Knack-correspondent Eva Schram zag de rellen in Washington DC op haar televisiescherm in Californië. Ze was verontwaardigd, geschokt, maar toch niet verbaasd. ‘De woede hangt hier in de lucht.’
Woensdagochtend, rond het middaguur, zat ik lekker op de bank even te ontspannen. Een uur later zou ik aan mijn nachtdienst voor Knack.be beginnen en ik had mezelf de ochtend vrij gegeven. Het was een regenachtige ochtend, en samen met de hond lag ik lekker Gilmore Girls te kijken.
Opeens kreeg ik verschillende berichtjes binnen. Vanuit Nederland, maar ook van vrienden in de VS. “Wat is er aan de hand in DC?” “Hoe kan dit?” “Wat gebeurt hier?”
Ik zette CNN aan en aanschouwde de gebeurtenissen in Washington DC vanuit het verre Californië. En hoewel wat ik zag schandalig was, en dramatisch, constateerde ik nog iets anders: ik was niet verbaasd.
Waarom ik niet verbaasd was over de rellen in Washington DC
Gedurende de nacht plaatste ik nieuwsberichten in het liveblog van Knack.be. Hooggeplaatste politici en bestuurders die het geweld afkeurden. Hoe de oproerpolitie er in slaagde de relschoppers uit het Capitool te verwijderen. Hoe de vrouw die schotwonden opliep bij de bestorming -vooralsnog is het niet bekend door wie ze is neergeschoten- later in de nacht overleed in het ziekenhuis. En gedurende al die tijd vroeg ik me af: waarom ben ik niet meer verbaasd?
Wellicht omdat we een half jaar geleden al boze meutes Trump-aanhangers een parlementsgebouw zagen bestormen in Michigan (destijds vanwege coronamaatregelen). Of omdat we Trump-aanhangers tijdens het tellen van de stemmen in Pennsylvania, Nevada en Arizona met vuurwapens bij de stemcentra zagen staan. Of omdat ik de gebeurtenissen in Charlottesville in 2017 nog niet vergeten ben, toen een demonstrant werd doodgereden door een extreem-rechtse relschopper. Trump zei destijds dat er aan beide kanten van die rellen ‘goede mensen’ waren. Het deed behoorlijk denken aan zijn uitspraak woensdag, toen hij de relschopper in DC vroeg naar huis te gaan, maar niet voordat hij had gezegd hoeveel hij van ze houdt.
Afbrokkelende instituties
De woede hangt in de lucht in de VS. Aan beide kanten van het politieke pad – want hoewel verreweg de meeste Black Lives Matter-protesten vorig jaar vreedzaam waren, liepen sommige ervan ook uit op rellen. En in alle delen van het land – ook hier in het zogenaamd progressieve Californië. Hier in het plattelandsdorp waar ik woon rijd ik dagelijks langs een uithangbord waarin Joe Biden een communistische Chinees wordt genoemd en 9/11 als “leugens” wordt afgedaan.
En er is niemand die die woede goed onschadelijk kan maken. Tel daarbij op dat instituties in de VS al decennia aan vertrouwen inboeten, en het is inderdaad niet zo verbazend dat het belangrijkste instituut van allemaal, de democratie, onderuit wordt gehaald.
Donald Trump is heus niet de eerste of de enige die de afbrokkelingen van instituties aanvoert, maar hij doet het wel het meest overtuigd. Van zijn constante aanvallen op de pers tot het openlijk twijfelen aan rechterlijke uitspraken, de afgelopen vier jaar heeft Trump niets anders gedaan dan het vertrouwen in de democratie ondermijnen.
Niet het einde van het Trump-tijdperk
De komende weken zullen spannend blijven, maar de reden dat het mis ging woensdag in DC is dat er niet genoeg politie aanwezig was om de relschoppers een halt toe te roepen. Dat zal in de komende weken naar de inauguratie niet nog een keer gebeuren.
Tegelijkertijd verdwijnt de woede in de samenleving niet wanneer Donald Trump terug naar New York verhuist, noch is het vertrouwen in de democratie gelijk hersteld. De Amerikaanse politiek heeft nog steeds te maken met idiote campagnefinanciering, die partijen met geld een buitengewone invloed op het beleid geeft. De ongelijkheid in de samenleving is stekend, met de superrijken die alsmaar rijker worden en een groeiende groep middenklassers die amper de huur kunnen betalen en van salarisstrookje naar salarisstrookje leven.
En dan is nog maar de vraag of Trump echt vertrekt. Hij zal over twee weken best z’n kantoor in het Witte Huis afstaan, maar dat 70 miljoen mensen voor hem stemden in 2020 zal hem sterken in de overtuiging dat hij het in 2024 nog eens moet proberen. En als het Trump zelf niet wordt, dan misschien Donald Trump Jr, Ivanka Trump of Jared Kushner. Waarom niet? Ze zijn jong en ze weten dat hun boodschap, dezelfde als die van hun (schoon-)vader, aanslaat. Of misschien begint de Trump-clan wel een eigen nieuwsimperium, waarop de misinformatie en samenzweringstheorieën die ze de afgelopen jaren en maanden de wereld in hebben geholpen een thuis krijgen. Het is allemaal speculatief, maar geen van deze ontwikkelingen zou me verbazen.
Talloze Amerikanen hebben inmiddels 6 januari 2021 een donkere bladzijde in de geschiedenis van het land genoemd. Dat is ontegenzeggelijk waar. Maar als de wortel van het probleem -een afgebrokkelde democratie- niet wordt aangepakt, zal het niet de laatste zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier