Air Canada heeft besloten de vluchten van en naar Venezuela te schrappen. Niet de aanhoudende onrust jaagt internationale luchtvaartmaatschappijen weg, wel de strenge controle op wisselkoersen.
De Venezolanen protesteren sinds midden februari 2014 tegen de hoge inflatie, de enorme criminaliteit en het tekort aan basisproducten. Air Canada laat weten haar vluchten richting Venezuela tijdelijk op te schorten onder meer omdat de maatschappij bezorgd is over de veiligheid van het personeel en de reizigers. Als de rust terugkeert en het land stabiliseert, herneemt de maatschappij mogelijks haar vluchten.
Maar eigenlijk zit het probleem dieper dan de onrust en hebben verschillende luchtvaartmaatschappijen al langer problemen met Venezuela door de strenge controle op de wisselkoers die jaren geleden door voormalig president Hugo Chavez werd ingevoerd.
Luchtvaartmaatschappijen trekken zich terug
Internationale maatschappijen menen dat de regering van de huidige president Nicolàs Maduro hen meer dan 3 miljard dollar verschuldigd is. In januari 2014 schrapte het Ecuadoriaanse Tame alle vluchten naar Venezuela en eiste de maatschappij 43 miljoen dollar – dat is een derde van de jaarlijkse inkomsten – aan laattijdige betalingen van vliegtickets.
Ook de Spaanse maatschappij Air Europa overwoog zich uit Venezuela terug te trekken. Copa Airlines van Panama zegt nog 400 miljoen dollar in het land te hebben vastzitten en United Airlines zou investeerders gemeld hebben dat het geld wordt opgehouden in Venezuela. American Airlines en het Colombiaanse Avianca hebben ook reeds geschrapt in de ticketverkoop in de bolivar, de lokale munt. Dat schrijft Foreign Policy op haar website.
Gefixeerde wisselkoers en de zwarte markt
De strenge controle op de wisselkoers werd in 2003 ingevoerd door toenmalig president Hugo Chavez. Met de nieuwe maatregel wilde de overheid kapitaalvlucht tegengaan. Maar de strenge wisselkoerscontrole maakt het voor de vliegmaatschappijen heel moeilijk om hun geld uit de ticketverkoop in Venezuela terug te krijgen.
De controle houdt in dat de aankoop van dollars eerst moet worden goedgekeurd door de centrale regering en aan een vaste prijs gebeurt. Chavez besloot daarbij dat luchtvaartmaatschappijen hun tickets in Venezuela konden verkopen aan de lokale munt, de bolivar. De overheid zou dan toestaan dat de maatschappijen hun inkomsten voor dollars konden inwisselen aan de officiële wisselkoers van 6,30 bolivar voor 1 dollar.
Venezolaanse toeristen die op reis gingen, kregen ook toegang tot dollars aan de officiële koers om hun eigen uitgaven in het buitenland te kunnen financieren. Terwijl de officiële koers gefixeerd bleef, ontstond een zwarte markt voor de munt waar 1 dollar goed was voor zowat 85 bolivar. Venezolanen begonnen zo massaal te vliegen om voordeel te halen uit de goedkope dollars van de overheid.
Aanvankelijk waren de internationale luchtvaartmaatschappijen tevreden: lokale maatschappijen waren overgereguleerd, waardoor de buitenlandse amper concurrentie ondervonden en ondertussen subsidieerde de Venezolaanse overheid de reizen van haar rijke inwoners. Hoe groter het verschil tussen de officiële koers en die op de zwarte markt werd, hoe winstgevender het voor de luchtvaartmaatschappijen werd om de tickets in Venezuela te verkopen.
Vastgoedmarkt
Maar het is nu al maanden geleden dat de luchtvaartmaatschappijen hun inkomsten voor dollars hebben mogen inwisselen. De maatschappijen hebben te veel cash in handen en de Venezolaanse munt verliest heel snel aan waarde: de inflatie bereikte in 2013 bijna 60 procent. De economische crisis van het laatste jaar heeft tot een tekort aan vreemde munten in het land geleid.
Ondertussen investeren de luchtvaartmaatschappijen het overtollige geld in lokaal vastgoed in Venezuela. Deels daardoor zijn de prijzen voor kantoren in Caracas de hoogte ingeschoten.
Onvoldoende olie-export
Het negatieve effect van het strenge wisselkoerssysteem beperkt zich echter niet enkel tot de luchtvaart. Venezuela is bijna volledig afhankelijk van import, maar heeft door het mislukken van de strenge controle onvoldoende vreemde munten om de basisproducten aan te schaffen.
De uitgebreide olie-export is niet voldoende voor de enorme bevolking. Terwijl een andere oliestaat als Koeweit pakweg 2 miljoen vaten per dag uitvoert voor een bevolking van 2,6 miljoen, kan de Venezolaanse export met 2,6 miljoen vaten per dag de 28 miljoen inwoners niet ondersteunen.
Het chavistische economische model – waarbij olie wordt uitgevoerd en alle andere producten worden ingevoerd aan gesubsidieerde prijzen, elke stap van de productie wordt gereguleerd en geen aandacht wordt besteed aan lokale productie – werkt enkel bij een voldoende grote instroom van oliegeld. Chavez kon de problemen van het land op die manier verdoezelen. Maar Maduro heeft de problemen geërfd en ondanks de hoge olieprijzen, is er nooit genoeg voor alle 28 miljoen Venezolanen.
Geen toiletpapier
Het systeem brengt de import van basisproducten in het gedrang en dat heeft geleid tot lege winkelrekken waar toiletpapier had moeten staan en enorme rijen Venezolanen die aanschuiven in de hoop een brood te kunnen kopen.
Ondertussen maken de Venezolanen zelfs gebruik van een smartphoneapplicatie die informatie geeft over basisproducten zoals keukenolie, suiker, bloem, melk en toiletpapier. De app geeft daarbij een kaart waarop is aangeduid waar de producten op dat moment in stock zijn en tegen welke prijs ze worden verkocht.
Maduro: ‘VS heeft onrust aangewakkerd’
De vele problemen die het strenge systeem lijkt te veroorzaken, hebben niet kunnen vermijden dat Maduro’s regering begin 2014 nog nieuwe maatregelen voor de controle op de wisselkoers invoerde.
President Maduro liet weten dat vliegmaatschappijen die in hun diensten aan Venezuela zouden snoeien, aan ernstige maatregelen zullen worden onderworpen. ‘Bedrijven die Venezuela verlaten, zullen niet terugkeren zolang wij aan de macht zijn’, citeert BBC de president.
De Venezolaanse overheid beweert dat rechtse groeperingen, gesteund door de Verenigde Staten, de onrust hebben aangewakkerd als onderdeel van een plot voor een coup. De onrust in het land heeft al aan 29 mensen het leven gekost.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier