Op 15 juni vieren we de 800e verjaardag van de Magna Carta, een van de beroemdste documenten uit de geschiedenis. Het werd opgenomen in UNESCO’s Werelderfgoedlijst voor documenten, waar heel uiteenlopende namen op terug te vinden zijn.
Op 15 juni is het precies 800 jaar geleden dat de Engelse koning Jan zonder Land de Magna Carta, een van de beroemdste documenten uit de geschiedenis, ondertekende. Het document staat dan ook niet voor niks op UNESCO’s Werelderfgoedlijst voor documenten.
De Magna Carta is een belangrijke mijlpaal in ons verleden. Het is opgesteld door de Aartsbisschop van Canterbury en was bedoeld om voor vrede te zorgen tussen de koning en een groep rebellerende baronnen. In het document wordt voor het eerst heel precies vastgelegd op welke manier de absolute macht van de koning beperkt wordt bij belastingheffing, feodale rechten en rechtspraak. Het beloofde bovendien de bescherming van de kerkrechten. Ondertussen wordt het document gezien als de hoeksteen van Engelse vrijheid, recht en democratie en het werd in 2009 dan ook opgenomen in UNESCO’s Werelderfgoedlijst voor documenten.
UNESCO’s Werelderfgoedlijst voor documenten is een werelderfgoedlijst van het Memory of the World-programma, een internationaal initiatief opgericht in 1992, om collectief geheugenverlies tegen te gaan. Door het maken van een werelderfgoedlijst van documenten wordt getracht om waardevolle papieren, archieven en bibliotheken op een betere manier te bewaren. Ondertussen telt de lijst al 238 namen.
Deze tien voorbeelden tonen aan dat de documenten stuk voor stuk van een heel uiteenlopende aard zijn.
1. Het wandtapijt van Bayeux (Frankrijk)
Het tapijt van Bayeux is een borduurwerk van 70 meter lang en 50 cm hoog en geeft de slag bij Hastings in 1066 weer als een soort stripverhaal, voorzien van een Latijns bijschrift. Tijdens die oorlog viel Willem de Veroveraar vanuit Normandië Engeland binnen en versloeg hij de Angelsaksische koning Harold. Het tapijt is vermoedelijk gemaakt in 1068 in Frankrijk en is een belangrijke bron van informatie over de wapens, kleding, zeden en gewoonten uit die tijd. In 2007 werd het wandtapijt van Bayeux opgenomen in UNESCO’s Werelderfgoedlijst voor documenten.
2. Beeldhandschriften van de Azteken (Mexico)
De Beeldhandschriften van de Azteken oftewel Azteekse codices zijn manuscripten die geschreven zijn door precolumbiaanse en Spaanse kolonisten ten tijde van de Azteken en vormen de beste primaire bronnen die de Azteekse cultuur weergeven. Het zijn vooral tekeningen, hoewel er behalve Azteekse pictogrammen ook een paar beschrijvingen in het klassieke Nahuatl, Spaans en soms in het Latijn op terug te vinden zijn. Azteken leefden in Mexico en vormden tussen 1200 en 1521 een Meso-Amerikaanse beschaving waarbij mensenoffers centraal stonden. In 1997 voegde UNESCO de codices toe aan de werelderfgoedlijst.
3. Heilige Koran van Mushaf-Uthman (Oezbekistan)
De Heilige Koran van Mushaf-Uthman is de oudste versie van de koran ter wereld. Het boek, dat uit Oezbekistan komt, wordt gezien als de definitieve versie van de koran en staat boven alle andere versies. Caliph Uthman de Derde, die de koran had laten schrijven, werd vermoord terwijl hij die koran het aan het lezen was. Sinds 1997 staat de Heilige Koran van Mushaf-Uthman op UNESCO’s Werelderfgoedlijst voor documenten.
4. Mensenrechtenarchief in Chili (Chili)
Door het mensenrechtenarchief in Chili in 2003 op te nemen in de werelderfgoedlijst voor documenten wil UNESCO er voor zorgen dat de mensenrechten niet meer veranderen, wat gebeurt doordat ze gedocumenteerd zijn in verschillende archieven en instituties. Bovendien werd het archief in Chili vervolledigd tijdens het militaire dictatorschap van 1973 tot 1989, waarbij verschillende personen gearresteerd, vermoord of vermist werden terwijl ze vochten voor die mensenrechten. Met het archief in Chili probeert Latijns-Amerika zich te herstellen op vlak van mensenrechtenschendingen, maar het verleden toch ook niet te vergeten.
5. Archieven van de Officina Plantiniana (België)
De Archieven van de Officina Plantiniana, die worden bewaard in het Plantin-Moretusmuseum in Antwerpen, staan sinds 2001 op UNESCO’s Werelderfgoedlijst. De Officina Plantiniana is de belangrijkste drukkerij en uitgeversmaatschappij uit de geschiedenis van België en werd opgericht in 1555 door Christoffel Plantin. De familie Moretus hield het in stand tot 1876. In het archief vinden we behalve de boekhouding van de Officina Plantiniana, ook de boekhouding van de verschillende ondernemingen van de Moretus-familie, de overblijfselen van de briefwisseling tussen de familie en Christoffel Plantin en de huishoudelijke archieven van beide partijen terug.
6. ‘Family of Man’ (Verenigde Staten)
De ‘Family of Man’ is de beroemdste fototentoonstelling uit de jaren vijftig. De tentoonstelling bestaat uit 503 foto’s, gemaakt door 273 verschillende fotografen uit 68 landen. Edward Steichen startte met de fototentoonstelling voor het New York Museum of Modern Art (MoMA), waar de foto’s in 1955 voor het eerst werden tentoongesteld. Het waren foto’s uit de jaren na de oorlog, die werden gezien als een oproep tot vrede en gelijkheid tussen iedereen. In de jaren ’50 en ’60 kwamen er meer dan negen miljoen mensen op de tentoonstelling af. De foto’s zijn nu te bekijken in Château de Clervaux in Luxemburg en werden in 2003 opgenomen in UNESCO’s Werelderfgoedlijst voor documenten.
7. Dagboeken van Anne Frank (Nederland)
In 2009 werden ook de dagboeken van Anne Frank aan de lijst toegevoegd. In haar dagboeken beschrijft Anne Frank hoe ze samen met haar familie en vier anderen gedurende twee jaar ondergedoken leefde tijdens de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam. Anne Frank begon zelf haar dagboeken te herschrijven om ze te kunnen uitbrengen na de oorlog, maar overleed vlak voor de bevrijding in een concentratiekamp. Annes vader was het enige familielid dat de oorlog overleefde en streed de jaren na de bevrijding voor mensenrechten.
8. De Negende Symfonie in d mineur, Op. 125 van Ludwig van Beethoven (Duitsland)
Niet alleen geschriften of beelden werden opgenomen in UNESCO’s Werelderfgoedlijst. In 2001 voegde UNESCO de Negende Symfonie van Beethoven toe aan de lijst. Het is Beethovens belangrijkste werk en beïnvloedde de hele muziekwereld. Beethoven voltooide het muziekstuk terwijl hij volledig doof was en voegde stukken uit de ode ‘An die Freude’ van de Duitse dichter Friedrich von Schiller aan zijn werk toe. Na de val van de Berlijnse Muur kreeg het muziekstuk een speciale betekenis voor heel Oost-Europa. Het wordt ook gebruikt als het Europese volkslied.
9. Het lepra-archief van Bergen (Noorwegen)
Tegenwoordig wordt lepra gezien als een ziekte in ontwikkelingslanden, maar in het verleden was lepra lang geen uitzonderlijke ziekte in Europa. Vooral Noorwegen werd zwaar getroffen door de ziekte, tot lang nadat de ziekte de rest van Europa verlaten had. In de negentiende eeuw werd Bergen dan ook het wetenschappelijk centrum waar men lepra probeerde te genezen. Dokter Daniel Cornelius Danielsen en dokter Gerhard Armauer Hansen ontdekten er de microbacterie leprae in 1873. De documenten van deze ommekeer in het gevecht tegen één van de meest verschrikkelijke ziekten ter wereld, die nog steeds gebruikt worden, werden in 2001 aan UNESCO’S Werelderfgoedlijst toegevoegd.
10. Astrid Lindgren Archief (Zweden)
In 2005 werd het Zweede Astrid Lindgren Archief aan de lijst toegevoegd. Lindgren kennen we vooral door haar boek ‘Pippi Langkous’ en gaat de geschiedenis in als de meest gerenommeerde kinderboekenschrijfster uit de twintigste eeuw. In de archieven zijn bijna al haar originele manuscripten terug te vinden, alsook handgeschreven stukken, persberichten en internationale correspondentie. Haar boeken gaan al generaties lang mee en zijn al in meer dan 85 verschillende talen te lezen. Lindgren profileerde zich als moedige en vurige pleitster voor kinderrechten. (MD)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier