Alphonse Muambi

‘We hebben Kabila aan de macht geholpen, we kunnen hem die ook ontnemen’

Congolees auteur Alphone Muambi kijkt naar het Congo van vandaag. ‘Als de wil binnen de internationale gemeenschap om democratische verkiezingen te organiseren werkelijk bestond, zouden ze al hebben plaatsgevonden.’

Mag ik u, beste lezer, meenemen naar een bijzonder land ergens in het hart van Afrika?

De Democratische Republiek Congo kan voor u dan wel een exotisch land zijn, toch hebt u Congo steeds binnen handbereik. De lampen die bij u thuis branden, de elektrische kabels onder de grond, uw laptop, auto, allen zijn het zaken die uw leven uitzonderlijk aangenaam maken. Allen bevatten ze grondstoffen als tin, coltan en kobalt, ontgind in Congo.

Maar wat met het leven van de tachtig miljoen mannen, vrouwen en kinderen die Congo rijk is?

We hebben Kabila aan de macht geholpen, we kunnen hem die ook ontnemen.

Vandaag, maandag 19 december 2016, komt de tweede ambtstermijn van president Joseph Kabila ten einde. Hij is, na de moord op zijn vader Laurent-Désiré Kabila, in 2001 aan de macht gekomen. Vader Laurent was een ongewenste gast in het Westen omdat hij zich onafhankelijk opstelde. Hij werd in zijn kantoor doodgeschoten, door zijn lijfwacht, een kindsoldaat.

Joseph Kabila kwam aan de macht en stelde zich open en volgzaam op tegenover het Westen. De grondwet kwam via een referendum tot stand in 2005 en hij organiseerde verkiezingen in het land, de eerste in 2006 en de tweede in 2011.

Louis Michel, vader van Charles Michel, pendelde tussen Lubumbashi, Kinshasa en België om tegen al wie het wou horen te vertellen hoe fantastisch Joseph Kabila was en hoe hij de hoop van Congo belichaamde. Joseph Kabila won beide verkiezingen, maar de deur naar een vreedzame machtswisseling was geopend.

Die deur lijkt vandaag echter potdicht. Vandaag zou een nieuwe verkozen president de fakkel van Kabila, die de grondwettelijk maximale periode gediend heeft, moeten overnemen.

Maar het probleem is dat er geen verkiezingen zijn gehouden. De huidige president ziet niet in waarom hij dan niet door zou mogen regeren tot ergens in april 2018. Of tot er misschien ooit weer geld beschikbaar wordt om geloofwaardige, geweldloze verkiezingen te organiseren. Waarom niet?

Kabila is bang dat studenten met diploma’s op zak niet langer de toekomstige doden van Lampeduza willen zijn.

Een neef van me stuurde mij gisteren een sms waarin hij zegt: “Wij zijn in een rode zone.” Gisteren is hij, samen met vrienden, door mannen in uniform in de wijk Bandal, in Kinshasa, ontvoerd. Dit is geen uitzondering. Gloria Sengha, een jonge activist, beantwoordt zijn telefoon niet meer. Ontvoeringen en arrestaties zijn een nationale sport geworden.

Het internet, Facebook, WhatsApp en alle andere sociale media werden volgens officiële bronnen wegens een ‘onderhoudsbeurt’ dit weekend afgesloten. Maar de echte reden is de angst van Kabila.

Hij is bang dat de bevolking de straat zal optrekken om respect voor de grondwet te eisen, hij is bang dat men de ontvoeringen en moorden moe is, hij is bang dat jongeren hun sombere toekomst beu zijn, hij is bang dat werkende ambtenaren woest zijn omdat ze soms jaren hun mager salaris niet eens ontvangen hebben, hij is bang dat studenten met diploma’s op zak niet langer de toekomstige doden van Lampeduza willen zijn, hij is bang zijn privileges te verliezen.

Beste lezers, ik kan u inwijden in de politieke en geostrategische achtergrond van Congo, van Leopold II tot Mobutu, van de koloniale tijd tot Kabila, maar u zal het niet begrijpen. U heeft ook geen tijd, u heeft uw dagelijkse zorgen. U stapt elke ochtend op de fiets, op de bus, op de trein, of op de tram om te gaan werken en u komt ’s avonds weer thuis terug, soms met een nakend ontslag boven het hoofd.

U vecht voor uw bestaan. In Congo vechten mensen om te bestaan.

U vecht voor uw bestaan, maar in Congo vechten mensen om te bestaan. Ze vechten om hun kinderen naar school te sturen opdat ze voor zichzelf en hun familie kunnen zorgen en niet hoeven te wachten op uw belastinggeld dat hen bereikt in de vorm van ontwikkelingshulp.

Ze vechten opdat ze in hun eigen land kunnen blijven wonen en u niet, als asielzoeker, hoeven te storen. Ze vechten om hun land klaar te maken voor de terugkeer van die Congolese vluchtelingen die in uw wijk, op uw werk, in uw tuin als een probleem worden ervaren.

Maar kan een Congolees vandaag überhaupt zijn recht om te bestaan opeisen zonder dat uw bestaan wordt aangetast? Met andere woorden, kan Congo een ware democratie worden waarin haar kinderen zelf de prijs van hun eigen grondstoffen gaan bepalen?

In Congo is sinds Leopold II niets veranderd. De bestuurders zijn veranderd maar de praktijken zijn intact gebleven. De rijkdommen onder de grond zijn nog steeds belangrijker dan de mensen boven de grond. Een ware Congolese democratie onmogelijk zolang deze belangen boven mensenrechtenbelangen geplaatst worden.

Er is een strijd aan de gang tussen Amerika en Europa over hoe Congo beheerd moet worden, en door wie.

Wat we in de media horen en lezen over Kabila die niet wil vertrekken en geen verkiezingen wil organiseren is niet meer dan diplomatiek toneel. De afgelopen tijd is het een komen en gaan van allerlei gezanten van de Amerikaanse en Europese diplomatie in Kinshasa. Er is een strijd aan de gang tussen Amerika en Europa over hoe Congo beheerd moet worden, en door wie.

Maar Kabila is Poetin niet en Congo is Rusland niet. Als de wil binnen de internationale gemeenschap om democratische verkiezingen te organiseren werkelijk bestond, zou Kabila die al georganiseerd hebben. Zijn leger is niet meer dan een unieke mix van rebellen en professionele militairen, deels gevormd door professionals uit het Westen – ook uit België.

Ik zou graag Westerse activisten zoals Louis Michel willen horen vandaag. Ik zou ze willen horen pleiten voor de democratische verandering in Congo. Maar dat doen ze niet. De verklaringen en de sancties van de Europese Unie en de Verenigde Staten richting de naaste medewerkers van president Kabila zijn zonder effect. De president is goed voor het Westen. Hij luistert, en doet dat beter dan zijn vader.

Als de wil binnen de internationale gemeenschap om democratische verkiezingen te organiseren werkelijk bestond, zou Kabila die al georganiseerd hebben.

Toen z’n vader aan de macht was, kwam er elke dag nieuws uit Congo, over hoe die man een despoot was, een dictator, een moordenaar. Maar sinds zoon Joseph aan de macht is en de juiste belangen dient, is het stil.

Dit is misschien geen prettige boodschap met de feestdagen, maar ik breng ze evenzeer voor u als voor Congo. Ik wil voorkomen dat u hinder ondervindt, dat mensen het land ontvluchten en inruilen voor België. Als Congo stabiel wordt, zullen de Congolese vluchtelingen in uw wijk, op uw werk, in uw tuin terugkeren naar Congo. Maar diezelfde stabiliteit betekent minder winst voor de Belgische wapenhandel, en voor alle bedrijven die rekenen op goedkope Congolese grondstoffen.

Laten we tijdens de feestdagen met z’n allen een kaartje sturen naar onze politieke vertegenwoordigers: “Kabila is niet sterker dan Poetin. U heeft hem aan de macht geholpen, u kan hem die ook ontnemen.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content