Iran staat voor de belangrijkste verkiezingen in decennia, maar de uitkomst staat al bij voorbaat vast.
De laatste maanden loopt het in Iran storm voor de app Clubhouse. Duizenden Iraanse vrouwen komen samen in chatkamers om vrij te spreken, terwijl de repressie in het land toeneemt. Zeer populair in Clubhouse is de vrouwenrechtenactiviste Faezeh Hashemi Rafsanjani. Ze windt er geen doekjes om: het islamitische systeem is ten dode opgeschreven.
Maar niets is wat het lijkt. Integendeel, de hardliners van het regime consolideren hun macht. De voorbije acht jaar vormde de regering van gematigde hervormers een tegenwicht voor de aartsconservatieve geestelijken, politici en Revolutionaire Garde die achter de schermen de touwtjes in handen hebben. Bij de verkiezingen van komende vrijdag willen de hardliners de macht naar zich toe trekken.
Voor de Iraniërs zijn de vooruitzichten desolaat. De Amerikaanse sancties, die onder Trump aangescherpt werden, hebben de economie zwaar getroffen. De inflatie heeft de middenklasse doen krimpen. Ook de coronapandemie heeft serieus huisgehouden.
Te midden van die crisis staan de belangrijkste verkiezingen sinds de revolutie van 1979 voor de deur. Wie volgt de bejaarde Hoogste leider Ali Khamenei op? De hardliners hebben hun kandidaat al naar voren geschoven: Ebrahim Raisi, hoofd van de rechterlijke macht. Verwacht wordt dat hij eerst tot president wordt verkozen en daarna de revolutionaire leider opvolgt.
De Raad der Hoeders, het orgaan dat beslist over wie mag deelnemen aan verkiezingen, heeft alle kandidaten die Raisi konden bedreigen op voorhand uitgesloten. Zelfs Ali Larijani, een conservatieve pragmaticus die als de favoriet geldt van Khamenei, mag niet deelnemen, ook niet na openlijke interventie van die laatste. Een duidelijk teken dat Khamenei’s macht afbrokkelt.
Zonder het volk
De voorbije decennia hebben Iraniërs voor hervormingsgezinde kandidaten gestemd, in de hoop het systeem van binnenuit te hervormen. Het regime vond de verkiezingen belangrijk als graadmeter voor zijn legitimiteit. Die tijd is voorbij. De hardliners hebben het volk niet meer nodig.
Hun kandidaat, Raisi, maakte na de revolutie, toen de islamisten hun macht met brutaliteit consolideerden, carrière binnen de islamitische rechtspraak. Hij behoorde vrijwel zeker tot het beruchte vierkoppige ‘doodscomité’ dat in 1988 duizenden politieke gevangenen executeerde. Hij was toen nog geen 30. Later werd hij procureur-generaal en hoofd van de rechterlijke macht. In die hoedanigheid is hij verantwoordelijk voor de brute repressie van de oppositie.
Wat het buitenlands beleid betreft, staat Raisi voor een harde antiwesterse koers. Hij is tegen onderhandelingen met de VS, en ziet meer in samenwerking met Rusland. Hij staat momenteel op een Amerikaanse sanctielijst, waardoor hij de jaarlijkse Algemene Vergadering van de VN in New York niet kan bijwonen.
Raisi is ook tegen de nucleaire deal die Amerikaans president Biden nieuw leven wil inblazen. Toch lijken de onderhandelingen voor een nieuwe deal stilaan in de laatste rechte lijn te zitten. Ironisch genoeg zou een akkoord de hardliners niet slecht uitkomen. Ze hoeven de deal immers niet zelf te ondertekenen, maar plukken wel de vruchten wanneer Amerika de sancties opheft en de economie weer aantrekt.
Maar het debat gaat voort, al is het voorlopig op Clubhouse.
