Verenigde Naties waarschuwen voor toenemende agressie tegen journalisten

Colombiaanse fotografen leggen hun camera's op de grond voor de ambassade van Ecuador om te protesteren tegen de moord op fotograaf Paul Rivas, Bogota, Colombia, 16 april 2018. © Reuters
Tharanga Yakupitiyage
Tharanga Yakupitiyage Correspondent voor IPS

Wereldwijd zijn meer en meer journalisten slachtoffer van geweld en intimidatie door toedoen van overheden of de georganiseerde misdaad. Dat zeggen drie VN-experts. Ze willen aandacht voor dit toenemend probleem.

De Speciale Rapporteurs van de Verenigde Naties (VN) David Kaye, Agnes Callamard en Bernard Duhaime hebben in een gezamenlijke verklaring hun bezorgdheid geuit over het gevaar dat journalisten steeds vaker moeten trotseren als ze hun baan willen uitoefenen.

Giftig klimaat

‘Wereldwijd krijgen journalisten te maken met bedreiging en geweld, vaak aangespoord door overheidsmedewerkers, de georganiseerde misdaad of terroristische groeperingen’, stelden de drie naar aanleiding van de Internationale Dag voor de Uitbanning van Onbestrafte Misdaden tegen Journalisten (2 november).

De laatste weken werd weer duidelijk hoe giftig het negatieve politieke klimaat tegen reporters is en hoe omvangrijk ook.

‘De laatste weken werd weer duidelijk hoe giftig het negatieve politieke klimaat tegen reporters is en hoe omvangrijk ook. Daarom vragen we dat dit stopt.’

Ze verwijzen onder meer naar de brutale moord op de Saoedische journalist Jamal Khashoggi en het feit dat er maar weinig animo is om hiervoor iemand aansprakelijk te houden. Volgens de experts zijn dit soort zaken geen uitzondering.

Moorden niet opgehelderd

Gegevens van Unesco maken duidelijk dat de afgelopen twaalf jaar 1010 journalisten werden vermoord. In negen op de tien gevallen werden de omstandigheden van hun dood niet opgehelderd.

Latijns-Amerika en de Cariben tellen de meeste dode journalisten in verdachte omstandigheden. Hier worden ook het minst aantal van de moorden opgehelderd.

Tussen 2006 en 2017 kon slechts voor 18 procent van alle moorden in deze regio een dader worden aangewezen.

Het jaarlijkse rapport van het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ) duidt voor 2018 wereldwijd veertien probleemlanden aan waar journalisten hun werk niet in veilige omstandigheden kunnen uitvoeren. Brazilië, Mexico en Colombia zijn daarbij.

In 2017 werden in Mexico veertien journalisten vermoord. Slechts in twee gevallen werd er overgegaan tot een arrestatie.

#TruthNeverDies

In een poging om meer aandacht en bewustzijn te creëren over dit probleem heeft Unesco een campagne gelanceerd, #TruthNeverDies, die onder meer de verhalen publiceert van de journalisten die gedood werden voor hun werk.

‘Het is onze verantwoordelijkheid dat deze misdaden tegen journalisten niet onbestraft blijven’, zegt directeur-generaal van de Unesco, Audrey Azoulay.

‘Wij moeten ervoor zorgen dat journalisten kunnen werken in veilige omstandigheden en dat de vrije en pluralistische pers kan bloeien. Enkel onder die omstandigheden is het mogelijk om rechtvaardige, vrije en toekomstgerichte maatschappijen te creëren.’

Drugs

Een van de journalisten waarop de campagne inzoomt is de Ecuadoraanse fotograaf Paul Rivas, die samen met een team door Colombia reisde om er het aan drugs gerelateerde grensgeweld te onderzoeken. Naar verluidt werden ze eerst ontvoerd en vervolgens vermoord door een groep drugshandelaren. De juiste omstandigheden van de dood van Rivas, in april van dit jaar, zijn nog steeds onduidelijk.

Vergelijkbaar is het verhaal achter de dood van de Mexicaanse journalist Miroslava Breach Valducea. Zij werd buiten haar huis met acht kogels omgebracht. De daders lieten een briefje achter waarop te lezen stond: ‘Omdat je zo luidruchtig bent.’ Valducea schreef voor een nationale krant over de georganiseerde misdaad, drugshandel en corruptie.

Vijanden van het volk

Experts Kaye, Callamard en Duhaime vragen met aandrang dat landen snel werk maken van grondig en onafhankelijk onderzoek naar de onopgehelderde moorden. Indien nodig moet dat internationaal onderzoek worden, zeggen ze.

‘Landen hebben vaak geen adequaat antwoord op het geweld tegen hun journalisten en straffeloosheid tegen de pers zal juist meer geweld en aanvallen triggeren‘, stellen ze.

Ze benadrukken ook de rol die politieke leiders zelf spelen als ze tot geweld aanzetten door reporters ‘vijanden van het volk’ of ’terroristen’ te noemen.

Tweehonderd journalisten hebben Amerikaans president Donald Trump eerder al in een open brief met vinger gewezen voor zijn openlijke aanvallen op de pers. Ze beschuldigen hem ervan tot geweld aan te zetten en het te vergoelijken.

Trumps vergoelijking van politiek geweld is onderdeel van een aanhoudend patroon van aanvallen op de vrije pers – inclusief het consequent labelen van reportages die hem niet aanstaan als fake news, en het weigeren van reporters en nieuwsagentschappen die hij wil straffen op persconferenties.

Fake news

‘Trumps vergoelijking van politiek geweld is onderdeel van een aanhoudend patroon van aanvallen op de vrije pers – inclusief het consequent labelen van reportages die hem niet aanstaan als fake news, en het weigeren van reporters en nieuwsagentschappen die hij wil straffen op persconferenties’, zeggen ze in de brief.

De brief werd ingezonden op het moment dat er heel wat te doen was over het feit dat Trump de politicus Greg Gianforte had geprezen omdat die Guardian-reporter Ben Jacobs had aangevallen. ‘Hij is mijn man’, zei Trump in een reactie over Gianforte.

Vergelijkbare retoriek wordt vandaag over de hele wereld gezien, bijvoorbeeld in landen in Zuidoost-Azië waar ‘fake news’ op gepaste tijden wordt bovengehaald als argument om geweld te verbergen of te rechtvaardigen.

Zo ontkende de Filipijnse senator Alan Peter Cayetano voor de Mensenrechtenraad het grote aantal buitengerechtelijke doden in het land, zeggende dat alle tegensprekende rapporten ‘alternatieve feiten’ zijn.

‘We roepen alle wereldleiders op om hun aandeel in het ophitsen tot haat en geweld tegen de media te erkennen en te stoppen’, concluderen de VN-experts.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content