VN-top maandag van start: Klimaat op het podium, geopolitieke spanningen in de coulissen

De 193 lidstaten van de Verenigde Naties blazen vanaf maandag verzamelen in New York voor de 74ste Algemene Vergadering van de VN. Tijdens de jaarlijkse hoogmis van de internationale diplomatie zal de klimaatopwarming hoog op de agenda staan, terwijl de grote geopolitieke spanningen voorwerp zullen zijn van tal van voorziene en onvoorziene ontmoetingen in de wandelgangen.

“Wat deze week zo rijk maakt, is dat de informele evenementen minstens even rijk zijn als de formele. Het is een van die unieke momenten waarop de groten der aarde met elkaar praten, en dat doen ze soms onverwacht, ergens in de wandelgangen”, getuigt een diplomaat met ervaring op de Algemene Vergadering.

Klimaat

De 74ste sessie zal voor een groot stuk in het teken staan van de strijd tegen de klimaatopwarming. Voor het eerst zal maandag een Top voor Klimaatactie geprogrammeerd staan – een top binnen de top – waar tientallen staats- en regeringsleiders worden verwacht. Ze worden opgeroepen tekst en uitleg te geven bij hun respectieve engagementen of er nieuwe aan te gaan.

Een aantal klimaatsceptici zal op die klimaattop uitblinken door afwezigheid. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Amerikaanse president Donald Trump, die uit het Akkoord van Parijs stapte, maar ook voor zijn Braziliaanse collega en zielsgenoot Jair Bolsonaro, die al meermaals werd bekritiseerd voor zijn aanpak van de branden in het Amazonewoud.

Vanuit Europa zullen landen als Frankrijk en Duitsland zich profileren als de beste leerlingen van de klas. België, dat wellicht nog een hele tijd in lopende zaken zal zitten, dreigt een minder mooi figuur te slaan. Toch kreeg ons land toelating om het woord te nemen, net als de zowat zestig andere landen die “goed nieuws” -dixit secretaris-generaal Antonio Guterres – komen aankondigen.

België zou zich uitdrukkelijk kunnen inschrijven in de klimaatdoelstellingen van de volgende Europese Commissie. Voorzitster Ursula von der Leyen wil de verlaging van de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 indien mogelijk tot 55 procent brengen, met het oog op klimaatneutraliteit tegen 2050. Dat is alvast een van de belangrijkste eisen van de Klimaatcoalitie. Als lid van de Veiligheidsraad promoot België ook een soort “mechanisme voor klimaatveiligheid” om de veiligheidsrisico’s die verbonden zijn aan het klimaat beter te beheren, zoals in de Sahel en de rest van Afrika.

Geopolitieke spanningen

De grootste spanning zal echter niet heersen rond het Akkoord van Parijs, maar over een andere tekst die door de Verenigde Staten is afgewezen: het nucleair akkoord met Iran. “Zullen Donald Trump en de Iraanse president Hassan Rohani met elkaar praten? “, vraagt een diplomaat zich af. De Franse president Emmanuel Macron zou net zoals bij de G7 in Biarritz de rol van tussenpersoon kunnen spelen. Probleem is dat de spanningen rond Iran sindsdien nog een pak zijn toegenomen, na de aanval op de olieraffinaderijen in Saoedi-Arabië.

Verwacht wordt dat tal van internationale spanningen de gesprekken in de coulissen zullen domineren. Denk daarbij aan Noord-Korea, de protesten in Hong-Kong, de Brexit en de handelsoorlog met China, maar ook klassiekers als Libië, het Midden-Oosten, Afghanistan en Kashmir.

Belgische aanwezigen

België maakt sinds 1 januari voor twee jaar deel uit van de Veiligheidsraad, maar ontslagnemend premier Charles Michel gaat binnenkort van start als vaste voorzitter van de Europese Raad. Het maakt wellicht dat zijn agenda volgende week nog iets voller zal zijn dan gebruikelijk. Er staat een dozijn bilaterale contacten geprogrammeerd, naast een receptie die het Amerikaanse presidentiële koppel traditioneel organiseert.

De minister van Buitenlandse Zaken zal uitzonderlijk niet aanwezig zijn. Didier Reynders, die kandidaat is om naar de Europese Commissie te verhuizen, bereidt immers zijn hearing in het Europees parlement voor. Vicepremier Alexander De Croo, die bevoegd is voor Ontwikkelingssamenwerking, zal het leeuwendeel van zijn dossiers opvolgen. Ook minister Philippe De Backer reist af naar New York. Hij ontmoet normaliter woensdag de Zweedse jonge klimaatactiviste Greta Thunberg, tijdens een evenement rond de bescherming van de oceanen en het klimaat.

Koningin Mathilde zal deelnemen aan de Top over de Duurzame Ontwikkelingsdoelen. Tijdens het twintigtal activiteiten dat gedurende vier dagen op haar agenda staat, zal de vorstin haar vizier vooral richten op vrouwen- en kinderrechten en mentale gezondheid. De koningin zal deelnemen aan de zevende internationale conferentie over duurzame ontwikkeling aan de Columbia University, en zal de Juilliard School of the Arts bezoeken, die nauwe banden heeft met de Koningin Elizabethwedstrijd en de Muziekkapel.