De Braziliaanse extreemrechtse politicus Jair Bolsonaro won zondag niet alleen de eerste ronde van de presidentsverkiezingen, maar maakte meteen van zijn kleine partij een belangrijke macht binnen het Congres.
Bolsonaro’s nationaal-conservatieve sociaal-liberale partij (PSL) verhoogde haar aantal vertegenwoordigers in de Kamer van Afgevaardigden van één naar 52, volgens de eerste resultaten van de parlementaire verkiezingen die eveneens zondag werden gehouden en maandag werden vrijgegeven.
De PSL wordt de op een na grootste partij in de Kamer na de Arbeiderspartij (PT) van Bolsonaro’s presidentiële rivaal, Fernando Haddad. De PT behaalde 56 zetels, twaalf minder dan de vorige keer.
De zoon van Bolsonaro, Eduardo Bolsonaro, kreeg bijna twee miljoen stemmen achter zijn naam, en wordt de parlementair met de meeste voorkeurstemmen in de geschiedenis van Brazilië.
Jair Bolsonaro scoorde ongeveer 46 procent bij de presidentsverkiezing, tegen bijna 29 procent voor Haddad. Ze nemen het tegen elkaar op in een tweede beslissende ronde op 28 oktober.
Brazilië koos ook 513 parlementsleden, twee derde van de 81 senatoren en gouverneurs voor de 26 deelstaten van het land en de hoofdstad Brasilia. Zesenveertig van de 54 nieuwe senatoren zijn nieuwkomers, daarbij ook een andere zoon van Bolsonaro, Flavio Bolsonaro, die een zetel veroverde in de deelstaat Rio de Janeiro.
Ttraditionele politieke klasse afstraffen
Ongebreidelde corruptie, de stijgende misdaad en de recessie van 2015-2016 hebben de weg opengelegd voor de komst van Jair Bolsonaro, een voormalig legerkapitein en gewezen parlementslid, die zich presenteert als een politieke buitenstaander die in staat is om de politieke puinhoop in Brazilië op te ruimen.
Haddad werd pas een maand voor de verkiezingen gekozen om de plaats in te nemen van ex-president Luiz Inacio Lula da Silva, die in de peilingen Bolsonaro vooraf ging maar niet mocht deelnemen nadat hij in de gevangenis belandde op beschuldiging van corruptie.
Verwacht werd dat Bolsonaro stemmen zou verliezen wegens zijn racistische, seksistische of homofobe uitspraken en zijn economische plannen die beschouwd worden als gunstig voor de midden- en hogere klasse, in plaats van de armen. Maar zelfs vrouwen, zwarten en inheemse mensen stemden op hem, in een land dat snakt naar politieke verandering. Kiezers wilden ‘de traditionele politieke klasse’ afstraffen, zei sociologe Esther Solano van de federale universiteit van Sao Paulo.
Trump-effect
‘Het lijkt een beetje op het Trump-effect in de Verenigde Staten’, verklaarde Solano aan dpa. De kiezer hield blijkbaar geen rekening met het seksistisch en homofoob discours van Bolsonaro ‘omdat het voor hen vooral ging om meer veiligheid, minder corruptie en het feit dat het om iemand nieuw gaat’.
De Italiaanse extreemrechtse vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini verwelkomde de overwinning van Bolsonaro op Facebook: ‘Ook verandering in Brazilië! Links verslagen en frisse lucht!’
Maar de Duitse sociaaldemocraat Martin Schulz, een voormalig voorzitter van het Europees Parlement, waarschuwde dat een beweging naar extreemrechts ‘een fataal signaal zou zijn voor heel Latijns-Amerika en een nieuwe belasting voor de internationale samenwerking’.
