“Al-Qaeda heeft niet echt een aandeel in de politieke strijd en het heeft ook geen sociale basis. In dat opzicht kun je Al-Qaeda vergelijken met Anders Beringh Breivik”, zegt de Franse islamkenner Olivier Roy.
Op 11 september 2001 bevond de Franse islamkenner Olivier Roy zich in Tadzjikistan. Hij zou daar de Afghaans-Tadzjiekse commandant Ahmad Massoud ontmoeten, die dezelfde ochtend was vermoord. Toen ze daar op televisie zagen dat de Twin Towers werden aangevallen, wisten ze: de Amerikanen komen.
Waar situeert hij Al-Qaeda binnen het islamitische universum? Olivier Roy: ‘Het is en blijft een tamelijk marginale organisatie. Hun aanhang rekruteren ze niet in het hart maar in de periferie van de islamitische wereld: in Tsjetsjenië, Afghanistan, Kasjmir, in Somalië of in de Sahel. In Irak hebben ze pas voet aan de grond gekregen na de komst van de Amerikanen, en zijn ze later in Fallujah door de lokale soennieten geliquideerd. Al-Qaeda heeft niet echt een aandeel in de politieke strijd en het heeft ook geen sociale basis. In dat opzicht kun je Al-Qaeda nog het best vergelijken met de anarchistische groeperingen in de negentiende eeuw, de Baader-Meinhofgroep in Duitsland, de Rode Brigades in Italië of – dichter bij ons – zelfs met de Noorse massamoordenaar Anders Beringh Breivik.’
‘In al die gevallen gaat het om een voorhoede zonder achterban. Die achterban interesseert hen ook niet, want ze gaan ervan uit dat de samenleving corrupt en verdorven is en zijn eigen belangen uit het oog heeft verloren. Ze opereren dus vanuit een supranationaal concept. Ze verdedigen een hoger belang dat nooit een nationaal belang is. In het geval van Breivik: de verdediging van het Vrije Westen tegen de oprukkende islamitische horden. In het geval van Baader-Meinhof: het lijdende en strijdende internationale proletariaat. In het geval van Al-Qaeda: de oemma, de wereldwijde islamitische gemeenschap. Dat abstracte concept plaatsen ze tegenover het concrete volk, waar ze lak aan hebben. Al-Qaeda heeft er ook nooit een probleem mee gehad om moslims te vermoorden.’ (PPI/HvH)
