Turkse lokale verkiezingen zijn graadmeter voor regerende coalitie

Voor de gemeenteraadsverkiezingen van deze zondag heeft de Turkse president Erdogan een bijzonder agressieve campagne gevoerd.

Voor de lokale verkiezingen van zondag heeft de Turkse president Recep Tayyip Erdogan een bijzondere agressieve verkiezingscampagne gevoerd. Hij hield bijna dagelijks toespraken en trok op tournee door heel het land. Zijn record bedroeg acht speeches op een dag, die volledig werden uitgezonden door vele televisiezenders.

Ongeveer 57 miljoen kiesgerechtigden stemmen op 31 maart voor burgemeesters, dorpshoofden, gemeenteraden en andere lokale mandatarissen in de 81 provincies. De kandidaten worden geleverd door 13 partijen. De belangrijkste zijn de regeringspartij AKP en haar extreemrechtse coalitiepartner MHP (Grijze Wolven), naast de centrumlinkse partij CHP, de pro-Koerdische HDP en de nationalistische conservatieve Iyi-partij.

De resultaten kunnen de macht van de regering Erdogan niet rechtstreeks in gevaar brengen, want sinds de presidents- en parlementsverkiezingen van 2018 beschikt Erdogan over meer macht dan ooit tevoren. Maar de stemming voor lokale politici is belangrijk voor hem. De verkiezingen zijn in eerste instantie een graadmeter. Indien de AKP het slechter doet dan bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zou dat niet alleen een stimulans betekenen voor de oppositie maar ook voor critici binnen de partij. Bij de verkiezing van de burgemeesters voor grootsteden behaalde de AKP toen volgens de kiescommissie 45,5 procent van de stemmen, bij de gemeenteraden rond de 42,8 procent. Stemmenverlies kan zelfs de regeringscolaitie van AKP en MHP in gevaar brengen.

Erdogan zelf heeft de stembusgang voorgesteld als een strijd voor de overleving of het verval van het land. Analist Vahap Coskun schreef dat als het eindresultaat voor beide partijen duidelijk onder de verwachtingen blijft, er binnen de coalitie van AKP en MHP serieus zal worden gediscussieerd. ‘Turkije heeft geen overlevingsproblemen, maar de coalitie heeft dat wel’.

Dat Erdogan zich wel degelijk zorgen maakt over dergelijke scenario’s, viel op in de polarisatie van de verkiezingscampagne. Hij demoniseerde zijn tegenstanders als terroristen, criminelen of ‘schaamtelozen’, die de gebedsoproep, de vlag en moraliteit onteren. Hij verwees daarmee naar de grootschalige demonstratie ter gelegenheid van de internationale vrouwendag in Istanboel waarbij deelneemsters tijdens de gebedsoproep gewoon verder zongen en slogans scandeerden.

De campagne werd gekenmerkt door ‘ongekende bedreigingen’ tegen oppositieleiders en kandidaten, schreef de bekende gezagskritische analist Kadri Gürsel voor het online magazine Al-Monitor. CHP-leider Kemal Kilicdaroglu zei: ‘Ze vallen ons constant aan. Ochtend, middag en avond. Alsof we oorlog voeren. En dit zijn alleen nog maar gemeenteraadsverkiezingen’.

Recessie

Een van de redenen voor de verbetenheid in deze verkiezingscampagne is de economische situatie. Erdogan benadrukte in zijn toespraken de vele verbeteringen in de infrastructuur onder zijn AKP, van nieuwe klinieken over sportstadions tot snelwegen. Maar Turkije kampt sinds eind 2018 met een recessie. De lira heeft enorm veel aan waarde ingeboet, de inflatie steeg met ongeveer 20 procent en het aantal werklozen groeide binnen een jaar met ongeveer een miljoen mensen. Sommige voedingsmiddelen zoals de populaire aubergines werden ongeveer 80 procent duurder. De overheid wees met beschuldigende vinger naar hebzuchtige handelaren en manipulaties door het Westen. Ze begon toen een van haar meest spectaculaire acties van de verkiezingscampagne en leverde in Ankara en Istanboel groenten tegen inkoopprijs.

Er wordt met spanning uitgekeken naar de resultaten in de hoofdstad Ankara en de grootstad Istanboel. Beide worden al meer dan 20 jaar bestuurd door de AKP. Een nederlaag daar zou een enorm gezichtsverlies betekenen voor Erdogan, zelf ooit burgemeester van Istanboel. Tenminste in Ankara lijkt de CHP-oppositiekandidaat Mansur Yavas volgens de peilingen serieus kans te maken tegen de kandidaat van de AKP, Mehmet Özhaseki. Hij verloor de lokale verkiezingen van 2014 slechts nipt. In Istanboel heeft de AKP met ex-premier Binali Yildirim een groot kanon ingezet, de CHP de relatief onbekende Ekrem Imamoglu. In de peilingen ligt de AKP-kandidaat voorop.

Fraude

Peilingen moeten in Turkije met de grootste omzichtigheid in acht worden genomen. Maar volgens bevragingen zou het ook in andere miljoenensteden zoals Bursa en Adana tot een nek-aan-nekrace komen. Er wordt betwijfeld of de verkiezingen vrij en eerlijk zullen verlopen. De oppositie heeft al aangekaart dat in de kiesregisters namen staan van duizenden onbestaande kiezers. De auteur van een analyse van het Middle East Institute waarschuwde ervoor dat de inzet van duizenden paramilitaire eenheden ’ter verhindering van verkiezingsfraude’ net daartoe kan leiden.

Media van de oppositie meldden ook arrestaties van HDP-politici in het oosten van het land. Daar moet de HDP vrezen dat verkozen HDP-burgemeesters direct per decreet worden afgezet. Erdogan heeft dat al aangekondigd. Hij beschuldigt de HDP, de verlengde arm van de verboden Koerdische Arbeiderspartij PKK te zijn. Van de 102 gemeenten onder HDP-bestuur zijn er al 95 onder curatele geplaatst. Verkiezingswaarnemers hadden al kritiek geuit na de verkiezingen van juni 2018, dat de kandidaten niet dezelfde kansen hadden gekregen, onder meer door de beperking op de vrijheid van vergadering en de media.

De situatie van de media is sindsdien niet veranderd. Die staat voor het overgrote deel onder directe of indirecte overheidscontrole. Kiezers geraken daardoor moeilijk aan evenwichtige informatie. De Britse reporter Steve Sweeney van de Morning Star, die voor de verkiezingen naar Turkije was gereisd, werd donderdagmorgen na zijn aankomst uit Londen opgepakt en vrijdag op het vliegtuig naar huis gezet. Hij wilde verslag uitbrengen over verkiezingen in het door Koerden gedomineerde oosten van het land.