VS: 3.959 slachtoffers van lynchpartijen geïdentificeerd

Een van de vele foto's genomen tijdens de lynchpartij van Lige Daniels, een 16-jarige zwarte die op 3 Augustus 1920, in Center, Texas, het leven liet, nadat de menigte hem uit de gevangenis had gehaald waar hij werd vastgehouden op verdenking van moord op een oudere, blanke vrouw © /
Rudi Rotthier

Het Equal Justice Initiative maakte dinsdag in een publicatie 3.959 namen bekend van zwarten die tussen 1877 en 1950 in de twaalf zuidelijke staten van de VS gelyncht werden. Dat zijn ongeveer 700 slachtoffers meer dan tot dusver werd aangenomen. De meesten werden niet alleen zonder proces, maar ook zonder dat ze een misdrijf hadden gepleegd, afgemaakt.

Het rapport van het Equal Justice Initiative, een NGO, gevestigd in de zuidelijke staat Alabama, die onder meer gerechtelijke dwalingen opspoort en probeert recht te zetten, is in meerdere opzichten pijnlijke lectuur. Niet in het minst omwille van de conclusie, dat er een einde kwam aan de lynchpartijen omdat de doodstraf vaker en sneller werd toegepast, zodat de overheid de terechtstellingen kon overnemen van de menigte.

Het rapport, Lynching in America: Confronting the Legacy of Racial Terror, waarvan hier een samenvatting valt te lezen, vergde vijf jaar onderzoek van een wetenschappelijk team dat alle bekende gegevens verzamelde, maar ook twijfelgevallen, of gevallen die, omdat het slachtoffer verschillend werd aangeduid, meerdere keren in lijsten voorkwamen, schrapte. De eindafrekening lag toch veel hoger dan tot dusver gedacht.

Tussen 1877 (het einde van de heropbouwfase na de Amerikaanse burgeroorlog) en 1950 werden er ongeveer 700 slachtoffers meer geteld dan tot dusver gedacht.

Het lynchen, aldus het rapport, maakte deel uit van een politiek die erop gericht was de zwarten, de bevrijde slaven, onder de knoet te houden of ze te verplichten naar het noorden te verhuizen – wat ze massaal deden.

Veel aanleiding was er niet nodig om tot lynchen over te gaan. Een zwarte man klopte bij een blanke vrouw aan de deur, en dat was al voldoende reden. Een zwarte man bood een blanke vrouw iets te drinken aan. Een zwarte man was in uniform teruggekeerd van de Eerste Wereldoorlog en een witte man nam er aanstoot aan dat een zwarte op straat een uniform droeg. Een man kwam een kamer binnen waarin drie blanke vrouwen zaten. Meer was er niet gebeurd maar toch werd hij gelyncht.

Massaspektakel

Het rapport onderscheidt zes ‘redenen’ voor lynchpartijen.

De grootste categorie, die ongeveer 25 procent van de gevallen bestrijkt, was seksueel van aard. Een zwarte man werd in die categorie verdacht van verkrachting of aanranding, wat in die tijd soms gewoon een ander woord was voor een interraciale verhouding met wederzijdse instemming. Ook de eerder genoemde gevallen zoals aan de deur kloppen bij een vrouw, horen in deze categorie. Er was voor de beschuldiging niet noodzakelijk een bekend slachtoffer voorhanden, aldus het rapport.

Daarnaast waren er “lynchpartijen omwille van kleine sociale vergrijpen” of “sociale onhandigheden”. De man met zijn uniform viel in deze categorie.

Een derde groep betrof lynchen met wel een beschuldiging van zwaar misdrijf. Vierdens: lynchen als massaspektakel. Vijf: lynchpartijen als terreur of om een punt te maken. Zes: lynchen van sharecroppers (landarbeiders, gewezen slaven), dominees en activisten, die probeerden de situatie te veranderen.

In heel deze periode, aldus het rapport, hebben de overheden nagelaten in te grijpen en bleven de uitvoerders en aanstichters van lynchpartijen ongemoeid. Staten met veel lynchpartijen, zoals Mississippi, Alabama, Georgia, Texas en Florida, claimden autonomie, en nationaal heeft het Congress in die periode nooit een veroordeling uitgesproken.

Het rapport
Het rapport© /

De praktijk, aldus het rapport, is pas teruggedreven op het moment dat de rechtbanken veel vaker de doodstraf begonnen uit te spreken, en ook hun zaken sneller afhandelden. “Dat de doodstraf geworteld is in de traditie van de lynchpartij wordt bewezen door het feit dat executies werden gebruikt om de menigte te paaien, nog lang nadat lynchen buiten de wet was gesteld”.

Whisky en eieren

De gruwel van de lynchpartijen, met castraties, levende verbranding, marteling, wordt in het rapport uitvoerig beschreven.

“Grote massa’s blanken, dikwijls meerdere duizenden, daarbij verkozenen en andere notabelen, stroomden samen om geplande, gruwelijke moorden bij te wonen, waarbij langdurige marteling, verminking, amputatie en/of verbranding hoorde. De pers van de blanken rechtvaardigde en promootte deze carnaval-achtige gebeurtenissen. Er werd voedsel verkocht, drukkers boden postkaarten aan met foto’s van lynchpartij en lijk, en delen van het lichaam werden verzameld als souvenir. Deze moorden waren duidelijke politieke daden die vanwege de hele blanke gemeenschap de boodschap stuurden dat de zwarten minder dan menselijk waren, en dat hun onderwerping met alle middelen zou geschieden, en dat de blanken die de lynchpartijen uitvoerden geen gevolgen zouden dragen”.

Bij een andere beschrijving heeft het rapport het over “een picknick-achtige atmosfeer”. Er werd whisky gedronken, er werden lekkernijen, zoals geprepareerde eieren, gegeten, terwijl op meters afstand een man en een vrouw gemarteld en uiteindelijk levend aan stukken gesneden werden.

Gedenktekens

Het Equal Justice Initiative roept de lokale en hogere overheden op om op plaatsen waar lynchpartijen gebeurden, gedenktekens op te richten. Zo kunnen de bewoners van het district Phillips, in Arizona, leren dat er in hun gebied 243 lynchpartijen geweest zijn.

Die gedenktekens kunnen volgens het EQI mensen aan het nadenken zetten, en bijvoorbeeld duidelijk maken waarom zwarten ook vandaag nog zo wantrouwig staan tegenover politie en justitie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content