‘Corona rommelt met ons gevoel voor tijd’

Vier op de vijf mensen heeft de tijd tijdens de lockdown anders ervaren. Dat blijkt uit onderzoek van Ruth Ogden, hoogleraar Psychologie aan de Liverpool John Moores University. ‘Voor veel mensen ging de tijd een stuk trager dan normaal, maar voor wie bezig bleef en weinig stress ervoer, versnelde net de tijd.’

Voelt het alsof er maar geen einde kwam aan 2020? Bleef de lockdown aanslepen en kun je je nauwelijks nog herinneren hoe we onze tijd doorbrachten voor de crisis? Je bent niet alleen. Voor velen was 2020 het jaar waarin de standvastigheid van tijd verloren ging door covid-19. Objectief verstrijkt de tijd met een constante, lineaire snelheid. Op het subjectieve niveau fluctueert ons tijdsbesef echter. Dat hangt af van onze activiteiten en emoties. Soms lijkt de tijd te vliegen, maar af en toe tikken de seconden zo langzaam weg dat de tijd lijkt stil te staan.

Lang vervlogen tijd

Dat blijkt ook uit het onderzoek dat ik in april deed naar de invloed van de eerste maanden van de pandemie op ons tijdsbesef. In mijn onderzoek vroeg ik me af hoe snel tijd gaat in vergelijking met het “normale” leven. Je weet wel, die lang vervlogen tijd van voor de pandemie.

Hoe snel lijkt de tijd vandaag voorbij te gaan? Hoe vergelijk je het tijdsverloop van afgelopen week in vergelijking met de periode vóór de lockdown? Die vragen stelde ik aan 604 Britten die deelnamen aan de studie. De deelnemers moesten bovendien uitleg geven bij hun humeur, hun gezinsleven en hoe druk ze het hadden. Stuk voor stuk zijn dat facturen die de indruk van tijd kunnen beïnvloeden.

Stress beïnvloedt ons tijdsbesef

Uit de resultaten bleek een wijdverspreide vervorming van het tijdsbesef tijdens de lockdown. Meer dan vier op de vijf respondenten zei het gevoel te hebben dat de tijd anders voorbijging. Het effect was niet voor iedereen hetzelfde: 40 procent van de respondenten sprak over een versnelling, terwijl de andere 40 procent net een vertraging ervoer.

Corona rommelt met ons gevoel voor tijd.

Hoe komt dat? Mijn analyse van de resultaten suggereert dat ons tijdsbesef wordt beïnvloed door factoren als leeftijd, tevredenheid met het niveau van sociale interactie, stress en werkdruk. Over het algemeen gingen de dagen sneller voorbij voor jongere mensen. Vaak zijn zij sociaal tevreden, ze hebben het druk en ervaren weinig stress. Voor oudere mensen was het precies omgekeerd. Veel zestigplussers zijn sociaal ontevreden, ervaren juist wel veel stress en hebben weinig omhanden.

Eerste lockdown lijkt langer geleden

Een tweede, nog ongepubliceerde studie die ik tijdens de lockdown in november uitvoerde, onthulde dat meer dan driekwart van de 851 ondervraagde mensen een vertekening van de tijd ervoer. Voor meer dan de helft (55 procent) lijkt de start van de eerste lockdown langer dan acht maanden geleden. Een langzamere tweede lockdown werd geassocieerd met isolement, ontevredenheid over sociale interactie en grotere depressie en verveling.

Groot-Brittannië is niet het enige land waar de lockdown invloed heeft op het tijdsbesef. Ook studies in Frankrijk, Italië en Argentinië tonen een wijdverbreide verstoring tijdens periodes van strikte lockdown.

Opvallend is wel dat in Frankrijk en Italië de meeste mensen het tijdsverloop tijdens de lockdown trager inschatten. Dat is een geheel ander verhaal dan de 40/40-verhouding uit mijn onderzoek in april. Net als in Groot-Brittannië was verveling een belangrijke voorspeller van de vertraging. In Frankrijk bleek de tijd ook langzamer te verlopen als mensen verdrietig waren.

Emoties en tijd

Waarom leiden ouderdom, verveeldheid, stress en sociale ontevredenheid ertoe dat de tijd langzamer lijkt te verstrijken? Die vraag is moeilijk te beantwoorden.

In tegenstelling tot andere zintuigen hebben we geen duidelijk orgaan voor tijd. Tijd ervaren we als onderdeel van andere zintuigelijke sensaties zoals horen en zien. Daardoor is het moeilijker om te identificeren hoe onze hersenen die informatie precies verwerken.

Het kan zijn dat we meer cognitief vermogen hebben wanneer we ons vervelen en sociaal ontevreden zijn. Een deel van dat vermogen gebruiken we om de tijd beter in de gaten te houden. Dat soort verhoogde monitoring heeft als gevolg dat de tijd langzamer lijkt te verlopen, enkel en alleen omdat we ons meer bewust zijn van de tijd.

Een andere mogelijkheid is dat de manier waarop de hersenen tijd verwerken veranderd is door de emotionele gevolgen van de lockdown. Negatieve gevoelens, die hand in hand gaan met isolatie, verveling, droefheid en stress, kunnen bijdragen aan een vertraging van de tijd. De onsamenhangende effecten van depressie en angst in verschillende onderzoeken tonen echter aan dat het effect van emotie op tijdsbesef complex is.

Vaccin in het vooruitzicht

Zal de tijd zijn normale ritme terugkrijgen in 2021? Dat is moeilijk te zeggen. Nu de eerste vaccins er zijn, kunnen we alleen maar hopen dat normaliteit om de hoek ligt. In werkelijkheid kan die normaliteit nog vele maanden op zich laten wachten.

We kunnen niets doen aan objectieve tijd die de vaccinatieprogramma’s vragen vooraleer we ingeënt zijn. We kunnen wel iets doen om het wachten subjectief te versnellen. We kunnen bezig blijven, stress beperken en zoveel mogelijk sociale interactie aangaan, online of in persoon. Dan zal de tijd die het kost om terug te keren naar de normaliteit niet trager aanvoelen, maar juist sneller.

Deze opinie verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner The Conversation

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content