Herman Matthijs (UGent, VUB)

‘Wat kan Joe Biden doen?’

‘Drie weken na de Amerikaanse presidentsverkiezingen is er nog steeds geen volledige uitslag bekend. Dat men er niet in slaagt om een ordentelijke verkiezing te houden, is een blamage voor het land. Daarvoor verwijs ik in de eerste plaats naar de staten, die verantwoordelijk zijn voor de organisatie van de federale verkiezingen’, stelt professor Herman Matthijs.

Beide presidentskandidaten behalen en historisch hoge nominale score met zowat 80 miljoen stemmen voor Joe Biden en 74 miljoen voor Donald Trump. Het is maar de vraag of dergelijke scores ooit nog benaderd zullen worden. De derde partijen hebben hun succes van 2016 helemaal zien verdwijnen en behalen samen amper 1,8 procent van de stemmen. De Verenigde Staten zijn duidelijk een politiek tweestromenland geworden.

Met 306 kiesmannen, als ze allen op 14 december op hem stemmen, wordt Joe Biden op 20 januari 2021 beëdigd als de 46ste president van de Verenigde Staten van Amerika. Zijn partij, de Democraten, behoudt de meerderheid, weliswaar verkleind tot 222 op 435 zetels in het Huis van Afgevaardigden. In de Senaat wordt er wel een zetel bijgewonnen, maar de Republikeinen hebben er al 50 zetels van de 100. De staat Georgia beslist pas op 5 januari over de macht. Bovendien moet Biden opboksen tegen een Republikeinse meerderheid bij het ‘Supreme Court’ en de ‘Federal Reserve Bank board’. Ook het college van gouverneurs blijft Republikeins.

Democraten

De overwinning van de blauwe partij was te gering om alle fracties in die partij tevreden te stellen, want de verdeeldheid is hier op zijn minst even groot als bij de Republikeinen. Bovendien is Joe Biden 78 jaar en blijft de vraag of hij zijn termijn wel zal voltooien? Ook de kranige Nancy Pelosi-Lombardi, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, is al 80 jaar .

De voorzitter van het DNC (Democratic National Committee) Tom Perez is een aanstelling van Obama en daarom niet meteen een wissel op de toekomst, want de Democraten moeten loskomen van de oude tegenstelling tussen de Obama- en de Clinton-clan. Het leiderschap van die partij ligt dus open.

De vraag is of de volgende vice-president Kamala Harris genoeg steun heeft om de partij te gaan leiden en het ticket voor de nominatie in 2024 in de wacht sleept. Ze heeft op zijn minst al de steun van de oudere groep rond Biden en Pelosi. Ook de machtige Joodse groep zal haar steunen via haar echtgenoot Doug Emhoff.

Joe Biden zal moeten uitkijken met zijn aanstellingen in de regering. Om te beginnen moeten die door een Republikeinse Senaat raken. De eedaflegging van Kamala Harris als vicepresident houdt bovendien in dat ze uit de Senaat verdwijnt. Dat brengt voor enkele weken in ieder geval een democratische senator minder. De democratische gouverneur van de staat California zal wel spoed zetten achter de vervanging, maar desondanks blijft dit een probleem.

Hetzelfde geldt met een mogelijke aanstelling van de senatoren Sanders (Vermont) en/of Warren (Massachusetts) in het kabinet. De gouverneurs van die staten zijn Republikeinen. Bernie Sanders is populair, maar in zijn staat Vermont werd de zittende republikeinse gouverneur Scott herkozen met 68 procent van de stemmen. Uiteraard is de Senaat oppermachtig in het Amerikaans politiek bestel, waardoor Joe Biden moet uitkijken met zijn senatoren.

Republikeinen

Door de nederlaag van president Trump is er geen echte leider meer bij de GOP. De huidige leidster van het RNC ( Republican National Committee ) Romna Romney is een Trump-aanstelling, ondanks het feit dat zij het nichtje is van senator Mitt Romney. Die laatste is bepaald geen vriend van de huidige president.

Op korte termijn komt de macht bij senaatsfractieleider Mitch McConnell te liggen. Hij is de echtgenoot van de ambitieuze minister van Vervoer, Elaine Chao. De senator uit Kentucky is evenwel ook al 78 jaar.

Wat kan Joe Biden doen?

De vraag is of Trump en/of Pence nog een rol kunnen spelen in deze partij? Donald Trump heeft wel 74 miljoen stemmen behaald, maar over een politiek mandaat beschikt hij niet meer. Ook zijn leeftijd speelt in zijn nadeel. De vraag is dan wie er gaat overnemen? Er zijn in ieder geval genoeg kandidaten met ambities in die partij.

De senatoren Cruz en Rubio zijn in 2016 waren vrij lang van betekenis in de GOP-voorverkiezingen, maar is hun macht wel groot genoeg? Altijd interessant is iemand met een groot vermogen, good looking, die ervaring heeft als gouverneur en ook op federale leest geschoeid is. Dan wordt de lijst al veel kleiner. Senator Rick Scott, gewezen gouverneur van de zeer belangrijke staat Florida, voldoet aan dat profiel.

En nu?

De Democraten hebben niet kunnen zorgen voor een grootse blauwe golf, wat de slagkracht van de administratie Biden-Harris belemmert. Doordat de Republikeinen met een meerderheid in de Senaat heel het spoils-systeem kunnen blokkeren, wordt de 46ste president met de neus op de feiten gedrukt

Om niet te verzanden in een institutionele en budgettaire ‘lock down’ zal president Biden moeten onderhandelen met de Republikeinse fractieleider in de Senaat, Mitch McConnell. Beiden zijn 78 jaar oud en kennen elkaar al jaren. Bovendien kunnen beide heren samen door dezelfde politieke deur.

Voor Biden heeft een Republikeinse meerderheid in de Senaat ook een voordeel. Zo kan hij tegen zijn eigen partij stellen dat hij niet naar links kan overhellen, en daardoor maar minimaal kan ingaan op de eisen van de linksere senatoren Bernie Sanders, Elisabeth Warren, net als op die van de nog linksere NYC-afgevaardigde Alexandria Occasio-Cortez.

Door de beperkte zege en het gebrek aan greep op de Senaat, het opperste gerechtshof en de board van de FRB, hebben de Democraten niet veel manoeuvreerruimte op het politieke schaakspel. Bovendien zijn er over minder dan twee jaar opnieuw verkiezingen. Dan komen er relatief veel Democratische senaatszetels vrij en uiteraard het volledige Huis van Afgevaardigden. Een Republikeinse meerderheid in de Senaat komt Joe Biden dan goed uit om in het centrum te blijven en niet naar links uit te wijken.

Georgia

Maar eerst moeten de partijen zich opmaken voor de tweede ronde van de twee senaatszetels in de staat Georgia op 5 januari 2021. De uittredende GOP-senator Perdue strandde op 49,7 procent van de stemmen tegenover 47,9 procent voor de Democraat Ossoff. De twee procent stemmen van de libertarische kandidaat worden doorslaggevend. In de speciale senaatsverkiezing moet de zittende Republikeinse Senator Loeffler, het rijkste congreslid, het opnemen tegen de Democraat Warnock. Die Republikeins bestuurde ‘peach state’ en thuisstaat van Martin Luther King zal beslissen over de macht van Mitch McConnell en de ‘president elect’ Joe Biden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content