‘De pil is goed voor het libido van de vrouw’

Dat heb je als één mening getransformeerd wordt in een wetenschappelijk feit: dan gaan mensen twijfelen.

Een goede vriendin besliste een aantal jaren geleden, toen ze veertig werd, om de anticonceptiepil die ze vanaf haar tienerjaren genomen had te vervangen door een spiraaltje. Berichten over de invloed van hormonen op een lichaam begonnen aan haar gemoedsrust te knagen. De omschakeling werd een ramp. Na een paar maanden was ze niet alleen haar libido, maar ook haar sexappeal kwijt. Haar boezem was minder geprononceerd en haar taille minder wesp. Ze was mentaal én fysiek een schaduw van de flamboyante vrouw die ze was geweest. Na een half jaar besloot ze dat het welletjes was, liet ze het spiraal wegnemen en begon ze weer aan de pil. Binnen enkele maanden was ze opnieuw de oude.

Er zijn veel vrouwen zoals zij, voor wie de pil een zegen is. Er zijn natuurlijk ook vrouwen zoals de dames die vorige week de media haalden met hun boodschap dat de pil slecht is voor het libido. De nuance dat het specifiek over HUN libido ging, werd in de commotie wel eens vergeten. Dat heb je in een tijd waarin één mening gemakkelijk geüpgraded wordt tot iets met de allures van een wetenschappelijke vinding. Als je mening wat te veel aandacht krijgt, wordt ze ineens meer dan een mening. Dan vallen de nuances weg en word je een voorbeeld voor de maatschappij, en een spookbeeld voor vrouwen die minder sterk in hun overtuiging staan en gaan twijfelen of ze wel goed bezig zijn. Ongeveer de helft van onze vrouwen pakt vandaag de pil.

Geen stereotypen

Inzake seksualiteit en hormonen zijn er geen stereotypen. Er zijn gemene delers met heel veel afwijkingen. Een mooi voorbeeld is een gen dat in verschillende varianten voorkomt, die bepalen hoeveel ankerplaatsen er op je hersencellen komen voor het hormoon oxytocine. Dat is cruciaal voor het sturen van sociale interacties. De krachtigste band in onze natuur is die tussen moeder en baby, en die wordt in gang gezet en onderhouden door oxytocine dat vrijkomt vanaf het moment dat een baby aan de borst wordt gelegd. Sommigen zien daarin het belang van mannen die de borsten van hun vrouw koesteren, hoewel ook hier de gulden regel geldt dat niet alle vrouwen er even gevoelig aan zijn (en niet alle mannen even sterk in geïnteresseerd).

Oxytocine speelt eveneens een rol in het introduceren van het rust-brengend moment na een goed orgasme, wanneer je de neiging hebt in elkaars armen te blijven soezen en nagenieten. Een moment trouwens – zo blijkt uit onderzoek met een hoog Goedele Liekensgehalte – waarop je soms geneigd bent vanuit een licht schuldgevoel ontboezemingen te doen waar je in minder kwetsbare omstandigheden over zou zwijgen, en waar je later opnieuw mee geconfronteerd kunt worden, niet zelden een vervelende situatie.

Niet iedereen heeft evenveel ankers voor oxytocine op zijn of haar hersencellen, waardoor niet iedereen er even gevoelig voor is. Ik hoorde ooit een dame een beschrijving geven van haar man na een vrijpartij: ‘Binnen de tien seconden staat hij op, gaat hij naar de ijskast om een pintje te halen en ploft hij in de zetel voor het voetbal op tv.’ Ze vroeg of daar iets aan te doen was, want ze wilde dat hij even bleef liggen om het samenzijn te koesteren. Ik opperde dat hij met een foute genetische en dus hormonale constellatie zou kunnen zitten, waardoor hij nooit zou blijven liggen als zij hem er niet van zou overtuigen om het te doen. Ik hoop dat ik haar nog eens ontmoet om te vragen of ze iets met die wetenschap gedaan heeft.

Opwinding voor bevruchting

Vanuit biologisch oogpunt is het niet uitgesloten dat sommige vrouwen een hoger libido ervaren als ze de pil niet nemen, tenminste in de periode rond hun eisprong, want de natuur heeft hen opgezadeld met opwinding om de kans op bevruchting te verhogen – een ingreep die nuttig was in de tijd, nog niet zo geweldig lang geleden, dat mensen niet wisten waar de kindjes vandaan komen. Ik ontmoette in het regenwoud in het duistere hart van Congo mensen die dachten dat een baby spontaan ontstond in de buik van een vrouw, en dat een man er vervolgens zoveel mogelijk zaad in moest pompen om de baby te doen groeien. Die visie bracht veel vrouwen in een lastig parket, want als ze niet snel genoeg een jongen baarden werd hun man lastig, want die schoof niet alleen zijn penis, maar ook de schuld voor de geboorte van meisjes in de vrouwelijke buik.

Zonder pil kan een libido in een menstruele cyclus een wat wildere weg van piekjes en dalletjes volgen, terwijl het met de pil dikwijls een gemiddeld niveau aanhoudt. Maar dat sluit pieken en dalen niet uit, want die hebben met meer dan hormonen te maken. Hoe langer een relatie duurt, hoe kleiner doorgaans de zin in seks. De ene partner is de andere niet, op de ene knap je sneller af dan op de andere. Een klein kwart van de vrouwen heeft sowieso niet veel zin in seks, tenzij om kinderen te maken. Het kan allemaal, en het is allemaal normaal als je het in zijn context plaatst, zowel een genetische context die je meestal niet kent, als een omgevingscontext waar je wel zicht op kunt krijgen. Maar die laatste schuif je soms onder de mat om het onvermijdelijke, zoals een uitgebluste relatie, niet te moeten zien.

Genotsfactor

We mogen trouwens niet vergeten dat wij en de bonobo’s waarschijnlijk de enige soorten in de natuur zijn die seks als een genotsfactor uitspelen. In de tijden voor efficiënte anticonceptie waren vrouwen een groot deel van hun volwassen leven zwanger of zogend, tenzij ze onvruchtbaar waren. Sinds de pil kan er maximaal op de genotsfactor worden ingezet, losgekoppeld van voortplantingsperikelen. Dat genot wordt maatschappelijk gecultiveerd en gepromoot: het moet er zijn! Het aan de schandpaal nagelen van de pil als je vindt dat je onvoldoende geniet lijkt in een aantal situaties een drogreden te zijn.