Turkse economische malaise eist levens: ‘Dit is geen zelfmoord, dit is moord!’

© GettyImages
Sarah Lamote
Sarah Lamote Correspondent Ankara

In tien dagen tijd beëindigden drie families in Turkije hun leven met cyanide, wegens financiële problemen. De oppositie wijst naar president Erdogan.

‘Pas op: cyanide. Bel de politie, ga niet naar binnen’, stond te lezen op de deur van een appartement in Fatih, een wijk in Istanbul. De politie trof er vier broers en zussen aan tussen de 48 en de 60 jaar oud. Ze stierven door een mengsel van chemicaliën te slikken, waaronder cyanide. Vier dagen later een soortgelijke ontdekking in Antalya. Een koppel en hun twee kinderen werden hand in hand dood aangetroffen in hun flat. Hoogstwaarschijnlijk een cyanidevergiftiging. Volgens lokale media liet de vader een briefje na waarin financiële moeilijkheden werden genoemd als reden van de wanhoopsdaad. Nog geen week later: een derde gezin. In de Bakirköy-wijk in Istanbul werden een jong koppel en hun zoon gevonden. Ook hier werd cyanide gebruikt. Volgens het parket van Istanbul had de vader ‘buitensporige schulden’.

De stroomprijs steeg met 60 procent in twee jaar tijd.

Te midden van de internationale aandacht over de Turkse militaire operatie in Syrië, de contacten tussen de presidenten Erdogan en Trump en het terugsturen van Europese IS-strijders, domineren deze drie familiedrama’s het land. ‘Opnieuw een collectieve zelfmoord met cyanide’, kopten Turkse kranten. Het onderzoek loopt nog, maar financiële problemen lijken de rode draad van de wanhoopsdaden.

Eten uit vuilniscontainers

Turkije zou Turkije niet zijn als de familiedrama’s niet onmiddellijk gepolitiseerd zouden worden. ‘Mensen moeten in vuilniscontainers naar eten zoeken’, riep oppositieleider Kemal Kiliçdaroglu. ‘Is dit Turkije in de 21e eeuw?’ Voor de grootste oppositiepartij, CHP, is het duidelijk: het economische beleid van president Recep Tayyip Erdogan’s AK-Partij is de schuldige. Erkan Bas, de voorzitter van de Turkse arbeiderspartij, ging verder: ‘Dit is geen zelfmoord, dit is moord!’

Ook de bevolking begint zich te roeren. De situatie wordt dan ook met de week schrijnender. Voor de buitenwereld begon het in de zomer van 2018, toen de Turkse economie in vrije val ging. In een maand tijd verloor de Turkse lira bijna 40 procent van zijn waarde, de inflatie ging met 25 procent door het dak. Maar de economische crisis sleept al langer aan. Het land draait op buitenlands krediet, de handelstekorten zijn chronisch. Bedrijven kunnen hun schulden in buitenlandse valuta niet meer betalen en gaan over de kop. Steeds meer gezinnen moeten lenen voor consumptie of hebben openstaande schulden bij hun lokale kruidenier.

Copycats

De AKP-regering gewaagt van herstel, met occasionele jubelberichten, maar de Turken merken weinig verschil. Integendeel. Dit jaar verloor de lira nog eens 11 procent van zijn waarde, de gemiddelde inflatie voor 2019 ligt boven de 16 procent. De werkloosheidscijfers zijn enorm. In minder dan drie maanden werd de prijs van aardgas twee keer met 15 procent verhoogd. De elektriciteitsprijs steeg de voorbije twee jaar met 60 procent.

Dat is voor velen een ramp. Neem nu de familie met het briefje op de deur. Nadat de vier broers en zussen naar het mortuarium waren gebracht, sneed het elektriciteitsbedrijf de stroom in hun appartement af vanwege maanden van onbetaalde rekeningen.

De regering moet haar politieke prioriteiten herzien en de sociale en economische problemen van de bevolking dringend aanpakken.

Serkan Demirtas, Turkse columnist

De oppositie schreeuwt moord en brand, maar de AKP-regering van Erdogan blijft ijzig kalm. Ze wijst elke link met armoede of werkloosheid van de hand. ‘Ze zeggen dat het door de honger was. Dat is niet waar’, aldus vicepresident Fuat Oktay. ‘We hebben geen informatie dat de sterfgevallen het gevolg waren van armoede.’

Regeringsgezinde media waarschuwden dat overdreven berichtgeving copycats zou kunnen aanmoedigen. Wie op sociaaleconomische factoren achter de zelfmoorden durfde te wijzen, kreeg op sociale media het verwijt een ‘verrader’ te zijn met een ‘verborgen agenda’. Toch heeft de Turkse regering een maatregel afgekondigd: een debat over een verbod op de verkoop van cyanide.

Vervroegde verkiezingen

Hoe groot is de kans dat de economische malaise de vlam in de pan doet slaan in Turkije? Niemand die het durft te voorspellen. De politieke elite, met Erdogan op kop, hield zich de voorbije jaren vooral bezig met institutionele hervormingen, verkiezingen maar ook militaire operaties. Dat laatste is geen toeval. Zeker bij de recentste Turkse inval in Noord-Syrië, ‘operatie Vredesbron’, hoopte Erdogan op een rally around the flag-effect: steun bij de bevolking tijdens een crisis of oorlog. Het is een beproefde tactiek om de populariteit op te krikken en de aandacht van de slabakkende economie weg te trekken.

Het werkte. Toen de regering Noord-Syrië binnenviel, struikelden de oppositieleden – op de pro-Koerdische HDP na – over elkaars voeten om hun steun uit te spreken. Erdogan was opnieuw de sterke man op rechts. De gelederen werden gesloten.

Maar dat effect begint af te nemen. De zelfmoorden ’tonen een grote nalatigheid voor sociaaleconomische problemen aan’, zei Serkan Demirtas, een veelgelezen Turkse columnist in de Turkse krant Hürriyet. ‘De regering moet haar politieke prioriteiten herzien en de sociale en economische problemen van de bevolking dringend aanpakken.’ In principe heeft Erdogan daarvoor tot 2023 de tijd. Dan moeten de Turken opnieuw naar de stembus. Tenzij er alsnog vervroegde verkiezingen komen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content