VS-verkiezingsdebat: record voor CNN, winst voor Carly Fiorina, maar wie domineerde?

CNN brak records met het tweede debat tussen Republikeinse presidentskandidaten, Donald Trump kreeg meest spreektijd toebedeeld en het grootste aantal directe aanvallen te verduren. Carly Fiorina wordt algemeen uitgeroepen tot overwinnaar. Maar wie had het heft in handen?

CNN kon tevreden zijn na afloop van het marathondebat tussen Republikeinse presidentskandidaten. Over 3 uur gemeten lokte de uitzending gemiddeld 22,9 miljoen kijkers. Daarnaast werd het debat ook door honderdduizenden mensen online gevolgd. Het was niet alleen het meest bekeken presidentieel debat op CNN – het vorige record voor een debat tijdens presidentiële voorverkiezingen bedroeg 8,3 miljoen en dateert uit 2008. CNN brak ook zijn eigen absolute kijkcijferrecord. Dat stond tot nu op 16,8 miljoen voor een debat tussen Al Gore en Ross Perot bij Larry King in 1993.

CNN bleef net iets achter bij Fox News, dat voor het eerste debat op 6 augustus gemiddeld 24 miljoen kijkers haalde. Daar staat tegenover dat CNN de kandidaten langer liet debatteren, en in het piekuur boven het gemiddelde van Fox uitkwam: 24,7 miljoen mensen bekeken het tweede uur van het CNN-debat. Toen het debat om 23u15 oostkusttijd werd afgerond, zaten nog altijd 20 miljoen mensen voor de buis.

De online piek bedroeg 921,000 kijkers.

Als de kijkcijfers, en die van Fox News eerder, iets bewijzen dan dat de Amerikanen al vroegtijdig buitengewone interesse tonen voor de komende presidentsverkiezingen.

Just announced that in the history of @CNN, last night’s debate was its highest rated ever. Will they send me flowers & a thank you note?

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) September 17, 2015

Was er in de pers eensluidende lof voor de manier waarop de journalisten van Fox News hun debat organiseerden, en kandidaten, met name Donald Trump, het vuur aan de schenen legden, dan was er enige kritiek op de aanpak van CNN, die grote vrijheid toestond en groot onevenwicht in de tijdsverdeling. Mede daardoor werd het een levendig, zij het oeverloos debat.

Trump was het langst aan het woord, 19,5 minuten, Scott Walker het minst met 8 minuten. De top 3 bevat naast Trump Jeb Bush (15,3 minuten) en Carly Fiorina (13 minuten).

‘Vrouwen hoorden wat je zei’

Fiorina had de grootste applausmomenten van de avond. Ze kreeg het conservatieve publiek in de zaal achter zich toen ze het nucleair akkoord en de abortuswetgeving, met het gebruik van foetusorganen voor onderzoek, onder één noemer verwierp, het ene als een aanval op de veiligheid van het land, het tweede als een aanval op het karakter van het land.

Haar grootste applaus volgde op een confrontatie met Trump die zich in een interview had afgevraagd of haar gezicht presidentsmateriaal was. “Vrouwen in dit land hoorden heel duidelijk wat mijnheer Trump zegde”.

Trump, die wist dat hij moest reageren, kwam niet verder dan: “Ik vind dat je een mooi gezicht hebt, en een mooie vrouw bent”.

Fiorina had neit alleen enkele memorabel quotes, ze leek beredeneerd, krachtdadig, zeker van haar zaak.

Ze is, dat wist men al eerder, een goed debater.

The Washington Post plaatst een kanttekening bij haar debatoverwinning. In 2010 deed Fiorina mee aan een senatorverkiezing in Californië. Ook toen schitterde ze in debatten, het was een goed jaar voor Republikeinen, maar ze verloor toch tegen de op dat moment niet zo geliefde Democraat Barbara Boxer, en wel hierom. Boxer wist in een advertentie duidelijk te maken dat Fiorina als CEO van Hewlett-Packard zowel tienduizenden werknemers had ontslagen als een verdrievoudiging van haar eigen inkomen had bedongen, een jacht had aangekocht en vijf bedrijfsjets, terwijl de banen van HP naar China werden overgeheveld. “Ik ben trots op wat ik deed bij HP” hoor je Fiorina in de advertentie zeggen. In het huidig klimaat, waar het verdwijnen van Amerikaanse banen een hoofdbekommernis is, die onder meer door Bernie Sanders en Trump wordt verwoord, kan haar verleden haar parten spelen.

Haar rol als CEO van Hewlett-Packard werd in het CNN-debat even ter sprake gebracht door Donald Trump; die haar bij de twintig slechtste CEO’s van het land klasseerde, en die zei dat de huidige problemen van HP, dat deze week aankongdigde dat het nog eens 25.000 tot 30.000 banen zal schrappen, nog altijd aan haar beleid te wijten zijn.

Werd Trump in het eerste debat vooral door de moderatoren aangepakt, dan was er nu spervuur van de andere kandidaten. Fiorina verweet hem een entertainer te zijn, en iemand die zijn verliezen door anderen liet dragen. Rand Paul zei dat Trump een veel te korte lont heeft om president te kunnen zijn.

Nogal wat commentatoren vonden dat hij verdween uit het debat eens het over buitenlandse politiek ging, of dat hij op dat punt toch niet veel wist in te brengen. Anderen vonden dat hij zich staande hield, evenwel zonder te verrassen – hij was opnieuw de bullenbak, terwijl sommigen nu toch ook “enige bedachtzaamheid”, “een staatsman”, hadden verwacht.

Primaten

Een alternatieve lezing kwam van David Frum, een vroegere speechschrijver van George W. Bush.

Eigenlijk, schrijft hij in een bijdrage voor The Atlantic, is er tijdens zo’n debat maar één vraag de moeite van het stellen waard: wie had het heft in handen? Dat soort verhoudingen blijft bij, ook als mensen de inhoud van de antwoorden vergeten zijn.

Jeb Bush zocht het gevecht op met Trump. Hij zei dat Trump hem geld had willen toestoppen om een vergunning voor een casino in Florida te verkrijgen, maar dat hij dat geld had geweigerd.

Trump ontkende staalhard en maakte het af met: “Als ik zo’n casino had gewild dan zou er een gehad hebben”. Bush had geen wederwoord en stond met de mond vol tanden en een blos op de wangen te schilderen.

Daarna probeerde Jeb Trump enkele keren op onduidelijke gronden een verontschuldiging aan het adres van zijn Mexicaanse echtgenote te ontlokken (Trump heeft gezegd dat Bush soft is tegenover illegalen omdat hijzelf met een Mexicaanse vrouw getrouwd is). Trump weigerde maar prees de echtgenote en veranderde van onderwerp. In heel de interactie tussen Trump en Bush zat een onevenwicht, aldus Frum. Trump onderbrak Bush en Bush liet het gebeuren. Trump ging niet in op de vraag, complimenteerde de echtgenote en Bush was het met hem eens. Maar als Bush probeerde Trump te onderbreken, liet die hem niet de kans om tussen te komen. Of als Bush toch tussenkwam, gebeurde het na expliciete toestemming van Trump: “Zeg maar”. Of hij prees Bush: “Je hebt meer energie, goed zo”. Trump had het heft in handen. Bush stond nergens. Op geen enkel punt kon Bush Trump tijdens de onderlinge woordenwisselingen raken.

Anders was het in de confrontaties tussen Fiorina en Trump.

“Ja”, schrijft Frum, “Trump gedroeg zich als de baas, maar het soort baas dat later een proces krijgt omwille van seksuele intimidatie. Ik verwachtte dat Trump na haar geplande opmerking over haar gezicht een tegenaanval zou geplaatst hebben. ‘Ik had geen commentaar moeten geven over haar uiterlijk. Ik had moeten zeggen hoe ze haar bedrijf naar de knoppen heeft geholpen, duizenden ontslagen veroorzaakte en wegkwam met een gouden handdruk van 40 miljoen dollar’. Misschien maar goed dat hij het niet deed, want zij stond klaar met een eigen aanval op Trumps zakelijke praktijken. In tegenstelling tot Bush toonde Fiorina geen reactie op wat Trump over haar zei. Bush toonde shock, ongeloof, woede. Misschien dacht hij door zijn woede te tonen het publiek ervan te overtuigen dat hij de waarheid sprak, en Trump loog. Maar wat hij ook toonde, was dat hij zijn emoties niet onder controle had, en dat hij zijn woede niet kon omzetten in efficiënte actie. Fiorina had een poker face. Ze sloeg gewoon harder terug dan men haar geslagen had.”

In verkiezingen, besluit Frum, gedragen we ons als de primaten die we zijn. We zoeken bij groepsleiders zowel voorzichtigheid als kracht. Tot dusver veegde Trump de vloer aan met de tegenstand, en vooral met Jeb Bush, maar Fiorina toonde woendag dat het anders kan gaan.