VS: kwijtschelding studieschulden zorgt voor verdeeldheid bij Democraten

Het was een verkiezingsbelofte van Joe Biden om de schuldenlast van studenten te verlichten. Het Witte Huis deed zijn best om de kwijtschelding van studieschulden zoveel mogelijk te beperken tot lage inkomens, maar de maatregel stuit toch op oppositie van Republikeinen en sommige Democraten. Ook zijn er mogelijk juridische bezwaren.

Het Witte Huis lag al enige tijd onder vuur van de linkervleugel van de partij, en van jongere kiezers die zich ontgoocheld toonden over het gebrek aan actie rond studentenleningen. Na ruim anderhalf jaar in zijn presidentschap had Joe Biden nog geen knoop doorgehakt.

Hij had de (gedeeltelijke) kwijtschelding van studieschuld tijdens zijn verkiezingscampagne in 2020 beloofd, maar zat duidelijk met problemen bij de praktische uitwerking ervan. Hij wou niet de indruk geven dat zijn regering cadeaus zou uitdelen aan grootverdieners, die afgestudeerd waren aan prestigieuze en peperdure universiteiten. En hij moest een wettelijke achterpoort vinden om de maatregel door te drukken zonder goedkeuring van het parlement. Nancy Pelosi, speaker en opper-Democraat in het Huis van Afgevaardigden, had altijd gezegd dat dergelijke parlementaire goedkeuring in deze materie onontbeerlijk was.

Volgens The New York Times was het uiteindelijk die andere Democratische leider in het parlement, senator Chuck Schumer, die Biden over de streep haalde met voorbeelden over concrete miserie die de studieschulden veroorzaken. Schumer kon Biden desgevraagd ook vertellen wat hij wel wist: dat hij op dit ogenblik géén meerderheid heeft in de Senaat om het plan via de traditionele weg van het parlement goedgekeurd te krijgen.

Woensdag werd het plan voorgesteld. Er komt een schuldverlichting voor studenten tot 10.000 dollar of tot 20.000 dollar voor studenten uit lagere inkomens die een speciale beurs ontvingen of ontvangen. De schuldverlichting gaat ook in voor studenten die afhaakten en hun studies niet afmaakten. Gewezen studenten die inmiddels meer verdienen dan 125.000 dollar per jaar (of 250.000 dollar per familie) komen niet voor de schuldverlichting in aanmerking.

De maximumbedragen van de kwijtschelding, 10 of 20.000 dollar, liggen lager dan wat de linkervleugel in de partij vroeg. Manifesterende studenten eisten doorgaans een algehele kwijtschelding van de studieschulden.

Niet alle cijfers zijn doorgerekend, en de woordvoerder van de president gaf toe dat het kostenplaatje van de besliste maatregelen nog duidelijk moet worden. Maar het wordt een zware factuur.

Het Witte Huis maakt zich sterk dat het een juridische argumentatie heeft voor het geval de maatregelen voor de rechtbank betwist worden – wat bijna zeker zal gebeuren en volgens specialisten een redelijke slaagkans maakt. Biden baseert zijn plan op een wet die in 2003 in de nasleep van de aanslagen van 11 september werd gestemd en die het departement van Onderwijs de mogelijkheid biedt om studenten aan hun leenverplichtingen te laten ontsnappen gedurende specifieke perioden van crisis. De pandemie zou in dit geval het element van crisis zijn.

In het slechtste geval, vanuit het standpunt van de president, beslist de rechter, en uiteindelijk het Hooggerechtshof, dat het plan toch ter goedkeuring aan het parlement moet worden voorgelegd, wat dan minstens uitstel betekent tot na de tussentijdse verkiezingen, en allicht langer.

Het Witte Huis publiceerde bij de lancering een lange verdediging van het maatregelenpakket.

Dat studieschuld, die de al dan niet afgestudeerden vaak decennialang meesleuren, problemen geeft, is genoegzaam bekend.

De studentenschuld swingt de pan uit. In totaal hebben 45 miljoen studenten voor 1.600 miljard dollar aan federale schuld opgebouwd (privéschulden vallen niet onder het maatregelenpakket). Een derde van die studenten met schulden hebben hun studie niet afgemaakt, veelal omdat ze hun studies ondanks de leningen niet meer konden financieren. 16 procent heeft achterstand opgelopen bij de afbetalingen. Zwarte studenten die in 1995 aan hun hoger onderwijs begonnen hadden – met de groeiende intresten – twintig jaar later gemiddeld nog 95 procent van de oorspronkelijke schuld af te betalen, aldus het informatiedocument dat het Witte Huis verspreidde.

Als alles loopt zoals gepland zullen 27 miljoen studenten of ex-studenten tot 20.000 dollar schuldverlichting krijgen en zullen in totaal misschien 43 miljoen mensen voor schuldverlichting in aanmerking komen, waarvan 20 miljoen door de voorgestelde maatregelen hun resterende schuld helemaal zouden kwijt zijn.

Volgens het Witte Huis worden mensen van alle leeftijden door de maatregel geholpen. ‘Meer dan een derde zijn veertig jaar of ouder, en 5 procent zijn senioren’. Latino’s en zwarten, die buiten proportie door studieschulden belast zijn, zouden meer dan gemiddeld door het programma geholpen worden.

De toenemende studentenschuld is gekoppeld aan de gestegen kostprijs van universiteiten. Wat de president voorziet voor de vermindering van kosten en toekomstige schulden, is veel minder stellig dan de maatregelen tot schuldverlichting.

En daar begint de kritiek.

Op de kritiek van Republikeinen, die in principe tegen de schuldverlichting door de overheid waren, en wijzen op het kwalijk effect inzake inflatie van de grote uitgave rond studieschuld, had het Witte Huis meteen een wederwoord. Het somde voor een aantal parlementsleden op hoeveel schuldverlichting zijzelf gekregen hadden tijdens de coronacrisis – in vele gevallen ging het om bedragen van meer dan 100.000 dollar, om werknemers in loondienst te kunnen houden tijdens de pandemie. Joe Biden zelf verwees ook naar de grote belastingvermindering voor superrijken die onder zijn voorganger Trump was beslist. Toen hadden de Republikeinen er geen moeite mee dat een maatregel slechts een klein deel van de bevolking ten goede kwam, en eventueel de inflatie zou aanwakkeren. Maar nu het om mensen uit de armere groepen gaat, zien ze ineens allerlei bezwaren. Het is, met 43 miljoen begunstigden, geen kleine groep, die van de voordelen kan genieten.

Maar kritiek valt ook te horen onder Democraten, die zich afvragen, zoals Tim Ryan, of dit nu de meest efficiënte en de meest billijke manier is om overheidsgeld te besteden. Ryan, een lid van het Huis van Afgevaardigden uit Ohio, voert momenteel campagne voor een Senaatszetel. Hij zoekt zijn stemmen in arbeidersgebied, en gebied in industriële neergang. Zijn tegenstander is een Trumpiaan, die er bij elke toespraak op hamert hoe Democraten een elite vertegenwoordigen, en er alles aan doen om die elite met overheidsgeld te ondersteunen. Dit is voor Ryans tegenstander een gedroomde maatregel om politiek uit te buiten.

Ook arbeiders en laagverdieners, kleine zelfstandigen zonder universitaire carrière zitten financieel in de rats, zegt Ryan, en verdienen bijstand. Hoe leg je hen uit dat ze voortaan via hun belastingen ook zullen moeten bijdragen om de schuld van studenten te verlichten? De Democratische volksvertegenwoordiger pleit voor een meer algemene lastenverlaging voor laagverdieners, die zich zeker niet beperkt tot één groep. Er moet een breder plan komen, zei hij zondag in de CNN-uitzending State of the Union, ‘zodat alle Amerikanen – en niet alleen universitairen –  een kans op succes hebben’.

Ryan, die naar eigen zeggen zelf nog studieschulden afbetaalt, was tot 2018 een voorstander van een kwijtschelding. En hij beseft, zegt hij, hoe zwaar het is voor sommige studenten om onder hun schuld uit te geraken. Maar dit plan ‘verspreidt de verkeerde boodschap’.

‘Een van de stomste dingen die we ooit gedaan hebben, is iedereen vertellen dat ze naar de universiteit moeten gaan. En we hebben niets gedaan om de kostprijs van de universiteiten aan banden te leggen. Dus over vijf jaar verkeren we in dezelfde positie als vandaag’.

Paul Begala, Democratisch adviseur en voormalig medewerker van president Clinton, noemde het plan in dezelfde CNN-uitzending ‘slechte politiek en slecht beleid’. Voor hetzelfde geld kun je beter medische schuld kwijtschelden, zei hij: ‘die schuld is niet vrijwillig aangegaan’. Volgens hem zijn vooral Democratische kandidaten in moeilijke staten, zoals Ryan, tegen het plan gekant, omdat het in hun staat, met hun publiek, niet uit te leggen valt.

Het Witte Huis verspreidt beeldmateriaal waaruit moet blijken dat dit wel degelijk vooral de armere studenten ten goede zal komen, en geen heel rijke studenten.

Het plan past ook, merkte Nate Silver van politieke website fivethirtyeight.com op, in de poging van de president om jongeren, die de voorbije maanden massaal hebben afgehaakt van Biden, terug te winnen tegen de tussentijdse verkiezingen in november. Die jongeren zijn de grootste voorstanders van de kwijtschelding van studentenschulden. En het plan mikt niet alleen op jongeren. Silver omschrijft de doelgroep als volgt: ‘Aan de jonge kant, middenklas-achtig/hoger opgeleid – een heel Democratische groep’.