Wie is John Kelly, de nieuwe stafchef van Trump?

Generaal met rust John Kelly moet de orde herstellen in een chaotisch Witte Huis. Vraag is hoe ver zijn baas daarin meegaat.

Afgelopen maandag trad generaal met rust en tot voor kort het hoofd van het Amerikaanse Department of Homeland Security (DHS) John F. Kelly aan als de nieuwe stafchef van president Donald Trump. Naar verluidt wilde zijn baas hem al sinds mei aan boord. Uiteindelijk zegde Kelly toe, met een aantal voorwaarden.

De krachtdadige voormalige bevelhebber van de Iraakoorlog maakte meteen schoon schip in het Witte Huis. Zo zette hij onder meer de flamboyante Anthony Scaramucci op straat, de hefboomfondsmanager uit New York City die door Trump op de post van communicatiedirecteur van het Witte Huis geïnstalleerd werd. Hij hield het slechts tien dagen uit.

Steen des aanstoots: Scaramucci stak een historisch vulgaire tirade af over een aantal van zijn collega’s, onder wie de voorganger van John Kelly, Reince Priebus, tijdens een telefoontje laat op de avond met een journalist van tijdschrift The New Yorker. Hoewel Trump naar verluidt nog kon lachen met de uitbarsting van een van zijn meest loyale medestanders, wilde Kelly het zelfs niet overwegen Scaramucci aan boord te houden.

Commentatoren aan linker- en rechterzijde in de VS verwachten dat de aanstelling van Kelly de orde zal herstellen in een Witte Huis dat recent geplaagd wordt door gekibbel, chaos en bijna dagelijkse perslekken. De nieuwe stafchef heeft dan ook meteen een militaire discipline opgelegd aan zijn personeel.

Oval Office krijgt opnieuw poortwachter

Tot nog toe zou het Oval Office, het presidentiële kantoor, gekenmerkt zijn door een constant komen en gaan van een bont allegaartje adviseurs en naasten van de president. Zelfs tijdens vergaderingen stond de deur open. Kelly heeft zich meteen opgeworpen als een onverbiddelijke poortwachter, traditioneel de rol van de stafchef: zelfs topadviseurs in het Witte Huis Ivanka Trump, dochter van de president, en Jared Kushner, diens schoonzoon, zouden langs Kelly moeten voor een audiëntie met de president.

Stafchefs hebben doorgaans heel wat macht in het Witte Huis. Zo bepalen ze de tijdsindeling van hun baas, de agenda van de regering en de boodschap die via het communicatieteam naar buiten komt. De stafchef moet sterk staan, en de volledige staf valt onder zijn gezag.

Nu kan men zich afvragen of al die aandacht voor personeelswissels in het Witte Huis wel nodig is. De Amerikaanse pers wordt wel eens kwalijk genomen dat ze te veel inzoomt op die oppervlakkige intriges aan het hof.

Toch is de consensus dat het beslissingsproces van de Amerikaanse regering nu op z’n minst ietwat verward wordt door de concurrende facties binnen het Witte Huis, waaronder een kern rond adviseur Stephen Bannon enerzijds en Ivanka Trump en Jared Kushner anderzijds. Met andere woorden: die hele soap is opeens minder grappig wanneer er pakweg een terroristische aanslag plaatsvindt, of een conflict uitbreekt op het Koreaanse schiereiland, zo merkt journalist en politiek commentator Ryan Lizza op.

Wie is John Kelly?

De 67-jarige John Kelly is een veteraan van de oorlog in Irak, net als de twee andere generaals in de regering-Trump: nationaal veiligheidsadviseur H.R. McMaster en minister van Defensie James Mattis. Trump drukt regelmatig bewondering uit voor ‘mijn generaals’, en verwacht van hen allicht de krachtdadigheid waartoe hij de carrièrepolitici van Washington niet in staat acht.

Kelly is de eerste generaal-stafchef sinds Alexander Haig, die de zaken bestierde voor Richard Nixon tijdens de Watergate-affaire. Haig werd later minister voor Buitenlandse Zaken onder Ronald Reagan. Ook Dick Cheney, later minister van Defensie onder George W. Bush, was in de jaren ’70 stafchef van president Gerald Ford: het zegt iets over de macht van een Amerikaanse kabinetschef.

Vanaf 2012 komt Kelly aan het hoofd te staan van het US Southern Command, waar hij gaat over de Amerikaanse militaire operaties in Centraal– en Zuid-Amerika en de Caraïben. In die hoedanigheid is hij betrokken bij discussies in de regio over migratie van Centraal-Amerikanen richting de VS.

Die ervaring maakt Kelly voor de regering-Trump een gewilde kandidaat om het Department of Homeland Security te besturen, dat verantwoordelijk is voor de grenscontrole en de bouw van de fameuze muur op de zuidgrens met Mexico, een belangrijke campagnebelofte van de president.

Volgens zijn baas is Kelly tot dusver een ‘ster’ van de regering. Aan het roer van DHS zorgde hij hoe dan ook voor een scherpe toename in de uitwijzingen van immigranten zonder papieren met een strafrechterlijk verleden, nog een speerpunt van Trumps programma.

Uit recente cijfers van DHS blijkt dat de immigratiedienst een veel breder net uitgooit en lang niet enkel die zogenaamde ‘criminele illegalen’ viseert. Zo werden tijdens een recente vierdaagse operatie 650 mensen zonder papieren opgepakt: 457 van hen hebben geen crimineel verleden maar worden binnenkort allicht uitgewezen. Uit berichten in Amerikaanse media blijkt dat bijvoorbeeld ook familieleden van geviseerde migranten die tijdens huiszoekingen toevallig het pad kruisen van immigratieagenten uitgewezen worden.

Hoewel Kelly te boek staat als een figuur die in het verleden de steun genoot van zowel Democraten als Republikeinen in het Congres, heeft hij als regeringslid ook enige minachting uitgedrukt voor diezelfde beleidsmakers. Zo heeft hij laten verstaan dat zij maar hun ‘mond moeten houden’ als ze het niet eens zijn met de nieuwe wetten en beleidsmaatregelen van de regering-Trump.

‘Misschien luistert Trump wel af en toe naar een generaal’

Gaat Kelly orde op zaken kunnen stellen in het Witte Huis? ‘Uiteindelijk hangt het allemaal van de president af’, schrijft de conservatieve website The Federalist. ‘Kan Kelly hem in het gareel houden? Zijn smartphone afpakken? Lijkt onwaarschijnlijk. Maar misschien kan hij wat van de wanorde temperen. De president zou hoe dan ook nooit gaan luisteren naar die intellectuele Washington-carrièrefiguren. Misschien luistert hij wel af en toe naar een generaal.’

The National Review wijst dan weer op een minder opgemerkte, maar erg interessante evolutie in de Amerikaanse regering met het aantreden van John Kelly. Volgens het conservatieve tijdschrift wijst het ontslag van Reince Priebus, Kelly’s voorganger en voormalig voorzitter van het Republikeins partijbestuur, en diens bondgenoot Sean Spicer, een partijgetrouw die recent opstapte als woordvoerder van de president, op de definitieve breuk van Trump met het Republikeinse establishment.

‘Met Priebus buiten is de band tussen de West Wing (de kantoren van het Witte Huis, nvdr.) en wat we vroeger de Grand Old Party noemden helemaal weg’, aldus het tijdschrift. ‘Kelly brengt mogelijk wat orde in het circus, maar nu rust er definitief geen Republikeinse hand meer op het roer van het Witte Huis. Hoewel de generaal een uitgesproken mening heeft over illegale immigratie, heeft hij geen echte band met de GOP of haar leiders in het Congres.’

Voorlopig wordt Kelly door de media verwelkomd als de new sheriff in town, schrijft het blad, terwijl het allicht zijn bedoeling is om net als Scaramucci het Witte Huis te zuiveren van die traditionele establishment-Republikeinen die het land nog willen behoeden voor de bevliegingen van de nieuwe president.

Enkele uitzonderingen zoals vicepresident en partijgetrouw Mike Pence daargelaten, bestaat het kabinet van Trump toch vooral uit outsiders die radicaler zijn dan traditionele Republikeinen. Op die manier groeit stilaan een regering die wars van een gidsideologie bijna een nieuwe politieke partij vormt.

De vrees is dat het Witte Huis dermate de voeling verliest met de Republikeinen in het Congres dat het geen wetten meer gestemd kan krijgen. De mislukte poging om gezondheidswet Obamacare te schrappen is een teken aan de wand.