Mexico verwacht dit jaar 80.000 asielaanvragen, tegenover 29.647 in 2018. Veranderingen in het Amerikaanse immigratiebeleid veroorzaken deining tot in Midden-Amerika.
‘Maand na maand breekt het aantal asielaanvragen records’, zegt Andrés Ramírez, coördinator van de Comisión Mexicana de Ayuda a Refugiados, kortweg Comar, het Mexicaanse overheidsagentschap belast met het verwerken van asielaanvragen.
De cijfers liegen er niet om. In 2018 verwerkte Comar 29.647 asielaanvragen. Het jaar voordien, in 2017, waren het er nog 14.619, de helft. Eind juni van dit jaar stond de teller al op 31.355. Ramírez verwacht het jaar af te sluiten met 80.000 asielaanvragen, bijna een verzesvoudiging op twee jaar tijd.
Meer dan de helft van de asielzoekers komt uit het Midden-Amerikaanse Honduras. Daarna volgen El Salvador, Venezuela, Cuba, Guatemala en Nicaragua.
Ingestorte koffieprijs
Wat verklaart de aanzienlijke toename van asielaanvragen in Mexico?
‘Er is doorgaans niet één enkele reden waarom mensen hun land verlaten’, weet Andrés Ramírez. ‘Het is veelal een samenloop van verschillende omstandigheden. De zogenaamde Noordelijke Driehoek van Midden-Amerika – Guatemala, El Salvador en Honduras – kampt al jaren met dezelfde problemen: algeheel geweld, systematische mensenrechtenschendingen, afpersing door misdaadbendes, bedreigingen en arbitraire vervolging.’
‘Maar naast het geweld is het economische een belangrijke factor voor de migratie van Midden-Amerikanen: het gebrek aan kansen’, vervolgt Ramírez. ‘Ik geef een voorbeeld: de voorbije twee jaar is de koffieprijs helemaal gekelderd, en voor veel boeren in de regio zijn koffiebonen de belangrijkste inkomstenbron. Dat draagt bij tot een uiteindelijke beslissing te vertrekken. En dan is er nog de absolute onmacht van die landen om fundamenteel iets te doen aan de situatie van hun inwoners.’
De uittocht van Venezolanen uit hun thuisland lijkt ook al niet te vertragen. Venezuela gaat gebukt onder een ernstige economische en humanitaire crisis. Opposanten worden vaak hard aangepakt door de regering van Nicolas Maduro. Volgens de Verenigde Naties zijn de voorbije jaren vier miljoen mensen het land ontvlucht. Een deel ervan belandt in Mexico.
Ook Cubanen hebben erg weinig politieke vrijheden onder het communistisch regime in hun thuisland. Armoede is er bovendien wijdverspreid. Nicaragua beleeft sinds april vorig jaar een ernstige politieke crisis. Bij protest tegen president Ortega zijn meer dan 300 mensen omgekomen, velen door politiekogels. Tienduizenden Nicaraguanen zijn het land ontvlucht, voornamelijk naar buurland Costa Rica, uit vrees voor vervolging.
Steeds meer gezinnen
Geweld en armoede in Midden-Amerika zijn al jaren een probleem. Waarom beslissen nu opeens zoveel mensen om asiel aan te vragen in Mexico? Dat heeft te maken met de evolutie van migratie richting de VS. Tot enkele jaren geleden trachtten de meeste migranten, vooral mannen, onopgemerkt de VS binnen te raken om er te werken en geld naar huis te sturen.
Vandaag levert een groot deel van de migranten zich in aan de Amerikaanse grenswacht om asiel aan te vragen. Ook Mexico wordt een eindbestemming voor asielzoekers, ook al gebruiken sommige migranten hun vluchtelingenstatus om alsnog de VS te bereiken zonder risico uitgewezen te worden door de Mexicaanse autoriteiten. ‘Migranten worden zich bewust van hun rechten, ze leren dat ze ook asiel kunnen aanvragen.’
Ramírez wijst ook nog op een belangrijke evolutie die op de Amerikaanse grens een aanzienlijke crisis veroorzaakt: asielaanvragers zijn steeds meer hele gezinnen met kinderen. Door het gebrek aan faciliteiten van de Amerikaanse grenswacht zitten migranten soms vast in wat onmenselijke omstandigheden genoemd worden. Migranten passen zich aan aan het Amerikaanse immigratiebeleid, en zoeken de weg van de minste weerstand. Gezinnen met kinderen die in de VS asiel aanvragen mogen wettelijk niet langer dan enkele weken in detentiecentra vastgehouden worden. Daarna komen ze vrij in afwachting van een afspraak met een immigratierechter.
Bovendien, zo stelt Ramírez, sturen de VS sinds januari asielzoekers terug naar Mexico in afwachting van de verwerking van hun asielaanvraag. Meer dan 15.000 asielzoekers belandden terug in Noord-Mexico sinds het nieuwe beleid in voege trad. ‘De VS maken de procedure moeilijker: dat overtuigt sommige migranten om het in Mexico te proberen.’
Mogelijk komt heel binnenkort nog een veel radicalere verandering in het Amerikaanse asielbeleid uit de bus. De VS onderhandelen immers al enkele weken met Guatemala om dat land de status van ‘veilig derde land’ te laten aannemen. Dat zou betekenen dat de VS elke asielzoeker zou kunnen terugsturen naar Guatemala, een kopie van de EU-Turkijedeal kortom. Een bron binnen het Amerikaans ministerie van Binnenlandse Veiligheid (DHS) zegt aan tijdschrift The New Yorker dat de deal volgende week zou kunnen aangekondigd worden. ‘Dit is een volledig nieuwe wending’, klinkt het.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
