Uit een ruim onderzoek naar recente VS-luchtaanvallen blijkt dat het leger vele gevallen met burgerslachtoffers niet onderzocht. Slechts bij uitzondering werden verantwoordelijken en verantwoordelijkheden aangeduid als een droneaanval verkeerd afliep. En er werden al helemaal geen lessen geleerd.
Dat schrijft The New York Times, na een onderzoek van vertrouwelijke Pentagondocumenten over de Amerikaanse luchtoorlog in het Midden-Oosten en Afghanistan sinds 2014. Het gaat in totaal om 1.300 gevallen waarbij melding werd gemaakt van burgerslachtoffers, doden of gewonden. Over meerdere dagen publiceert de krant de resultaten.
In totaal gaat het om duizenden gedode burgers, telde de krant, veel meer dan het Pentagon toegeeft.
Het onderwerp van het onderzoek van de krant zijn de precisiebombardementen, in toenemende mate (maar niet uitsluitend) uitgevoerd met behulp van drones.
De populariteit van drones bij het leger, en bij president Barack Obama, had enkele redenen. Drones konden gevaarlijke missies volbrengen zonder dat soldaten fysiek gevaar hoefden te lopen. Maar er ontstond ook een gevoel van technologische suprematie. Alziende drones, gewapend met precisiebommen, konden terroristen treffen met zo min mogelijk burgerslachtoffers als ‘collateral damage’. Obama had het over ‘de meest precieze luchtcampagne in de geschiedenis’.
‘Tragische vergissing’
De realiteit, weten we al langer, was anders. Op 29 augustus van dit jaar viseerde het Amerikaanse leger nog een ’terrorist’ in Kaboel. Diens auto en hijzelf werden door een precisiebom aan diggelen gereten, maar de bom viel in bewoond gebied en ook negen anderen, daarbij zeven kinderen, lieten het leven. Bleek naderhand dat de ‘IS-terrorist’ een welwillende medewerker was van een Amerikaanse ngo die voedsel verdeelde onder behoevende Afghanen. En de ’terrorist’ had geen explosief materiaal in zijn auto geladen, maar wel vaten met water om zijn familie te bevoorraden, een familie die deels de VS-bom niet overleefde.
Dat is dus een van de problemen: de inlichtingen die tot een droneaanval leiden, schieten vaak tekort. Op 26 augustus waren bij een IS-aanslag aan de luchthaven van Kaboel minstens 183 doden gevallen (van wie 13 Amerikaanse militairen). Het Amerikaans leger wou verdere ravage en gezichtsverlies tijdens de chaotische operatie aan de luchthaven voorkomen. Men was gretig op vergelding. Men wilde iets vinden, en men vond iets. Men had burgeraanwezigheid moeten waarnemen, maar men nam die niet waar, of men negeerde de informatie. Van hogerhand kwam er de goedkeuring voor een aanval.
In september gaf het Pentagon toe dat de droneaanval een ’tragische vergissing’ was. Deze maand bleek dat niemand voor deze ’tragische vergissing’ bestraft zal worden.
Dat alles gebeurde niet voor het eerst. Integendeel, blijkt uit het relaas van The New York Times: keer op keer gebeuren dezelfde soort van fouten. Soms met nog dodelijker gevolgen dan de droneaanval in Kaboel. Doorgaans zonder dat een Amerikaan bestraft wordt, vaak genoeg zelfs zonder dat het Pentagon de fout toegeeft.
Neem bijvoorbeeld een luchtaanval op Tokhar, een dorp in het noorden van Syrië. Op 19 juli 2016 werden daar aanvallen tegen IS uitgevoerd. Naderhand was er officieel melding van 85 gesneuvelde IS-leden. Bij nader toezien, schrijft The Times, lagen de huizen ver van het front, werden ze bewoond door boeren en hun families. 120 dorpelingen overleefden het bombardement niet. Uit getuigenissen die de Times optekende, waren er geen IS-strijders in de omgeving. Het Pentagon onderzocht de zaak maar er werden geen fouten ontdekt.
Na de periode Obama volgden de periode Trump en de periode Biden en de precisiebombardementen werden verdergezet.
‘Bevooroordeling’
De officiële lijn is dat ‘zelfs met de beste technologie fouten gebeuren’. Een woordvoerder van het US Central Command zei aan de Times: ‘Wij werken om schade te vermijden. We onderzoeken elk geloofwaardig voorbeeld. En we betreuren elk verlies van onschuldig leven’.
De Times testte die bewering en komt tot andere conclusies. De krant bezocht 100 plaatsen die getroffen werden door een precisiebombardement en voerde daar eigen onderzoek. ‘Het is niet mogelijk om de burgerslachtoffers volledig te tellen, maar een ding is zeker: het aantal slachtoffers ligt veel hoger dan wat het Pentagon toegeeft’, aldus The Times. Het Pentagon telde 1.417 burgerdoden bij luchtaanvallen tegen IS in Syrië en Irak. In Afghanistan werden volgens het Amerikaans leger officieel sinds 2018 188 burgerdoden ten gevolge van luchtaanvallen geteld. De New York Times maakte de vergelijking voor Afghanistan en telde daar op zijn minst 400 burgerdoden meer dan wat het Pentagon toegeeft. Dus om en bij 600 eerder dan 188.
De procedure voorafgaand aan een luchtaanval is volgens de krant verre van sluitend. Er is een gretigheid, ‘bevoordordeling’, om gevaar te ontwaren. In mensen die naar een verse bomsite lopen ziet men te bombarderen IS-leden, terwijl het burgers zijn die toesnellen om te helpen. In motorrijders die ‘in formatie’ rijden ziet men een aanvalsbeweging in plaats van plezierrijders. Men negeert beelden waarop burgers te zien zijn. En soms mist men het doel. Of men spaart de meer precieze bom voor een andere aanval zodat de minder precieze bom drie huizen vernield in plaats van het ene geviseerde huis.
En het leger leert niet van de fouten, of toch te weinig. In minder dan 12 procent van de geloofwaardige gevallen van burgerslachtoffers werd een onderzoek gelast, aldus de krant. Geloofwaardig wordt gedefinieerd als meer waarschijnlijk wel dan niet dat er burgerslachtoffers vielen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier