Triumph des Drillens, Orban in de hoek

Hongaars premier Viktor Orban © Belga
Lukas De Vos
Lukas De Vos Europakenner

Vandaag nam het Europees Parlement de eerste stap om de Hongaarse regering op het Europese toneel te schorsen. De gemoederen laaiden hoog op tijdens het voorafgaande debat.

De neuzen zijn geteld, de rabauw van de eurosceptici, Hongaars premier Viktor Orbán, is de muts met ezelsoren opgezet. In de jaarlijkse State of the Union had Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker eerder op de dag zijn achterban de wacht aangezegd. ‘Er is geen democratie zonder vrije pers. Respect voor rechterlijke uitspraken is geen keuze maar een verplichting’, aldus de Luxemburger.

Pittige kritiek

Daarvoor wou de meerderheid van het parlement niet onderdoen. Ze nam de woorden van Frans minister van buitenlandse zaken Jean-Yves Le Drian ter harte. ‘Ik wil niet langer betalen voor regeringen die onze waarden onder de mat vegen’. Dat bleek al nadrukkelijk in het ongewoon ongezouten debat dat voorafging aan de stemming over de activering van artikel 7, de procedure om de onwillige regering van Hongarije weer in het gareel te krijgen door de mogelijke schorsing van het stemrecht, en inhouding van Europese subsidies.

U bent niet meer dan een sekteleider. U schept op dat de werkloosheid laag ligt. Maar dat komt enkel doordat 100.000 hoogopgeleide Hongaren uw land ontvlucht zijn.

Frank Engel, Luxemburgs parlementslid voor de Europese Volkspartij

De Luxemburgse christendemocraat Frank Engel vertolkte het gevoel van een groot deel van zijn Europese Volkspartij toen hij onomwonden stelde: ‘Elk jaar gaat 5 miljard euro naar Hongarije. Als dat geld alleen dient om uw oligarchen rijker te maken, mijnheer Orbán, dan heeft u geen recht op dat geld. U schept op dat de werkloosheid laag ligt. Maar dat komt enkel doordat 100.000 hoogopgeleide Hongaren uw land ontvlucht zijn. U bent niet meer dan een sekteleider. U wil bepalen hoe burgers zich moeten gedragen en hoe ze moeten denken. Maar de EVP heeft gekozen voor een seculiere maatschappij, niet voor een godsdienstige sekte’, aldus Engel.

Nogal wat Hongaren namen het woord ter verdediging van het soevereine Hongaarse beslissingsrecht. Zelfs de vier leden van de Romaminderheid wezen op de vrije keuze omdat ze tot verschillende fracties behoren. Maar dat begrip werd overstemd door de Hongaarse sociaaldemocraat István Ujhelyi die zich tot Orban richtte: ‘U liegt. U liegt tegen de leden van dit Europees Parlement. U liegt tegen uw landgenoten. U heeft alle fondsen geprivatiseerd, u splijt het Hongaarse volk, zoals alleen Goebbels u heeft voorgedaan. Hongarije is van ons allemaal, maar u heeft het vergiftigd. Europa heeft geen verdediging nodig tegen de gevaren die alleen u ziet’. Zijn fractieleider Udo Bullmann haalde de schouders op: ‘U begrjpt niet waarover het gaat. Lees het OLAF (het Europees Antifraudebureau, nvdr.) verslag over de fraude en de corruptie. En u zult zien dat Hongarije nu het meest corrupte systeem van de hele Unie heeft’.

Nog fundamenteler was de uitval van de Belg Philippe Lamberts namens de Groenen. Voor hem praat Orbán bewust naast de kwestie, en roept hij op larmoyante wijze de geschiedenis ter hulp, waarachter hij zich kan verschuilen. De kritiek van het Europees Parlement richt zich niet op het volk of het land, uitsluitend op de huidige regering. ‘Als Hongarije vandaag kandidaat-lid was, zou het nooit toegelaten worden tot de EU. Uw regering kan niet legitimeren dat ze gelijk staat met nepotisme, dat ze vrijheden eigenmachtig mag inperken, dat ze migranten onmenselijk behandelt en ze zelfs geen voedsel geeft. Hongarije heeft vrijelijk gekozen voor de EU, dat was niet het geval toen het onder Sovjetbezetting leefde’, aldus Lamberts.

De EU boort de constructieve dialoog de grond in. Wij bepalen zelf wel hoe onze samenleving wordt georganiseerd.

Hongaars premier Viktor Orban

Orbans verdediging

Orbán had inderdaad een zeer uitdagende verdediging opgebouwd. ‘Ik ben al veroordeeld’, begon hij, ‘Mijn tussenkomst zal niets aan die opinie veranderen. Maar gedenk dat Hongarije al meer dan duizend jaar de beschermheer is geweest van de Europese grenzen, van de christelijke wereld en van de democratie. Wij hebben met bloed en arbeid mee de geschiedenis van Europa geschreven, tegen de Sovjet-Unie. Het volk kiest voor vrijheid, dat is een deugd. En die deugd wil de EU nu bepalen.’

Orban was niet van plan zich zomaar te laten kisten. ‘Al twee verkiezingen haalt Fidesz, mijn partij, 56 % van de stemmen. Moeten de liberalen en socialisten daar wraak voor nemen ? Er is niet eens een delegatie naar Hongarije gekomen, alle bronnen die het rapport Sargentini (waarin wordt opgeroepen om de Artikel 7-procedure te activeren, nvdr.) vermeldt zijn bevooroordeeld. Er staan 37 feitelijke fouten in dat verslag. De EU boort de constructieve dialoog de grond in. Wij bepalen zelf wel hoe onze samenleving wordt georganiseerd’, vervolgde Orban.

De conservatieve fractie viel bij monde van de Pool Rysard Legutko (ECR) Orbán bij. Hij nam het niet dat een democratisch verkozen regering werd aangevallen. ‘Het zijn Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen niet die deze regering gekozen hebben’. De resolutie van Sargentini noemde hij partijdig en vooringenomen, maar hij nam het ook persoonlijk op, omdat soortgelijke strafmaatregelen tegen Polen in voorbereiding zijn. ‘Maar de aanhoudende kritiek op Polen heeft het succes van de regering alleen maar versterkt. Doe zo voort’.

Zijn fractiegenoot Sander Loones was een stuk gematigder. N-VA heeft dan ook altijd voor Europese actie tegen Polen gestemd. ‘Dat is logisch’, zegt Loones, ‘Dat was een duidelijke zaak: de rechtsstaat werd geweld aangedaan. Dat is niet zo met het rapport Sargentini. Over de inbreuken op academische en persvrijheid of op de werking van ngo’s was zeker een tweederdemeerderheid te vinden. Het probleem is dat Sargentini van Groen-Links haar politieke voorkeur heeft over een sociaal Europa en een lakser migratiebeleid in het rapport heeft laten doorschijnen. Het rechtsstaatdossier is een politiek dossier geworden. Het gaat nu over gesloten grenzen. Daar zijn wij het mee oneens’.

Waar zat de Europese Unie toen 100.000 Roemenen tegen de linkse regering betoogden, en de politie 500 mensen in elkaar sloeg?

Harald Vilimsky, Europarlementsid voor Europa van Naties en Vrijheid.

Maar Loones laat er geen misverstand over bestaan dat zijn partij het verre van eens is met Orbáns migratiebeleid. Dat overschrijdt de grenzen van het fatsoen en het humanitaire. ‘Bed, bad en brood, daar heeft elke vluchteling recht op. België heeft dat altijd toegepast, zelfs op het hoogtepunt van de crisis in 2015′. En dus onthield de N-VA zich, met een stemverklaring voor zijn kiezers: de zorgen over de rechtsstaat zijn terecht, andere thema’s wijzen op bevoegdheidsoverschrijding.

‘Orban is een held’

De onthoudingen werden niet meegeteld in de stemprocedure. Daarover had de juridische dienst van het Europees parlement donderdag al beslist. Maar die beslissing is discutabel, zodat Orbán al onmiddellijk beslist heeft naar het Europees Hof van Justitie te stappen. Ook Harald Vilimsky van ENV (het Europa van Naties en Vrijheid klaagde over de oneerlijkheid van de meerderheid. ‘Orbán is geen misdadiger, maar een held’, zei hij. ‘En waar zat de Europese Unie toen 100.000 Roemenen tegen de linkse regering betoogden, en de politie 500 mensen in elkaar sloeg? De situatie was toen zo erg dat zelfs de president tussenbeide moest komen? Wie sprak toen van mensenrechten? Twee maten en twee gewichten, dat is het’, vervolgde Vilimsky.

Daar gaat Vilimsky’s fractiegenoot Gerolf Annemans (Vlaams Belang) ten gronde mee akkoord. ‘Dit is een politieke afrekening tegen een rebel. Dat wordt ook de inzet van de verkiezingen volgend jaar: het Europa van Orbán of dat van Merkel. De tekenen zijn onmiskenbaar. In heel Oost-Europa is het volk al in opstand gekomen tegen de immigratiepolitie van Brussel, dat zet zich door bij ons: De Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini (Lega), de Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken Christian Strache (FPÖ), Nederlands PVV-voorzitter Geert Wilders, Franse Rassemblement National-leider Marine Le Pen. Orbán hoort niet thuis in de EVP, die moet bij ons komen’.

Over de EVP laat Annemans zich erg laatdunkend uit. ‘Heel dat circus is opgezet om alles te houden zoals het is. De EVP wint tijd en met dat getoeter van de linkse vleugel van Ivo Belet (CD&V) en de Nederlandse Esther De Lange (CDA) is een rookgordijn. De partij blijft intact, de machtsmachine blijft draaien’. En de bewezen beschuldigingen van corruptie dan ? ‘Het jaarverslag van de Europese Commissie geeft aan dat ze bestaat, maar in Bulgarije, Roemenië en de Westelijke Balkan is het véél erger, Orbán doet zijn best om daar iets aan te doen.’, aldus Annemans.

Orban deed geen enkele toenaderingspoging.

Ivo Belet, Europarlementslid bij de Europese Volkspartij (CD&V)

Lange procedure

Daar dacht een grote, maar nipte, tweederdemeerderheid dus anders over. Bij de EVP was het tij al gekeerd in de vooravond na een lange fractievergadering. ‘Orban deed geen enkele toenaderingspoging’, zucht Ivo Belet, ‘En zijn blitzbezoek aan Salvini heeft zijn zaak ook geen goed gedaan. Wie eerst dacht zich te onthouden, is vaak overstag gegaan en heeft tegen hm gestemd’. Dat blijkt uit de naakte cijfers: amper 48 onthoudingen op 693. Daardoor lag de weg vrij voor Orbáns tegenstanders: 448 steunden Sargentini, 197 niet.

Wel moest parlementsvoorzitter Antonio Tajani een sociaaldemocratisch persbericht ontkennen dat hij samen met zijn nationale partijgenoten van Forza Italia (EVP) voor Orban zou gestemd hebben. ‘Ik heb in een radiogesprek gezegd dat ik als voorzitter neutraal zou blijven. Ik verwees enkel naar een verklaring van mijn partijgenote Elisabetta Gardini om het stemgedrag van Forza te illustreren’.

Philippe Lamberts en Kathleen Van Brempt (S&D) waarschuwen wel dat dit pas het begin is van wat een lange procedure dreigt te worden. Maar het parlement heeft zijn werk gedaan zoals het hoort. De steun van de Commissie – zo bleek uit de toelichting van eerste vicevoorzitter Frans Timmermans – was ondubbelzinnig: ‘Als het moet zullen wij ongenadig zijn’. De bal ligt dus in het kamp van de Raad, de ministers moeten nu eerst aftasten of een vergelijk haalbaar is. En Orbán ? Die bleef Oost-Indisch doof.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content