‘Waarom zoveel Russische generaals sneuvelen in Oekraïne’

Volgens nieuwsberichten zou nu al de vijfde Russische generaal door Oekraïense troepen zijn gedood – en dat in een conflict dat nog geen maand oud is. Jonathan Jackson, hoogleraar Veiligheidswetenschappen aan de Birmingham City University, ziet een link met de corruptie in het Russische leger.

De dood van luitenant-generaal Andrei Mordvichev werd op 20 maart aangekondigd op sociale media, maar moet nog worden bevestigd door het Kremlin. Als zijn dood wordt bevestigd, betekent dat dat sinds het begin van de invasie van Oekraïne al vijf Russische generaals zijn gedood.

De rol van een generaal is om de strategie te implementeren en te controleren – niet om tactische acties op het terrein uit te voeren. Het gevolg is dat er doorgaans maar weinig generaals sneuvelen. Als je dit cijfer van vijf gerapporteerde doden in minder dan een maand vergelijkt met het totale aantal Amerikaanse generaals dat tussen 1965 en 1975 in Vietnam is gedood – slechts twaalf – dringt zich de vraag op: waarom sneuvelen er zoveel Russische generaals in Oekraïne?

Hiërarchie

Het is erg waarschijnlijk dat aanvallen op hoge Russische commandanten deel uitmaken van een bredere Oekraïense strategie om het commando- en controlenetwerk van de vijand te verstoren. De Oekraïense strijdkrachten kennen de bevelstructuur van de Russische strijdkrachten goed, met dank aan de internationale analyses van de VS en NAVO-agentschappen. Het rigide hiërarchische systeem, onder toezicht van een autocratische leider als Vladimir Poetin, veroordeelt de lagere rangen tot constante angst, met weinig ruimte voor onafhankelijk denken of besluitvorming.

Poetin bestuurt het leger op vrijwel dezelfde manier als de Russische staat en verkiest daarbij loyaliteit boven professionele competentie. Dit wordt niet duidelijker geïllustreerd dan de keuze van Sergei Shoigu als Russische minister van Defensie in 2012.

Shoigu miste elke kennis of ervaring met de strijdkrachten, maar werd gekozen omdat hij weinig politieke bedreiging vormde voor Poetin of de gevestigde militaire traditie. Hij kreeg veel kritiek omdat hij er niet in is geslaagd ingrijpende hervormingen door te voeren na de Georgische campagne in 2008, die grote tekortkomingen aan het licht bracht bij de uitvoering van gevechtsoperaties.

Corruptie

Corruptie is endemisch in alle aspecten van het Russische leven – en dat geldt ook voor het leger. Een recent rapport van de International Government Defence Integrity Index bestempelde het corruptierisico in het Russische leger als “erg hoog, als gevolg van extreem beperkt extern toezicht op het beleid, de budgetten, activiteiten en aankopen van instellingen binnen defensie”.

Het rapport spreekt van een gebrek aan transparantie rond aanbestedingen en de uitgifte van defensiecontracten: in die categorie kreeg het leger een score van amper 36 op 100. Door hun loyaliteit hebben de legerleiders misschien een plaats in de inner circle van Poetin veroverd, maar dat is ten koste gegaan van hun soldaten.

Overheidsopdrachten zijn een sector die traditioneel opportuniteiten voor corruptie met zich meebrengt, en dat is in Rusland niet anders. Een rapport van het Risk and Compliance Portal (2021) stelt dat in Rusland vaak “smeergeld en andere onregelmatige betalingen nodig zijn om overheidsopdrachten binnen te halen. Bedrijven rapporteren vriendjespolitiek bij beslissingen van overheidsfunctionarissen en publieke middelen eindigen vaak elders door corruptie.”

Volgens het rapport worden militaire contracten vaak eerder goedgekeurd op basis persoonlijke relaties tussen bedrijven en ambtenaren of loyauteit aan het Kremlin, eerder dan de kwaliteit of van het bod

De legerhervormingen van het afgelopen decennium zijn er niet in geslaagd de ontwikkeling van het leger in een duidelijke richting te duwen. In de plaats daarvan hebben ze ertoe geleid dat veel militaire eenheden slecht opgeleid zijn en weinig performant. Volgens de Amerikaanse inlichtingendiensten hadden Russische troepen in de eerste maanden van hun stationering aan de Oekraïense grens al veel van de beste uitrusting verkocht, vanwege slechte lonen en voorwaarden.

Russische beroepsmilitairen met een lagere rang verdienen gemiddeld 435 dollar per maand, terwijl hun equivalenten in het Oekraïense leger drie keer zoveel krijgen. Het verschil in loon, werkomstandigheden en moreel zou een grote rol kunnen spelen bij het bepalen van de uitkomst van dit conflict.

Makkelijke doelen

Hoge officieren hebben altijd al het risico gelopen als doelwit op het slagveld. Het Rode Leger gebruikte die techniek zelf met veel succes in Stalingrad in 1942, toen Russische sluipschutters zowel lagere als hogere rangen viseerden. Maar wat in dit conflict anders is, is de nabijheid van de Russische generaals tot het front.

Hun gebrek aan vertrouwen in de eigen communicatielijnen en of in de kwaliteiten van hun commandanten op het terrein – het resultaat van de chronische corruptie – schept duidelijk opportuniteiten voor het Oekraïense leger om de zeldzame competente militaire leiders te viseren.

In Stalingrad was de bevelvoerende officier van de Duitse Wehrmacht, generaal Friedrich Paulus, minstens 20 kilometer van de stad verwijderd tijdens de gevechten. Op die manier behielden hijzelf en zijn staf een bredere strategische blik en kon hij beslissingen op tactisch niveau in vertrouwen overlaten aan lagere rangen.

Oekraïne heeft verschillende goed uitgeruste eenheden die in staat zijn speciale missies uit te voeren. Het is dan ook logisch dat elke gelegenheid om de hoge Russische bevelstructuren aan te vallen gegrepen zal worden om de communicatielijnen te verstoren, verwarring te zaaien en de Russische opmars verder te vertragen.

Bovendien zijn de aanslagen enorm symbolisch geladen. Ze geven een duidelijke boodschap aan de Russische bevelhebbers dat de vijand met gemak hoge officieren kan uitschakelen. Ze tonen aan hoe het systeem om die officieren te beschermen faalt. Het is een duidelijk teken dat het communicatiesysteem zwak en incompetent is en de generaals dwingt om af te zakken naar het tactische niveau.

Dat veroorzaakt wantrouwen in de bevelstructuren en doet twijfel veel sneller groeien dan overtuiging. En intussen, terwijl de opmars steeds trager verloopt, krijgen de Oekraïense bevelhebbers steeds meer tijd om hun steden voor te bereiden op de naderende vijand.

–