David Verstockt

‘Venezuela is het strijdtoneel geworden van een nieuwe Koude Oorlog’

David Verstockt Werkt sinds 2015 in Latijns-Amerika voor de socialistische solidariteitsorganisatie FOS

David Verstockt woont en werkt als medewerker van socialistische solidariteitsorganisatie FOS sinds 2015 in Latijns-Amerika. Hij ziet in de reacties van de grootmachten op de situatie in Venezuela een nieuwe Koude Oorlog ontstaan, maar de Verenigde Staten ‘pretenderen niet langer aan de juiste kant van de geschiedenis te staan’.

Het is een Venezolaanse déjà vu, maar in tegenstelling tot de Libische bevrijding tijdens het Obama-tijdperk, en de Freedom Agenda van George Bush, worden we met de Venezuelacrisis terug gekatapulteerd naar het cynisme dat de realpolitik kenmerkt.

Olie, goud, en invloedssfeer, een mens zou er nostalgisch van worden. Het verflaagje democratisering, mensenrechten en internationaal recht is ondertussen zo verdund dat zelfs de slechte lezer de ware intenties doorziet.

Het oude Europa hinkt intussen achterop met zijn morele kompas, verloren gelopen, zonder invloed, en zoals steeds intern verdeeld. België heeft niet meer dan een figurantenrol. Venezuela is de battleground van de echte machten der aarde geworden in een geopolitiek belangenspel zonder finesse.

Venezuela is het strijdtoneel geworden van een nieuwe Koude Oorlog.

Sergei Lavrov, Russisch minister van Buitenlandse Zaken, wond er eind januari geen doekjes om. ‘Moskou zal er alles aan doen om de legitieme regering van president Maduro in het zadel te houden. Het is een flagrante schending van alle mogelijke normen van het internationale recht’, zei hij nadat de Verenigde Staten zijn steun uitsprak voor zelfverklaard interim-president, en politieke nobody Juan Guaido. ‘De enige manier om uit deze crisis te komen, is dialoog en onderhandeling tussen regering en oppositie. Zoniet, dan wordt het de zoveelste door het Westen georkestreerde staatsgreep’, zei hij enkele dagen later. Hoewel de man, een echt politiek zwaargewicht, een punt heeft, zijn er andere belangen in het spel dan het bewaken van het internationaal recht. Dmitry Peskov, de woordvoerder van het Kremlin, was duidelijker: ‘Binnen het kader van het internationaal recht, zullen we er alles aan doen om de Russische belangen te verdedigen.’

Die Russische belangen zijn niet min. Volgens een berekening van persagentschap Reuters gaat het onder meer over 17 miljard dollar aan Russische leningen en krediet (sinds 2006). Naast leningen voor Russisch militair arsenaal, betreft het vooral enorme investeringen in, en leningen aan, de Venezolaanse oliemaatschappij PDVSA (Petróleos de Venezuela) door Russisch oliemastodont Rosneft – leningen die de Venezolaanse regering onmogelijk kon afbetalen. Als deel van een herstructureringsplan eind 2018 werd het Russische aandeel in vijf significante Venezolaanse olievelden, de grootste reserves ter wereld nota bene, vergroot. Poetin lachtte zijn tanden bloot. Een doorn, de grootte van een rode biet, in het oog van Amerikaanse president Trump en minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo.

Daarnaast werd 49,99% van raffinaderij CITGO, het Amerikaanse goed boerende filiaal van PDVSA, netjes overgedragen naar Rusland. CITGO was de laatste parel op de kroon van Maduro. Ondanks economisch wanbeleid draaide de onderneming een mooie omzet, en zorgde het bedrijf voor de nodige cashflow om het Venezolaanse kaartenhuis enigzins recht te houden. Eind januari kondigde het Witte Huis echter nieuwe sancties aan. CITGO mag niet langer betalingen overmaken aan PDVSA, maar moet die fondsen op een bevroren Amerikaanse rekening onderbrengen. Een rekening waar zelfverklaard interim-president Guaidó toegang tot zou krijgen, om zo mannetjes te kopen binnen PDVSA en het leger.

Dit alles komt neer op een Russisch-Amerikaanse financiële stand-off die doet denken aan lang vervlogen tijden. Rusland zit mee aan de knoppen in Caracas, want de economische sancties, en de eventuele val van Maduro, kunnen leiden tot een financiële kater van jewelste.

Maar niet alleen Rusland, ook China heeft belangen.

‘Laten we alle partijen oproepen de rust te bewaren’, zei Chinees afgevaardigde Ma Zhaoxu op 26 januari tijdens de zitting van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. ‘China steunt de pogingen van de Venezolaanse regering om de soevereiniteit, onafhankelijkheid en stabiliteit van het land te bewaren’, zei Gen Shuang, woordvoerder van Buitenlandse Zaken. ‘We roepen alle landen op zich te verzetten tegen buitenlandse inmenging in Venezuela’, voegde hij er nog aan toe.

Een Venezolaanse nachtmerrie achtervolgt Peking. De leningen aan Venezuela lopen volgens de meeste berekeningen immers op tot 50 miljard dollar, en daarmee is het land de grootste kredietverstrekker. De terugbetaling, grotendeels in olie, verloopt sinds 2014 zeer problematisch. Na een aantal herstructureringen hebben ze vandaag nog steeds een tegoed van 20 miljard dollar.

De Amerikaanse sancties treffen daarom China. Het veiligstellen van hun invloed in het olierijke Venezuela, en van hun investeringen is primordiaal. De Chinese buitenlandse politiek predikt stabiliteit. Men gokt op Maduro, maar indien Guaido hun investeringen veilig kan stellen, zal economische pragmatiek hun koers bepalen. Ondertussen zijn de Verenigde Staten de lachende derde en omarmen ze de Chinese onzekerheid hartelijk.

Wat de Verenigde Staten betreft, hun kaarten liggen op tafel. Het linkse Latijns-Amerika is ondertussen geschiedenis, vandaag vullen we ons nieuws met de vrienden van Amerika; Bolsonaro (Brazilië), Macri (Argentinië), Piñera (Chili) en Duque (Colombia). Venezuela is het sluitstuk, symbolisch genoeg het land waar Chávez in 1998 het grote anti-imperialistische, regionale project lanceerde. ‘Het zou economisch een heus verschil maken indien Amerikaanse oliemaatschappijen kunnen investeren in Venezuela’, stoutmoedig kan je veiligheidsadviseur John Bolton wel noemen. Bold Bolton nam voor de slechte lezer alle onduidelijkheden weg tijdens een interview op FOX News eind januari. En ergens moet je de man bewonderen. De Freedom Agenda van Bush begin 2000 was tenenkrullend doorzichtig, het cynisme en amorele kompas van Bolton is naar Westerse maatstaven vernieuwend. De val van Maduro zou voor de Verenigde Staten niet alleen een voet op de olierijke Venezolaanse grond betekenen, maar meteen ook een welgemeende fuck you aan het adres van Rusland en China. Latijns-Amerika is zo terug de comfortabele achtertuin van het Witte Huis.

Maduro, en bij verlenging Rusland en China, heeft wel degelijk een groot probleem. De VS, China, Rusland en India zijn de voornaamste afnemers van Venezolaanse olie. Echter, alleen de export naar de VS zorgt voor de nodige cashflow, de export naar China en Rusland zijn immers deel van verschillende afbetalingsplannen. En die cashflow komt in gevaar nadat de VS de betaling aan PDVSA recent onmogelijk heeft gemaakt. Amerikaanse raffinaderijen kunnen nog steeds Venezolaanse olie kopen, maar de PDVSA zal hiervoor geen cent ontvangen. Waar kan Maduro nog heen met zijn olie? En ondertussen ligt de Venezolaanse kust vol met doelloze olietankers.

Venezuela is het strijdtoneel van een nieuwe Koude Oorlog, een gevecht om natuurlijke rijkdommen en invloedssfeer.

Toen Maduro eind januari 1,2 miljard dollar, deel van de Venezolaanse goudreserves, wou afhalen van zijn goudrekening bij de Bank of England, kreeg hij een droge ‘computer says no’. Na Amerikaanse druk had de Britse regering het bevriezen van de rekening bevolen, een vrij hallucinante maar effectieve zet. Je zou bijna denken dat het suïcidale gedrag van de Britten na de brexit tot enige zelfreflectie heeft geleid. Het tegendeel lijkt waar, het financiële hart van Europa laat met deze zet iedereen weten dat rekeningen, en het bevriezen ervan, onderdanig is aan het arbitraire oordeel van de Britse, maar vooral de Amerikaanse, regering. Een heuse gok van de VS, nu meer en meer landen het dollarmonopolie bij financiële en olietransacties in vraag beginnen stellen. Maar Maduro zit dus op droog zaad, en dat wordt hem mogelijk fataal.

Venezuela is het strijdtoneel van een nieuwe Koude Oorlog, een gevecht om natuurlijke rijkdommen en invloedssfeer. Het grote verschil met vroeger is dat de Verenigde Staten niet langer pretenderen aan de juiste kant van de geschiedenis te staan. Die tijd is voorbij. Even waarde- en pretentieloos staan ze met hun botten vandaag in de modder, vechtend uit eigenbelang.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content