Donderdagavond stemde het Britse parlement voor een eventueel uitstel van de brexit tot dertig maart. De bal ligt nu in het kamp van de Europese lidstaten die daar unaniem akkoord mee moeten gaan. Maar die willen het Verenigd Koninkrijk niet zomaar de hand reiken.
Wanneer er voor 29 maart geen akkoord is gevonden over de manier waarop het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie zal verlaten, moet Brits premier Theresa May aan de Europese Unie vragen om de brexitdatum uit te stellen tot 30 juni. Dat werd donderdagavond in Westminster besloten. May heeft zich de afgelopen twee jaar steevast verzet tegen zo’n uitstel, maar ziet zich nu toch genoodzaakt om de datum op te schuiven.
De Unie wil niet langer aanmodderen
Toch is het absoluut niet zeker dat de Europese lidstaten de Britse premier zullen geven waar ze om vraagt. Na twee jaar aanmodderen is er nog steeds geen oplossing gevonden voor de omstreden backstop, de noodoplossing aan de Noord-Ierse grens die de Europese interne markt en de fragiele vrede moet bewaken. Heeft het überhaupt wel zin om de datum met enkele maanden op te schuiven zonder enig perspectief op progressie?
Daarom vragen de Europese lidstaten een duidelijk stappenplan van de Britse regering. Voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker was afgelopen maandag formeel. ‘Er komt geen herinterpretatie van deze interpretatie’, klonk het stellig. Ook Frans president Emmanuel Macron zei eind februari dat Frankrijk enkel een verlenging wil toekennen indien Londen duidelijke alternatieven ten berde brengt.
Je merkt nu al dat de Europese Unie zich niet langer neutraal opstelt in soevereiniteitskwesties die met brexit te maken hebben.
Voor het Verenigd Koninkrijk is een uitstel alleszins broodnodig. Afgelopen woensdag stemde het Britse parlement er ondanks partijpolitieke manoeuvres toch voor dat een brexit zonder deal nooit mag plaatsvinden. Probleem is dat het Verenigd Koninkrijk zich daarmee opnieuw in een lastige onderhandelingspositie heeft geplaatst. Het moet er nu op hopen dat de 27 lidstaten wel degelijk bereid zijn om dat uitstel toe te kennen.
Zeker in Spanje hoopt men iets te kunnen puren uit de zwakke onderhandelingspositie van de Britten. Vooral het omstreden dispuut over het eigendom van Gibraltar zet nog steeds kwaad bloed in het Zuiden. Spanje gaf die kwestie op toen het in 1986 toetrad tot de Europese Unie, maar ziet nu het uitgelezen moment om de klok terug te draaien.
‘Zelfs de Europese Unie, die er normaal gezien nooit standpunt inneemt over soevereiniteitskwesties, schaart zich achter Spanje als het over de Britse kroonkolonie Gibraltar aankomt’, zegt een Europese topambtenaar aan Knack. ‘In een voorstel tot akkoord over een visavrije regeling met het Verenigd Koninkrijk staat er dat Londen zich moet schikken naar de regels van de Verenigde Naties over de dekolonisatie. Je voelt in dat soort zaken dat de Unie plots niet meer helemaal neutraal is’, klinkt het. Het valt dus voorlopig nog maar te zien of de lidstaten zomaar hun fiat zullen geven voor een uitstel tot dertig juni.
Derde keer, goede keer?
Toch hoeft het niet per se zo ver te komen. Aanstaande woensdag, een dag voor de Europese top in Brussel van start gaat, wil May voor de derde keer proberen om haar terugtrekkingsakkoord door het Britse parlement te loodsen. Midden januari kwam ze daar nog 230 stemmen voor te kort, vorige week wist ze dat verschil tot 149 Nays te reduceren. Dat waren in historisch opzicht de grootste nederlagen in de recente Britse politieke geschiedenis.
De Britse premier heeft altijd proberen in te zetten op een tweesporenbeleid om de Britse parlementsleden van haar voorstel te overtuigen. Daarbij richtte ze zich vooral op de harde brexiteers in haar partij en de sociaaldemocratische Labourleden. De eerste groep waarschuwde ze dat de brexit niet zou doorgaan indien haar voorstel werd weggestemd. De laatste verwittigde May met het feit dat haar akkoord de enige garantie was om een harde brexit te voorkomen.
Die tactiek heeft voorlopig geen vruchten afgeworpen. Elk kamp in het Britse drama gelooft dat het nog steeds de hele buit kan binnenhalen. Bovendien konden de brexiteers zich probleemloos achter de Labourpartij scharen louter om de plannen van de Britse premier te dwarsbomen. Labour, onder leiding van voorzitter Jeremy Corbyn, denkt op haar beurt vooral aan een eventuele machtsovername, ook al haalt het volgens de peilingen momenteel maar 33 procent van de stemmen.
Elk kamp in het Britse drama gelooft dat het nog steeds de hele buit kan binnenhalen.
Nu het parlement voor uitstel heeft gekozen, verliest de Britse premier de hefboom om de Labourpartij onder impuls van een nakende no-deal onder druk te zeten. Daarom richt May zich nu volledig op haar balsturige partijgenoten en de Noord-Ierse DUP, die haar minderheidsregering gedoogsteun verleent in het Britse parlement. May heeft haar partijgenoten ervoor gewaarschuwd dat ze de Europese Unie een langer uitstel zal vragen indien haar akkoord niet door het parlement geraakt.
Dat scenario werd aanvankelijk ook door de Europese Commissie voorgesteld en zou het Verenigd Koninkrijk de kans geven om de diepe politieke plooien alsnog glad te strijken. Bovendien geeft het Londen de tijd om eventueel nieuwe verkiezingen of een tweede referendum te organiseren. Daarentegen werpt een uitstel van 21 maanden wel het probleem op dat het Verenigd Koninkrijk moet deelnemen aan de Europese verkiezingen.
Dat laatste boezemt vooral de christendemocraten en de liberalen in het Europees Parlement angst in. Zij hebben namelijk amper tot geen vertegenwoordigers uit het Verenigd Koninkrijk in hun midden en dreigen daardoor in relatief opzicht een minder goed resultaat neer te zetten bij de Europese stembusgang. Aangezien de regeringen van de lidstaten hun politieke families in het Europees parlement willen beschermen, lijkt het onwaarschijnlijk dat een uitstel van 21 maanden politiek gezien wel haalbaar is.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
