10 wetenschappers onthullen waar ze wakker van liggen

Een mens zou geen mens zijn als hij zich geen zorgen zou maken. Maar wat als wetenschappers zich zorgen maken?

Jaarlijks stelt John Brockman, oprichter van het bekende discussieplatform Edge.org, één vraag aan een selectie van de meest interessante wetenschappers, auteurs en kunstenaars ter wereld. De antwoorden worden dan gebundeld en in boekvorm uitgegeven. Deze keer stelde Brockman de vraag: ‘Waar zouden we ons zorgen over moeten maken?’

Het resultaat is te lezen in het pas verschenen boek 153 x cafeïne voor je geest. Onder meer Nicholas Carr (Het ondiepe), Daniel Dennet, Steven Pinker (The Blank Slate), Brian Eno (muzikant en producer van U2), Nassim Nicholas Taleb (De zwarte zwaan) en nog 148 anderen geven een antwoord op door John Brockman gestelde vraag. Ze vertellen kort en krachtig over de zorgen die hen bezig houden, zoals: dat steeds meer mensen steeds meer stress hebben, de gevolgen van een grote internetstoring, en dat we opgehouden zijn de ruimte te verkennen,…

Ook deze wetenschappers en auteurs liggen wakker van iets:

1. Fabeltjes over mannen

Biologisch antropoloog Helen Fisher maakt zich zorgen over dat journalisten, academici en leken fabeltjes over mannen in stand houden, zoals ‘mannen willen minder graag trouwen dan vrouwen’, ‘mannen zijn players en jagers’ en ‘mannen hebben minder intieme gesprekken met hun partner dan vrouwen’. Fisher gelooft dan ook dat we betere partnerschappen kunnen smeden als we de feiten aanvaarden: mannen hebben lief – net zo sterk als vrouwen.

2. Risico’s met een lage waarschijnlijkheid maar met catastrofale gevolgen.

Astronoom Martin Rees vindt dat we moeten stoppen met ons druk te maken over minieme gevaren in het leven van alledag: vliegtuigongelukken, kankerverwekkende stoffen in ons voedsel,… We zouden ons daarentegen meer zorgen moeten maken over scenario’s die ons gelukkig bespaard zijn gebleven, maar die als ze zich wel zouden voordoen zo’n wereldwijde verwoesting zouden aanrichten dat zelfs één keer al te veel zou zijn. Hij denkt daarbij aan door de mens teweeggebrachte dreigingen zoals een nucleaire oorlog, krachtige nieuwe technologieën en computers met een eigen willetje.

3. Een paar weken zonder internet

We staan er misschien niet bij stil, maar wat zou er met de wereld gebeuren als het internet een paar weken zou uitvallen? Het is iets wat filosoof Daniel C. Dennett zich afvraagt. Kunnen ziekenhuizen en brandweerposten dan gewoon open blijven? En hoe komen mensen aan betrouwbare informatie? We zijn nu zo afhankelijk van technologie dat we een nieuwe vorm van kwetsbaarheid hebben gecreëerd. Dennett besluit dat we maar beter nationale rampenoefeningen bedenken en invoeren om mensen een idee te geven hoe het zou zijn als internet op zwart gaat.

4. De opkomst van het anti-intellectualisme en het einde van de vooruitgang

Tim O’Reilly, oprichter en CEO van O’Reilly Media, vreest dat we niet de wilskracht en de vooruitziende blik zullen hebben om de huidige wereldproblemen onder de ogen te zien, en ons in plaats daarvan zullen terugtrekken in bijgeloof en onwetendheid. Daarnaast verplaatste de vlam van vooruitgang zich in het verleden altijd naar een ander deel van de wereld. Nu is er sprake van één mondiale beschaving. Als die in verval raakt, raken we allemaal in verval.

5. Sociale media

Neuroloog Marcel Kinsbourne betreurt wat er verloren gaat als de interactie tussen mensen niet meer is dan een stem zonder lichaam, of nog erger, een nonchalant elektronisch gekwetter van woorden en acroniemen. De verarmde reactie die een berichtje met goed of slecht nieuws op Facebook of Twitter uitlokt – OMG, like, gaaf! enzovoort – verkwist een kans op menselijke warmte. Kinsbourne vreest dan ook dat mensen steeds eenzamer worden, ook al stijgt hun aantal ‘vrienden’.

6. Gewauwel op het web

Volgens computerdeskundige David Gelernter dwingt het internet een devaluatie af van het geschreven woord. Omdat de tijdsinvestering van de gemiddelde schrijver en de gemiddelde lezer in de gemiddelde zin steeds kleiner wordt, zal ook het vermogen van de maatschappij om schriftelijk te communiceren geleidelijk in verval raken. De factor ‘webgewauwel’ heeft niets goeds te bieden en zal vrijwel zeker meer invloed krijgen naarmate de wereld langzaamaan volloppt met mensen die hun hele leven aan hun i-speeltjes gekluisterd zitten.

7. De testosteron in China

In 2020 zullen er in China volgens sommige schattingen 30 miljoen meer mannen dan vrouwen op de huwelijksmarkt zijn, met als gevolg dat misschien wel 15 procent van de jonge mannen zonder partner zal blijven. Psycholoog Robert Kurzban vraagt zich af of al die testosteron in China ons zorgen moet baren. Naast de toename van criminaliteit en geweld zou een overschot aan ongetrouwde jonge mannen aanzienlijke economische effecten kunnen hebben, waaronder een verlaging van het bruto binnenland product per hoofd van de bevolking. Gezien het belang van China in de wereldeconomie moeten we ons wel degelijk zorgen maken.

8. Misplaatste zorgen

Sociaal-cognitief onderzoeker Dan Sperber ziet de laatste tijd een nieuw soort misplaatste zorgen hand over hand toenemen. De steeds snellere wetenschappelijke en technologische revolutie heeft geleid tot een stroom van problemen en kansen die ons voor ongekende cognitieve en besluitmatige uitdagingen stellen. Sperber maakt zich zorgen dat de mens steeds minder in staat zal zijn om zinnig te bedenken waar hij zich zorgen over moet maken, en dat zijn bezorgdheid meer kwaad zal doen dan goed.

9. Geen interesse in de politiek

Muzikant Brian Eno is duidelijk: ‘Het is de politiek die ons met Irak en Afghanistan en een paar honderdduizenden doden heeft opgezadeld. Het is de politiek die de banken heeft geholpen de economie te ruïneren. Het is de politiek die het homohuwelijk en stamcelonderzoek verbiedt.’ Wat Eno zorgen baart, is dat wanneer wij aan het ‘laisser’ zijn, iemand anders bezig is met ‘faire’.

10. Er is niets om je zorgen over te maken en dat is altijd zo geweest

Dat is de stelling van Virginia Heffernan, correspondent van Yahoo! News. ‘Bouw gerust die schuilkelder, doe je best om je kinderen van internet of juist op internet te houden, koop biologische of streekproducten of helemaal niets. Maak je er alleen geen zorgen over.’