‘Voor zijn flirt met Moskou betaalt Erdogan nu een prijs’

Turkije gebruikt vluchtelingen als pasmunt voor steun aan zijn politiek in Syrië. Zo cynisch kan diplomatie zijn.

Turkse media toonden vorig weekend gretig beelden van vluchtelingen op weg naar de Europese Unie. Ze wekten daarmee de indruk dat president Recep Tayyip Erdogan de grenzen van zijn land met Europa dit keer wel degelijk open had gezet. Hij dreigde er al eerder mee om het akkoord met de Europese Unie uit 2016 op te blazen. Daarin was afgesproken dat Turkije geen vluchtelingen meer laat passeren in ruil voor veel Europees geld. In Brussel sprongen nu alle lichten op rood. Het toeval wil dat er net ook al fikse rellen waren op de Griekse eilanden voor de Turkse kust, over de opvang van de tienduizenden migranten die er in abominabele omstandigheden op de afhandeling van hun asielaanvraag wachten.

De angst voor een herhaling van de migratiecrisis van 2015 is groot en daar speelt Erdogan cynisch op in. Zijn dreigement kwam er nadat Turkse soldaten in de Syrische provincie Idlib tijdens een offensief van het Syrische regeringsleger werden gedood. Syrië probeert Idlib met de hulp van Rusland te heroveren op rebellen die door Turkije worden gesteund. Het offensief joeg sinds december al een miljoen mensen op de vlucht, die bij de grens met Turkije samendrommen. Turkije vangt al bijna vier miljoen Syrische vluchtelingen op en het wil dat Europa en Amerika meer doen om de druk op het land te verlichten.

Maar op meer dan morele steun hoeft Turkije alsnog niet te rekenen. De NAVO gaf Erdogan wel een stevige schouderklop, maar van een vliegverbod boven Idlib – waar Turkije om vroeg – is nog geen sprake. De Europese bondgenoten hebben weinig zin om de Turkse Syriëpolitiek te steunen en ook Washington houdt het bij woorden. Als Turkije meer wil, zal het eerst zijn bestelling van een nieuw Russisch luchtafweersysteem moeten schrappen. Amerika is niet bereid om die provocatie zomaar te slikken.

Turkije bevindt zich op dit moment in een soort diplomatiek niemandsland. Het levert in Syrië al jaren een schaduwgevecht met Rusland, waarbij de twee proberen om vooral niet direct met elkaar te botsen. Tot er vorige week toch een Russische bom op Turkse soldaten viel. Erdogan en Vladimir Poetin willen nog wel praten, maar het is wel zeker dat Moskou Bashar al-Assad niet loslaat. Waarom zou het dat ook doen? Op een moment dat Amerika zich uit het Midden-Oosten terugtrekt, heeft het daar straks alleen voet aan de grond. Erdogan gaf de westerse alliantie een tijdlang de middelvinger. Voor zijn flirt met Moskou betaalt hij nu een prijs. Het probleem is dat hij de rekening alsnog naar Europa wil doorschuiven.