Valt Hezbollah van zijn voetstuk in Libanon?

Afgelopen zaterdag kwamen honderden betogers bijeen aan de maronitische kerk om neutraliteit in regionale conflicten te eisen. © Belga Image

De moord op Lokman Slim, intellectueel en politiek activist, veroorzaakte een nieuwe schokgolf door Libanon. De machtige Hezbollah, verdacht van de afrekening, verliest aan invloed binnen de Libanese krachtsverhoudingen, zeggen analisten. ‘Ze staan onder immense druk van het volk’.

De in Libanon oppermachtige sjiitische militante groep Hezbollah, die wordt geruggensteund door Iran, ligt al maanden onder vuur door de Libanese media. Talloze memes en berichten die Hassan Nasrallah, het hoofd van Hezbollah, publiekelijk bekritiseren en belachelijk maken, gaan viraal.

Ook het protest laait op. Afgelopen zaterdag kwamen honderden betogers bijeen aan de maronitische kerk om neutraliteit in regionale conflicten te eisen. Sommige manifestanten richtten zich zelfs direct tot de zwaarbewapende Hezbollah en scandeerden onder meer ‘Libanon onder bezetting’ en ‘Iran ga weg’.

Gezichtsverlies

Volgens politiek analist Samer Hijazi is de populaire basis waar Hezbollah vroeger van genoot, aanzienlijk gekrompen. Hij groeide op in Nabatieh, hét Hezbollah-bolwerk, was getuige toen de politieke partij aan invloed won in 1982 en heeft zich gespecialiseerd in de politieke ontwikkelingen van de groepering aan de Lebanese American University. In het dagelijkse leven werkt hij als politiek analist en oorlogsfotograaf bij een internationaal medium dat hij liever niet bij naam noemt vanwege het gevoelige onderwerp en vrees voor represailles.

‘De aanhoudende protesten sinds oktober 2019 die de ineenstorting van de Libanese economie aankaarten, brengen de politieke partij in een moeilijk parket’, zegt Hijazi. De Libanese staat is failliet en bijna de helft van de bevolking leeft onder armoedegrens. Ook het confessionele systeem wordt door de menigte op de helling gezet. In Libanon moet de president steeds een maronitische christen zijn, de parlementsvoorzitter een sjiiet en de premier een soenniet. ‘In vergelijking met andere politieke partijen in Libanon zijn ze nog steeds machtig maar de fundamenten van hun instelling wankelen, analyseert Hajizi. ‘Ze lijden aan gezichtsverlies omdat ze zich scharen achter corrupte regeringsleiders die de staat naar de afgrond brengen. Dat doet afbreuk aan hun geloofwaardigheid.’

Lees verder onder de foto

Hassan Nasrallah, de leider van Hezbollah
Hassan Nasrallah, de leider van Hezbollah© Belga Image

Na de explosie in de haven van Beiroet op 4 augustus 2020 stak opnieuw een golf van protesten op in de straten van de Libanese hoofdstad. De regering stapte enkele dagen later op, maar desondanks bleef het protest aanslepen en was deze keer specifiek Hezbollah het doelwit.

‘De omvang van de tragedie was immens en zette veel Libanezen aan om Hezbollah openlijk te bekritiseren, vertelt Samer Hijazi. ‘Zij voeren controle uit over de haven van Beiroet en worden daarom door veel Libanezen medeaansprakelijk gesteld voor de ontploffing waarbij 122 mensen het leven lieten.’

De moord op Lokman Slim

De moord op Lokman Slim, Libanees intellectueel, uitgever en Hezbollah-criticus, op 4 februari veroorzaakt een nieuwe schokgolf in Libanon. Slim staat bekend als de meest prominente sjiitische tegenstander van Hezbollah.

Zijn dood is een enorme schok voor het Libanese volk en wekt heel wat angsten op. ‘Het is niet alleen een groot persoonlijk verlies, maar ook een zorgwekkend teken voor de toekomst van Libanon. Dat dit het begin is van een nieuwe nieuwe golf van politieke moorden’, geeft Friedrich Bokern schoorvoetend toe. Hij is oprichter van de ngo Relief and Reconciliation for Syria en woont inmiddels tien jaar in het noorden van Libanon.

Zijn vrees is niet ongegrond want na de explosie waren twee minder bekenden het zwijgen opgelegd in mysterieuze omstandigheden. Begin december werd kolonel Munir Abu Rjeili, die voor de Libanese douane werkte, dood aangetroffen in zijn huis. Drie weken later werd Joe Bejjani, freelancer en fotograaf, op een vergelijkbare manier dood teruggevonden. Naar verluidt was hij een van de eerste fotografen die in de haven aankwam na de gigantische ontploffing.

Lokman Slims dood is een waarschuwing voor andere activisten.

Diana Moukalled, journaliste.

Voor Diana Moukalled is de brutale moord op Lokman Slim ‘een politiek geladen boodschap.’ Ze woont in Beiroet, werkt als journaliste en schrijft vooral over hete conflictgebieden in het Midden-Oosten. ‘De dader wilde komaf maken met waar Slim zijn hele leven voor strijdde: het geven van scherpe kritiek op Hezbollah. Zijn dood is een waarschuwing voor andere activisten.’

Over wie achter de moord op Slim zit, hoeft ze niet lang na te denken. ‘Dit is duidelijk het werk van Hezbollah. Ze hebben hem rechtstreeks bedreigd.’ Zijn huis in de zuidelijke buitenwijk van Beiroet werd beklad met leuzen als ‘Lokman Slim is een verrader en infiltrant’, ‘Hezbollah is de eer van de natie’ en ‘glorie aan de geluidsdemper.’

‘Met de moord op Slim willen ze tonen dat ze nog altijd impact hebben op de samenleving, dat Libanon een failed state is onder de leidende kracht van Hezbollah’, zegt Moukalled. ‘Hoe dan ook bezitten zij het grootste wapenarsenaal in Libanon.’

Politieke patstelling

Dat de Libanezen snel uit hun politieke impasse raken, lijkt ijdele hoop. Sinds de regering haar ontslag indiende na de explosie in de haven, blijft de regeringsformatie aanslepen. Zolang fundamentele hervormingen van het corrupte regime uitblijven, weigert het IMF bovendien een onmisbaar noodfonds te verschaffen aan Libanon.

‘Onderhandelen met de sponsorende waakhond is iets wat Hezbollah liever helemaal vermijdt’, zegt Hanin Ghaddar, Libanees journaliste. ‘Een nieuwe regering kan steun opleveren van westerse staten, en dat is een rampscenario voor Hezbollah. Lokaal geeft Hezbollah veeleer de voorkeur aan het behouden van de status quo, ook al betekent dat een nachtmerrie voor het Libanese volk. Ze zijn te kwetsbaar om te willen meegaan met drastische politieke hervormingen.’

Op dit moment geniet Hezbollah samen met haar bondgenoten van een politieke meerderheid. Sinds 2018 vormen ze de grootste fractie met de sjiitische Amal Beweging van parlementsvoorzitter Nabih Berri en de christelijke Vrije Patriottische Beweging van president Michel Aoun.

In mei 2022 staan er nieuwe parlementsverkiezingen op de Libanese agenda. Uit verschillende polls van universiteiten en vakbonden blijkt dat ze een groot deel van hun zeggenschap in het politiek schouwspel van Libanon zullen kwijtspelen. ‘De stemmen verliezen die ze in 2018 heeft gewonnen, kan de partij zich niet veroorloven’, stelt Ghaddar. ‘Die daling wil zeggen dat ze minder toegang krijgen tot staatsinstellingen en begrotingsplannen. Dat is een aanzienlijke plek waar Hezbollah al twee decennia lang met veel strijdlust voor gevochten heeft, en die ze ten allen prijze zullen verdedigen.’

Biden-administratie

‘Hezbollah wordt in het nauw gedreven’, beweert Samer Hijazi. ‘Ze zijn veeleer afwachtend omdat ze twijfelen over welke positie ze moeten innemen in eigen land. Daarom belemmeren ze de vorming van de regering.’

Vooral nu de Amerikaanse president Joe Biden stevig in het zadel zit, wegen nieuwe ontwikkelen door op het geopolitieke wereldtoneel. Iran heeft zich als vazalstaat militair sterk verwikkeld in landen als Jemen, Syrië, Irak en Libanon. Nu Biden het roer overneemt, doet er zich een nieuwe escalatie voor tussen de Verenigde Staten en Iran. Zo vielen er op donderdag 25 februari Amerikaanse bommen op een Iraanse militaire basis ten oosten van Syrië. Ondanks de hoogspanning in Syrië reikt de Biden-administratie de hand naar Iran en is ze bereid om de nucleaire deal te hervatten die zijn voorganger heeft verwaarloosd.

Volgens Hijazi kan dat ‘Iran en de gesteunde militante groep in Libanon meer zuurstof geven. Toen voormalig president Trump de teugels nog in handen had, zette hij Hezbollah en pro-Syrische partijen onder immense druk door diverse VS-sancties zoals de ‘Caesar Syria Civilian Protection Act van 2019.’ Dat economisch embargo heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat Hezbollah aan de onderhandelingstafel met Israël kwam zitten. ‘Het toont aan dat ze minder beslissend zijn en minder bewegingsvrijheid hebben dan vroeger’, analyseert Hajizi. De bijeenkomst heeft echter geen vruchten afgeworpen of tot enige verbetering voor de bevolking geleid.

Regionaal puzzelstuk

De internationale gemeenschap mag Libanon niet vergeten als puzzelstuk in het volledige plaatje. Zo stelt Friedrich Bokern dat de economische ineenstorting in Libanon niet alleen te wijten is aan de woekerende corruptie en zelfverrijking van politici, maar ook aan het Syrische regime dat onlosmakelijk is verbonden met de huidige situatie in Libanon en vice versa. Als er geen einde komt aan de onophoudelijke ellende in Syrië, zal Libanon nooit kunnen herstellen.’

De Libanese bevolking heeft dringend nood aan een regering die het hoofd biedt aan de economiche recessie waar ze vandaag de dag mee kampen. Een belemmering van onderhandelingsprocessen door de afwachtende houding van Hezbollah en haar alliantiepartners en het begin van een nieuwe golf van politieke moorden mogen niet worden getolereerd. Achteruit trappelen is geen solide oplossing voor legio Libanezen die al meer dan anderhalf jaar nieuwe fundamentele veranderingen trachten door te voeren en komaf willen maken met een corrupt en confessioneel regime.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content