De Britse astronoom en Cambridgeprofessor Martin Rees (76) denkt na over de eindtijd en voorspelt wat er van de mensheid zal overblijven: slimme machines, die naar de sterren reizen.
U denkt na over het toekomstige lot van de mensheid. Hoe groot is het gevaar dat we deze eeuw niet overleven?
Martin Rees: Het is niet erg waarschijnlijk dat de mensheid zichzelf uitroeit. Maar we leven wel in een buitengewoon tijdperk. De aarde bestaat al meer dan 4 miljard jaar. De mens is nog maar sinds enkele honderden jaren de dominante soort op de planeet en toch verandert door zijn toedoen nu wereldwijd het klimaat. Jammer genoeg heeft hij zijn verantwoordelijkheid nog niet opgenomen.
Waar ziet u een uitweg? Sommige wetenschappers zien in geo-engineering een middel om de opwarming van de aarde te stoppen.
Rees: Technisch gezien is het geen probleem om de temperatuur op de planeet weer te laten zakken. We kunnen hoog in de atmosfeer reflecterende aerosols installeren of reusachtige zonneschermen in een baan om de aarde brengen. Het baart me zelfs zorgen hoe makkelijk een enkel land of een groot concern daartoe in staat zou zijn – geopolitiek gezien een nachtmerrie. Want wellicht wil niet ieder land dat de wereldwijde thermostaat op dezelfde temperatuur staat ingesteld.
Optimisten geloven dat de mensheid niet alleen wetenschappelijk maar ook ethisch grote stappen vooruit zet. Dat zie ik anders.
Wat zouden buitenaardse wezens van de snelle veranderingen op onze wereld vinden?
Rees: De aliens zouden van een grote afstand kunnen vaststellen dat de concentratie van broeikasgassen plotseling sterk is toegenomen en dat het snel warmer wordt op de aarde. Ze zouden ook weten dat de aarde normalerwijze pas in een verre toekomst door de zich opblazende zon zal worden geroosterd. Ze zouden zich dus verwonderen over de snel opkomende koortsaanval die de planeet ongeveer halverwege haar bestaan treft.
Is het beeld dat u in uw nieuwe boek On the Future. Prospects for Humanity ophangt niet te somber? Er is toch ook grote vooruitgang geboekt, bijvoorbeeld op medisch en ecologisch gebied? Kindersterfte, analfabetisme en armoede nemen wereldwijd af.
Rees: De vorderingen in de strijd tegen ziekte en honger zijn inderdaad aanzienlijk. En het is ook juist dat tegen het jaar 2050 de bevolking in de meeste delen van de wereld zich zal stabiliseren. Maar Afrika vormt daarop een uitzondering, daar daalt het geboortecijfer nauwelijks. Optimisten geloven dat de mensheid niet alleen wetenschappelijk maar ook ethisch grote stappen vooruit zet. Dat zie ik anders.
Wij hebben het ontegenzeglijk beter dan de mensen in de middeleeuwen.
Rees: Natuurlijk, vanuit het heden bekeken was het leven indertijd een trieste aangelegenheid. Mensen konden zich vaak niet tegen honger, koude of ziekte beschermen. En toch bouwden ze reusachtige kathedralen, al wisten ze dat ze het pannenbier zelf niet meer zouden meemaken. De mensen in die tijd geloofden dat de wereld weldra ten onder zou gaan – en toch maakten ze plannen voor de eeuwigheid. Wij daarentegen weten dat onze planeet wellicht nog zes miljard te gaan heeft voor ze door de zon wordt opgeslokt. Maar in plaats van minstens honderd jaar vooruit te denken, plannen we maar tot de volgende verkiezingen.
Mars is niet geschikt als planeet B voor het geval dat we de aarde zouden vernietigen.
Toch zijn er ook nu visionaire geesten. Elon Musk, de stichter van het privéruimtevaartbedrijf Space X, droomt van de kolonisatie van Mars door de homo sapiens.
Rees: De massale exodus naar Mars is een bedrieglijk visioen. Hier moet ik Musk en ook mijn onlangs gestorven collega Stephen Hawking tegenspreken. Mars is niet geschikt als planeet B voor het geval dat we de aarde zouden vernietigen. Zelfs de Zuidpool is minder onherbergzaam dan de ijzige woestenij op Mars.
Bijna een halve eeuw na de landing op de maan hoopt u dus niet op een nieuwe afreis naar de ruimte?
Rees: Jawel, maar we moeten vooral robots sturen, die hebben geen last van gewichtloosheid en het luchtledige. Misschien komt er ooit wel een einde aan de evolutie op aarde. Dan zou een postbiologische, machinale intelligentie zich in het heelal verder kunnen ontwikkelen. Ik acht het zeer wel mogelijk dat kunstmatige intelligentie binnenkort de meerdere zal zijn van de mens, zoals wij nu de meerdere zijn van schimmels.
Zou u na uw dood in een elektronisch brein willen voortleven?
Rees: Nee, want dan zou het onduidelijk zijn of ik dat nog werkelijk was. Ik zou liever heel klassiek op een klein kerkhofje hier in Engeland begraven worden.
Beluister Knack
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
