‘Trump is niet altijd zo dwaas als hij lijkt’

‘Trumps lompe aankondiging van een handelsoorlog zou kunnen uitdraaien op een aantal toegevingen van landen als Duitsland’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck. ‘Toegevingen waar de Amerikaanse president al lang om vraagt.’

De duimen van The Donald kenden ook afgelopen weekend geen rust. Belangrijke tweets vertrokken uit het Witte Huis, onder meer over het Ruslandonderzoek van speciale aanklager Robert Mueller, dat de president maar blijft achtervolgen. Trump klopte zich ook op de borst met zijn waarderingscijfers als president en tweette dat ze hoger liggen dan die van Obama. Dat was gelogen, zo bleek al snel na een paar simpele factchecks.

Maar de belangrijkste en gevaarlijkste tweet voor ons ging over de handelsoorlog waar hij zo naar uit lijkt te kijken: ‘De Europese Unie, fantastische landen die de VS zeer slecht behandelen als het op handel aankomt, klagen over de invoerheffingen op staal en aluminium.’ Dat is het refrein dat Trump nu al meer dan een jaar opdreunt over de EU: geweldig toffe jongens en meisjes, maar ze doen te weinig voor de VS.

In dezelfde tweet richtte hij ook zijn pijlen op de auto-industrie, iets waar zeker de Duitsers niet mee kunnen lachen: ‘Als zij hun verschrikkelijke heffingen en barrières tegen Amerikaanse producten laten vallen, dan laten wij de onze ook vallen. Groot handelstekort. Als ze dat niet doen, dan gaan we ook belastingen heffen op auto’s etc.’ Zoals wel vaker sloot de president af met een woord in kapitalen en een uitroepteken, in dit geval: ‘FAIR!’

Het was een shock toen Trump eerder vorige week plots aankondigde dat hij voortaan een taks van 10 procent op ingevoerd aluminium zou heffen, en een van 25 procent op staal – ook al waren ze de facto verkiezingsbeloftes. Die heffingen zouden ingevoerd staal, bijvoorbeeld uit Europa, veel duurder en dus veel minder interessant maken voor Amerikaanse kopers.

De Europese Unie stond ogenblikkelijk in rep en roer. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker zei dat de EU zou terugslaan met heffingen op onder meer Harley Davidson, Levi’s jeans en bourbon. Angela Merkel zei dat niemand een ‘race to the bottom’ kan winnen. China reageerde heftig en de Japanse minister van Handel drong erop aan om vooral kalm te blijven.

In eigen land klonken de staalproducenten vanzelfsprekend niet positiever. Marc Van Gerven, topman van ArcelorMittal, nam in De Tijd dit weekend het woord ‘dramatisch’ in de mond. Dat deed hij niet omdat ArcelorMittal, dat in Gent een grote fabriek runt, zo veel staal zou leveren aan de VS, maar wel omdat de heffingen voor een overaanbod van Braziliaans en Russisch staal op de Europese markt zullen zorgen – en dus voor een prijsdaling.

Maar het felste commentaar stond zaterdag in de Frankfurter Allgemeine, een leidende krant in Duitsland. Die wees op het ‘vergiftigde klimaat’ in de relatie tussen Duitsland en Amerika en schreef dat Trump lijkt te hopen dat Merkel om gratie zou ‘bedelen’ en zou beloven voortaan braaf de Duitse ‘verplichtingen’ na te komen: meer defensie-uitgaven in NAVO-verband en het laten afkoelen van zijn export. Dat kon niet de bedoeling zijn, klonk het verdict: ‘Een vazal is Duitsland niet!’ – ook in Duitsland kennen ze uitroeptekens. Het klonk zonder meer gekrenkt en dat is een gemoedstoestand waarin we Duitsland liever niet zien.

Diezelfde dag nog begon Trump merken te noemen: Mercedes-Benz en BMW zou hij per direct gaan belasten, zei hij. Gelukkig bleef Merkel kalm en stuurde ze meteen aan op gesprekken.

Die zijn ondertussen volop aan de gang: Trump heeft te kennen gegeven dat individuele landen een uitzonderingsregime kunnen verkrijgen. Canada en Mexico, bijvoorbeeld, zullen geen heffingen hoeven te betalen. Cecilia Malmström, de EU-commissaris van Handel, had afgelopen weekend al een gesprek met de Amerikaanse onderhandelaar Robert Lightizer om te kijken of er nog een uitweg is.

Een heuse handelsoorlog, waarin een opbod van heffingen de wereldhandel doet stilvallen, zou vernietigend kunnen zijn. Maar Trump is niet altijd zo dwaas als hij lijkt. Het zou wel eens kunnen dat de Amerikaanse president altijd al uit was op bilaterale gesprekken. Of hij zijn slag thuishaalt, is niet zeker. Maar zijn lompe aankondiging van een handelsoorlog zou kunnen uitdraaien op een aantal toegevingen van landen als Duitsland – toegevingen waar de Amerikaanse president al lang om vraagt.

Jean-Claude Juncker reageerde aanvankelijk stoer: ‘We can do stupid too’, zei hij na de eerste uitvallen van Trump. Sommige economen zagen al de ruiters van de apocalyps aan de horizon opdoemen. Aan stupiditeit geen gebrek. Maar het zal nog moeten blijken wie de slimste is.