Als Donald Trump woensdagnacht op basis van onvolledige resultaten de overwinning uitroept, brengt dat Europese leiders in een moeilijke diplomatieke situatie.
10 procent. Dat aandeel Belgen zou volgens een recente rondvraag van de Duitse Bertelsmann Stiftung voor Donald Trump stemmen als ze zouden mogen deelnemen aan de Amerikaanse verkiezingen. Iets meer dan de helft kiest daarentegen voor Biden, bijna vier op de tien is onbeslist. In Polen kijkt men anders naar de stembusgang die dinsdag in de Verenigde Staten plaatsvindt: 38 procent zou voor Trump stemmen, Biden kan op 30 procent rekenen.
Wat het publiek in Europa van de toekomstige Amerikaanse president vindt, doet normaal gesproken niet meteen ter zake. Eenmaal de verkiezingsuitslag in een beslissende plooi valt, strooien de staatshoofden en regeringsleiders over heel de wereld – ongeacht hun persoonlijk voorkeur – met felicitaties.
Wanneer de uitslag zo klaar als een klontje is, zetten heel wat landen alle zeilen bij om de relaties met de Verenigde Staten te versterken. Hoe sneller hoe liever, hoe uitgebreider hoe beter. Wie mag er als eerste op de koffie in Washington? Of wie krijgt er als eerste een telefoontje uit het Witte Huis?
Een pak moeilijker wordt het echter wanneer iemand een verkiezingsoverwinning claimt nog voor de resultaten definitief zijn. Vanaf dan wordt plots erg zichtbaar hoe regeringen op eieren beginnen lopen of hun voorkeur voor een bepaalde kandidaat benadrukken.
De Europese Unie hoopt binnenskamers natuurlijk op Biden, maar kan niet anders dan een overwinning van Trump te respecteren.
Betwist resultaat
Nochtans is dat misschien wat ons in de nacht van dinsdag op woensdag te wachten staat. Trump heeft zelf aangegeven dat hij alles in het werk zal stellen om stemmen die binnenkomen na de verkiezingsdag ongeldig te laten verklaren. Daarnaast schreef het Amerikaanse nieuwsmedium Axios zondag op autoriteit van enkele bronnen binnen het Witte Huis dat Trump overweegt om de verkiezingsoverwinning uit te roepen wanneer de eerste resultaten in zijn voordeel uitdraaien.
Dat laatste is alvast geen onrealistisch scenario. Volgens het peiling- en analysemedium FiveThirtyEight kan er in de Amerikaanse staat Pennsylvania, goed voor 20 van de 538 kiesmannen, een groot verschil bestaan tussen de eerste resultaten en de volledige uitslag. De website maakt namelijk de inschatting dat Trump aanvankelijk tot 16 procentpunt kan leiden, maar uiteindelijk met een verlies van 21 procentpunten kan eindigen. Ook in andere staten is een vergelijkbaar scenario niet geheel ondenkbaar.
Feit is dat de definitieve uitslag uiterlijk pas begin december bekend is wanneer de kiesmannen en -vrouwen samenkomen, naar aanloop van de stemming die ze een week later voor Biden of Trump zullen uitbrengen. Maar indien een van de twee de overwinning claimt zonder dat er enige zekerheid over de definitieve uitslag bestaat, verkeren de Verenigde Staten én de buitenwereld een tijdlang in een ongemakkelijke limbo.
Europese reactie
Vraag is vooral hoe de Europese lidstaten op een eventuele voorbarige claim van de Amerikaanse president zullen reageren. De permanente vertegenwoordigers van de lidstaten bij de Europese Unie blazen woensdagvoormiddag verzamelen in een speciale gesloten zitting om de kwestie te bespreken.
Er liggen drie scenario’s op tafel: telkens één voor een duidelijke overwinning voor Biden of Trump en één voor een onzekere of betwiste verkiezingsuitslag. In het geval van dat laatste willen de lidstaten zich baseren op datgene wat de Amerikaanse grondwet en kieswetgeving voorschrijft.
Met andere woorden: de lidstaten willen wachten tot er duidelijkheid bestaat over wie de verkiezingen nu eigenlijk gewonnen heeft. Ook als die onduidelijkheid enkele dagen of weken aansleept. De ontwikkelingen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan zullen ook aan bod komen in het Politiek- en Veiligheidscomité (COPS) op 5 november en op de Raad Buitenlandse Zaken van 19 november waar voormalig premier Sophie Wilmès (MR) ons land vertegenwoordigt.
Wil van het volk
Maar hoe zal Trump reageren als zijn eventuele zelfverklaarde verkiezingsoverwinning niet meteen door de Europese lidstaten wordt bestendigd? De zittende president vertegenwoordigt naar eigen zeggen als enige de wil van het volk en kan bij een afwachtende Europese houding volgens diezelfde gedachtegang beweren dat de lidstaten de Amerikaanse volkswil niet willen erkennen.
Maar volgens diplomatie-expert Robert van de Roer zullen de EU-lidstaten zich formeel opstellen. ‘Zij kijken naar de wetgeving, de feiten en of alles volgens de regels is verlopen, niet naar de lange tenen van Trump. De diplomatieke relaties tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie zijn reeds zo slecht en liggen zo gevoelig dat de Europese lidstaten dit heel precies willen afhandelen en zeker niet te vroeg de verkeerde partij willen feliciteren, wie dat ook moge zijn. De Europese Unie hoopt binnenskamers natuurlijk op Biden, maar kan niet anders dan een overwinning van Trump respecteren.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
