De 10 meest memorabele momenten in de ruimte van 2013

Er werd een olympische fakkel gedragen, gezongen, met robots gepraat, goud gespot, de zonnestelselgrens overgestoken. Ook in de ruimte was 2013 een bewogen jaar. Hier zijn alvast de tien meest gedenkwaardige gebeurtenissen en ontdekkingen die ons ter ore kwamen.

De serenade van Chris Hadfield

Chris Hadfield, Canadees ex-bewoner van het Internationaal Ruimtestation ISS, ontpopte zich dit jaar tot ’s werelds populairste astronaut. Hij tweette indrukwekkende foto’s van de aarde en demonstreerde in Youtubevideo’s hoe je je persoonlijke hygiëne onderhoudt op een plaats zonder zwaartekracht. Hoogtepunt van zijn onlineavontuur was zijn cover van David Bowies ‘Space Oddity’, dat ondertussen al meer dan 19 miljoen keer bekeken werd. Ook Bowie zelf was fan.

Voyager 1 verlaat ons zonnestelsel

Het Amerikaanse ruimteschip Voyager 1 heeft na een reis van 36 jaar ons zonnestelsel verlaten. Dat berichtte de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA deze zomer. Een historische gebeurtenis, want nooit eerder stak een object van menselijke makelij de grens over. Het ruimteschip is nu bijna 19 miljard kilometer van de zon verwijderd en heeft nog zo’n dertien jaar te leven. In die periode kunnen onderzoekers meer informatie winnen over het stuk van de ruimte dat tot voor kort fysiek onbereikbaar was.

De olympische fakkel op ruimtewandeling

De reis van de olympische fakkel naar de Winterspelen in Sotsji nam in november een ongewone wending: twee Russische kosmonauten namen hem mee op hun ruimtewandeling. In 1996 en 2010 ging de fakkel ook al mee de ruimte in, maar bleef toen aan boord van het ruimteschip. Net als bij de vorige keren, werd de vlam voor dit onderdeel van de reis wel uitgedoofd. Vuur gedraagt zich anders in een omgeving zonder zuurstof, en dat geeft risico’s die de kosmonauten niet wilden nemen.

De uiteenspattende meteoroïde in Tsjeljabinsk

Op 15 februari ontplofte 23 km boven de grond van Tsjeljabinsk, Rusland, een meteoroïde. De brokstukken verwondden 1491 mensen en raakten 7200 gebouwen. Mocht de meteoroïde echter dichter bij de Aarde ontploft zijn, had hij het gebied nog veel meer schade berokkend. De NASA schatte de explosiekracht op 500 kiloton TNT, wat 33 keer zo veel is als de explosiekracht van de atoombom die Hiroshima in 1944 verwoestte.

Twintig miljard aardes

Onze aarde is niet de enige plaats in het heelal waar leven kan floreren. Integendeel: dit jaar ontdekten wetenschappers dat er buiten ons zonnestelsel ongeveer twintig miljard vergelijkbare planeten bestaan. Ze hebben ongeveer dezelfde grootte, draaien eveneens rond een ster en bevatten water in vloeibare staat. Ze beantwoorden, met andere woorden, aan de voorwaarden om leven te laten evolueren. Tot deze conclusie kwamen onderzoekers in november, met behulp van de Keplertelescoop. Het moet wel gezegd dat ze met de telescoop maar tien van deze planeten effectief in kaart bracht. De rest werd becijferd aan de hand van statistische veralgemeningen.

Robot Kirobo maakt een praatje in de ruimte

In augustus werd de eerste sprekende robot de ruimte ingestuurd. De Japanse Kirobo verbleef met astronaut Koichi Wakata in het Internationaal Ruimtestation (ISS). Hij kon gezichten herkennen, communicatieve gebaren maken en een Japanse woordenschat begrijpen en gebruiken. Hij werd niet enkel voor sociale doeleinden ingezet, maar hielp astronaut Wakata ook bij het uitvoeren van experimenten.

Italiaanse astronaut verdrinkt bijna in zijn helm

Tijdens zijn ruimtewandeling op 16 juli, ontsnapte Italiaans astronaut Luca Parmitano net aan de verdrinkingsdood. Een uur nadat hij uit het Internationaal Ruimtestation ISS stapte, zag hij plots water in zijn helm sijpelen. Vlak voor zijn helm volledig gevuld was, vond hij nog het luik van het ruimtestation. Eenmaal binnen konden collega’s hem uit zijn pak helpen.

Volgens de NASA lag de oorzaak van het probleem bij een defect in het koelsysteem. Dat is een systeem in het ruimtepak dat water gebruikt om oververhitting te vermijden.

Panne in het Internationaal Ruimtestation ISS

De met water gevulde helm van Luca Parmitano was niet het enige koelincident waar het Internationaal Ruimtestation ISS dit jaar mee te kampen kreeg. Midden december trad er een storing op in een extern koelcircuit door een defect ventiel. De storing bracht geen van de astronauten in het gevaar, maar legde sommige elektrische systemen in het ISS wel stil.

Botsende sterren produceren goud

Dit jaar zag de NASA door de telescoop goudatomen verschijnen in het heelal, 3,9 miljard lichtjaren van de aarde vandaan. Die waren het resultaat van een botsing van twee neutronsterren. Zo’n botsing is uiterst zeldzaam: ze komt naar schatting maar één keer om de 100.000 jaar voor. Tot nu toe geloofden onderzoekers dat het niet botsingen, maar explosies van sterren waren die goud produceerden. De recente observatie staaft die hypothese dus niet.

Mars had ooit minstens één grote zoetwaterzee

Eerder deze maand hebben onderzoekers van het California Institute of Technology (Caltech) met de Marsrover Curiosity – een jeep van de NASA – vastgesteld dat Mars 3,6 miljard jaar geleden minstens één grote zoetwaterzee had. Dit is het eerste echte teken van potentieel vroeger leven dat op deze planeet werd gevonden.

De zoetwaterzee zou enkele tienduizenden tot honderdduizend jaren hebben bestaan en biologische kenmerken als koolstof, zuurstof, stikstof en zwavel hebben bevat. In dergelijke omgeving heeft microbiologisch leven de mogelijkheid om te gedijen. Of dat ook gebeurde, heeft de Marsrover Curiosity nog niet kunnen aantonen. (LR)