Turks auteur Asli Erdogan na 132 dagen opsluiting: ‘Mijn proces is absurd’

© Dino
Stéphanie Fontenoy
Stéphanie Fontenoy Freelancejournalist in Turkije

Schrijfster Asli Erdogan belandde na de mislukte coup in Turkije in de gevangenis. Ze kijkt pessimistisch naar het nakende referendum: ‘Dit grenst aan het nazisme.’

Vorig jaar bracht Asli Erdogan – geen familie van de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan – 132 dagen in de gevangenis door. De romanschrijfster, zeven talen vertaald, is een van de 150 journalisten en columnisten die na de mislukte staatsgreep van 15 juli 2016 in de gevangenis terecht kwamen. Erdogan werd eind december voorwaardelijk vrij gelaten.

Op dinsdag 14 maart zal ze weer voor de rechters van de rechtbank van Istanbul verschijnen. Een maand voor het belangrijke referendum, dat meer macht geeft aan Recep Erdogan – hekelt de schrijfster een bijna almachtig gezag, dat volgens haar ‘grenst aan het nazisme’.

Turks auteur Asli Erdogan na 132 dagen opsluiting: 'Mijn proces is absurd'
© screenshot YouTube

U wordt veroordeeld voor ‘het behoren tot een terroristische groepering’ en ‘aantasting van de eenheid van de staat’. Wat denkt u over die beschuldigingen?

ASLI ERDOGAN: Dat proces is absurd. Ik riskeer levenslange opsluiting omdat ik raadgeefster was van Özgur Gündem, een krant die wettelijk gepubliceerd werd in Turkije. Het is een primeur in de geschiedenis: nog nooit stond er levenslang op het geven van advies. Het is zo evident dat de autoriteiten dat voorwendsel gebruiken om me te arresteren.

De procureur verklaarde dat het feit dat ik raadgeefster was voor Özgur Gündem van mij een lid van de PKK maakt (Koerdische Arbeiderspartij: volgens Turkije, de VS en de EU een terroristische organisatie, ook Özgur Gündem staat bekend als pro-Koerdisch, nvdr.). Als bewijs stopte hij vier van mijn columns voor die krant in het dossier. Maar is iemand die over de maffia schrijft automatisch ook lid van zo’n bende?

Ik gebruik trouwens nergens in mijn romans of columns het acroniem PKK of de naam van de groep. Dit proces is politiek. Het is een psychologische oorlog en een heksenjacht. De macht test uit tot waar ze kan gaan.

Waarom wilden de autoriteiten u doen zwijgen?

ERDOGAN: Ik begrijp nog altijd niet waarom ik gearresteerd werd. Enerzijds is mijn geval totaal belachelijk, want ik ben vooral een auteur van poëtisch proza. Mijn publiek is beperkt. Ik ben niet zo’n populaire auteur en ben dat nooit geweest. Voor veel mensen is mijn stijl moeilijk.

Aan de andere kant is het misschien dat wat de machthebbers kwaad stemde. Ik ben een niet-Koerdische vrouw en een schrijfster die in zeven talen vertaald word. De autoriteiten vroegen zich af wat ik bij Özgur Gündem deed. Ik denk dat ze me wilden straffen en een voorbeeld stellen.

Kunt u in Turkije nog altijd vrijuit schrijven?

ERDOGAN: Een van de redenen waarom ik gearresteerd werd, was om metegen te houden om te werken. Wanneer zulke krachten je het zwijgen willen opleggen, probeer je eerst verzet te bieden, maar tegelijkertijd brak er iets in mij. Plots draag ik een kruis.

Ironisch genoeg ben ik niet de grote politieke figuur die iedereen zich inbeeldt. Ik ben maar een schrijfster die in de marges van de literatuur schrijft. Ik ben een existentialist. Ik ben geïnteresseerd in sterfelijkheid en het menselijk lot. Ik ben een symbool geworden van de druk tegen media en intellectuelen in Turkije. Ik ben vrij, maar er zitten nog meer dan honderd journalisten en schrijvers opgesloten. En ik weet dat ik weer naar de gevangenis moet als ik een woord verkeerd zeg.

Ik probeer de afstand en de analyse van een intellectueel te hebben.

U hebt nog altijd uw paspoort niet terug ?

ERDOGAN: Nee. Dat is des te frustrerender omdat ik de laatste maanden vier literaire prijzen uit Europa heb gewonnen en ik er geen enkele kon gaan ophalen.

In het verleden verbleef ik in België, Frankrijk, Duitsland en andere landen om te schrijven. Dankzij die programma’s kon ik me concentreren op het schrijven. Ik kan er niet meer van leven. Ik heb geen inkomsten meer. Ik kan ’s avonds thuis in Istanboel niet schrijven uit vrees dat de politie me weer komt halen.

In de bundel van uw kronieken, vertaald in het Frans en het Duits? beschrijft u zeer pijnlijke scènes uit de recente geschiedenis van uw land…

ERDOGAN: Menselijke tragedies zijn mijn grootste obsessie. In mijn eerste boek Mucizevi Mandarin (Frans: Le Mandarin miraculeux) voer ik een vrouw op die maar met één oog ziet. Met dat beeld gaf ik al toe dat ik maar één kant van de dingen zie: de zwarte kant van de wereld. Je kunt de Koerdische of Armeense kwestie hier in Turkije ook niet vermijden. Dit land heeft zoveel tragediën gekend.

Bent u in staat om weerstand te bieden?

ERDOGAN: Momenteel is mijn enige vorm van weerstand het woord, spreken en schrijven. Ik vertel over de waarheid en de werkelijkheid zoals ik ze waarneem. Mijn denkproces gaat alle logica te buiten. Ik ga dat blijven zeggen, niet alleen om mezelf te verdedigen, maar ook om een duidelijk beeld te geven van wat er in Turkije gebeurt.

Wat denkt u over het grondwettelijk referendum van 16 april dat een ‘superpresidentschap’ in Turkije wil installeren?

ERDOGAN: Ik probeer de afstand en de analyse van een intellectueel te hebben. Het is geen kwestie van voor of tegen de AKP (de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling, die president Erdogan in 2001 oprichtte, nvdr.) te zijn.

Voor mij zijn de signalen angstaanjagend. Het regime is almachtig aan het worden. Mijn vrees is niet verbonden aan de persoonlijkheid of de politieke ideologie van deze of gene persoon. Mocht een linkse partij zoveel macht opstapelen, zou ik ook ongerust zijn. Macht is gevaarlijk en moet gecontroleerd worden. Mijn geval bewijst perfect dat, als het juridisch systeem volledig onder controle van de regerende partij is, dat het dan gedaan is. Dat grenst aan nazisme. Wie tijdens de Tweede Wereldoorlog tegen het naziregime was, belandde zonder proces in een concentratiekamp. We zitten ongeveer in dezelfde situatie.

Denkt u dat de ja zal winnen?

ERDOGAN: Ik ben pessimistischer dan mijn vrienden en denk dat de ja zal winnen. De Turkse autoriteiten hebben een drijfveer: ze willen de wereld tonen dat het volk achter hen staat. Ze zijn op zoek naar legimitatie.

Dit artikel verscheen eerst in Le Vif.be.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content