Kan je op de achterste rij van het akoestisch wonderlijke amfitheater van Epidaurus een speld horen vallen, zoals reisgidsen beweren?
Het theater van Epidaurus, het best bewaarde theater uit de Griekse Oudheid, wordt alom geprezen voor zijn ‘fantastische akoestiek’. Reisgidsen beweren zelfs dat je overal in het theater het aansteken van een lucifer kan horen. Een tikkeltje overdreven, zo blijkt uit onderzoek van de Nederlandse wetenschapper Remy Wenmaekers in het Journal of the Acoustical Society of America.
Het is wel degelijk zo dat de stem van een acteur hoorbaar is voor alle 14.000 bezoekers van het theater zonder enige versterking van het geluid, maar dat is niet het geval wanneer de acteur begint te fluisteren. Ook kan je er, zoals reisgidsen beweren, geen speld horen vallen.
Wenmaekers en zijn team van de Technische Universiteit Eindhoven plaatsten op 264 plekken in het theater microfoons en registreerden een langzaam op- en neergaand geluid dat van een lage frequentie naar een hoge frequentie ging, zoals een ziekenwagensirene. De onderzoekers registreerden eveneens geluiden die werden gemaakt door een stemsimulator die het frequentiespectrum van een mannelijke spreker imiteert. Deze tests verschaften akoestische parameters zoals geluidssterkte en weergalmingstijd voor verschillende plekken in het publiek. Vervolgens bepaalden de onderzoekers in een laboratorium de drempel voor het horen van geluiden, zoals een vallende speld of een fluisterende persoon, tegen de achtergrondgeluiden van het theater.
Filter
Aangezien er geen wegen met voorbijgaand verkeer in de buurt zijn, is het theater van Epidaurus vandaag nog steeds ongelooflijk stil, vooral als er geen wind is. Maar geluiden zoals het scheuren van een blad papier of het aansteken van een lucifer is enkel te horen voor mensen die in de buurt van het podium zitten. Iemand die achteraan zit, zal wel nog net een muntstuk horen vallen, maar geen speld.
Hoe zo’n amfitheater precies werkt, werd 10 jaar geleden al uit de doeken gedaan door wetenschappers van de Georgia Institute of Technology in het Journal of the Acoustics Society of America. De kalksteen van de zitjes heeft namelijk een filterend effect dat de lage frequenties die eigen zijn aan spraak en muziek, onderdrukt en dus het rumoer van het publiek tot een minimum beperkt. Bovendien reflecteren de rijen kalkstenen zitjes hoge frequenties pijlsnel terug richting publiek, wat het effect nog versterkt zonder echo’s na te laten.
De Griekse bouwers van het theater begrepen overigens zelf niet goed hoe het kwam dat hun theater zulke fantastische akoestische eigenschappen had. Het is ook nooit meer gelukt om het design van de Epidaurus te evenaren. Reproducties waren gemaakt met andere materialen, zoals hout voor de banken, wat uiteraard niet voor hetzelfde effect zorgde.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier