Sommige wetenschappers dichten dieren graag menselijke eigenschappen toe.
In Science wordt verslag uitgebracht van een debat over de vraag of andere dieren dan de mens in staat zijn tot ‘mentaal-in-de-tijd-reizen’: het gedrag dat veel mensen etaleren door op basis van hun ervaringen al dan niet realistische visies over hun toekomst te ontwikkelen. De meeste wetenschappers gaan ervan uit dat alleen mensen zoiets kunnen, omdat mentaal tijdreizen een vorm van bewustzijn vereist die de meeste dieren niet hebben.
Anderen wijzen er echter op dat gaaien en eekhoorns in staat zijn te anticiperen op wat komen gaat, door in de herfst voedselvoorraden aan te leggen waarmee ze door een harde winter kunnen komen. Of dat een vorm van mentaal plannen inhoudt, dan wel eenvoudige natuurlijke selectie is – als je het niet doet, overleef je het niet – zal nog een tijdlang voer voor een moeilijk debat blijven.
Sommige wetenschappers hebben de onhebbelijke neiging om een vorm van menselijkheid in dieren te willen leggen, alsof ze uitsluitend daardoor boeiend kunnen zijn. Terwijl dieren natuurlijk vooral interessant zijn om wat ze zélf zijn, en niet om wat sommigen van ons er menen in te zien. Rouwgedrag van vogels behoort tot de categorie van ‘menselijke gedragingen die dieren een overbodige extra dimensie moeten geven’.
Culturele assimilatie
Het is al lang duidelijk dat dieren een vorm van cultuur hebben, in de betekenis van: gedrag dat sommige groepen cultiveren en andere niet. Sommige chimpanseepopulaties vissen met stokjes naar termieten in een nest, andere kraken noten op een stenen aambeeld. Maar het is niet zo makkelijk om culturele transmissie – het doorgeven van kennis – te bewijzen. Dat is onlangs wel gebeurd, in twee studies die in hetzelfde nummer van Nature verschenen.
De ene studie toonde aan dat groene meerkatten (een aap) bijna automatisch typisch voedselgedrag uit hun groep overnemen. Als apen van de ene groep naar de andere migreren, leren ze snel de eigenaardigheden van hun nieuwe omgeving. Culturele assimilatie lijkt in de apenwereld evidenter dan in de onze, waarin integratie een politiek heet hangijzer blijft. De andere studie illustreerde hoe bultrugwalvissen voor de oostkust van de Verenigde Staten in dertig jaar tijd een nieuwe voedingstechniek leerden, die vertrok bij de ‘uitvinding’ van een geniaal dier dat in 1980 ontdekt had dat hij scholen kleine vissen in verwarring kon brengen door hard met zijn staart op het water te slaan, waarna de visjes gemakkelijker op te scheppen waren. (DD)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier