De Britse premier Theresa May heeft een langverwachte toespraak gehouden waarin ze haar visie uiteenzette over de toekomst van de brexit. Hoewel de Europese Unie een ‘à la carte-akkoord’ al herhaaldelijk heeft afgewezen, blijft May ervan overtuigd dat ze haar slag zal kunnen binnenhalen.
In Londen heeft de Britse premier Theresa May een uitgebreide brexit-toespraak gehouden waarin ze vertelde welke relatie ze in de toekomst wil met de Europese Unie. De voorbije dagen was de spanning tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk gestegen, na de publicatie van een ontwerpakkoord door de Europese Commissie.
May heeft zich nooit erg veel laten ontglippen over de Britse onderhandelingspositie, naar eigen zeggen als tactiek om haar onderhandelingsstrategie discreet te houden. Het Britse weekblad The Economist was in een recente publicatie niet mals voor de premier. De ‘dead woman standing still’ werd er omschreven als ‘niet te verdragen, maar niet te ontslaan’. Haar inhoudelijke stilte moet volgens het blad verhullen dat er helemaal geen strategie is, maar haar afzetting zou de brexit ‘mogelijk een beetje beter, mogelijk een pak erger’ maken.
Verenigende taal en een sneer naar Trump
In haar toespraak probeerde May zich te profileren als redelijke en betrouwbare stem binnen alle chaos en zei ze de Britten uit beide brexit-kampen te willen verenigen. Ze streeft ernaar een akkoord te bereiken dat de referendumuitslag en de keuze van de Britten respecteert. Maar, zegt ze: ‘De boodschap was om meer controle terug te krijgen. Het was geen stem voor een afstandelijke relatie met onze buren.’
Tussen de verbindende woorden was er ook plaats voor een sneer naar het protectionistische beleid van de Amerikaanse president Donald Trump. ‘Met de verontrustende opmars van het protectionisme kan dit soort overeenkomst een voorbeeld stellen voor de wereld, die toekijkt. Dit geeft blijk van vastberadenheid om voor het algemeen welzijn te handelen.’ Een uitgebreide samenwerking met de Europese Unie blijft het hoofddoel. Meer nog: ze wil een handelsrelatie die dieper gaat dan eender welke relatie vandaag, waarin ook rekening wordt gehouden met elkaars belangen en interesses.
‘We moeten allebei de realiteit onder ogen zien dat dit een onderhandeling is en dat geen van beide exact zal krijgen wat we willen’, verklaarde May. De Britse eerste minister erkende onder meer dat het vertrek uit de Europese douane-unie en de eenheidsmarkt onvermijdelijk tot gevolg zal hebben dat haar land toegang tot de Europese markt zal verliezen. ‘We verlaten de eenheidsmarkt, de toegang tot elkaars markten zal minder zijn dan nu.’
Niettemin streeft May naar ‘een zo breed mogelijk’ vrijhandelsakkoord, een uniek model dat verder reikt dan de huidige Europese handelsrelaties met landen als Noorwegen en Canada en dat ‘meer sectoren en een meer totale samenwerking omvat dan eender ander vrijhandelsakkoord ter wereld’. ‘We moeten een nieuw evenwicht vinden. Maar we gaan niet de rechten van Canada en de verplichtingen van Noorwegen aanvaarden.’
‘We bereiden ons voor op alle mogelijke scenario’s’
Ze ontkende verder dat Londen aan cherry-picking wil doen en zoveel mogelijk toegang tot de Europese markt wil behouden zonder de verplichtingen erbij te nemen. De premier wees erop dat de Europeanen ook met andere economische partners akkoorden op maat sluiten, met uiteenlopende markttoegang naargelang de belangen van de betrokken partijen. ‘Als dat cherry-picking is, dan is elk handelsakkoord cherry-picking.’ Hoewel de Europese Unie dit soort ‘à la carte-akkoord’ al herhaaldelijk heeft afgewezen, blijft May ervan overtuigd dat ze haar slag zal kunnen binnenhalen. Of in een worst case scenario geen deal beter is dan een slechte deal? ‘We bereiden ons voor op alle mogelijke scenario’s.’
De Britten willen ook een zo breed mogelijke toegang tot de Europese dienstenmarkt behouden. Gezien de enorme invloed van Londen op de Europese economie moet er ook inzake financiële diensten een speciale deal mogelijk zijn, meent de premier, die aangaf dat haar land ook deel wil blijven uitmaken van de Europese agentschappen voor medicijnen (EMA), chemische stoffen (ECHA) en de burgerluchtvaart (EASA).
May verzekerde ook dat haar regering, ondanks het vertrek uit de douane-unie, vasthoudt aan de Goede Vrijdagakkoorden en wil vermijden dat er opnieuw grenscontroles moeten ingevoerd worden op de grens tussen Noord-Ierland en Ierland. ‘Verschillende Britse regeringen hebben onderhandeld met alle partijen om de historische vrede te bereiken. Net zoals een harde grens tussen Noord-Ierland onaanvaardbaar is, is ook een zeegrens onaanvaardbaar.’
Al bij al beoogt de Britse eerste minister eerder een milde scheiding. ‘Mensen wilden de controle terug over wetten, grenzen en hun geld. Het parlement zal alle beslissingen nemen, er komt een einde aan de vrije grenzen en er zullen geen enorme sommen meer tot in de eeuwigheid naar de Europese Unie vloeien.’
‘De middelen veranderen, onze doelen niet’
De brexit is voor May geen einde, dan wel een herbevestiging van de Britse positie op wereldvlak en een manier om de banden in het thuisland te versterken. Ze benadrukte een optimistische en zelfverzekerde toekomst die ‘ons allemaal kan verenigen’. ‘We zijn allemaal Europees en blijven verbonden door gemeenschappelijke waarden. Enkel samenwerken is voor iedereen de oplossing.’
Ondanks de ups en downs die er naar eigen zeggen zeker zullen zijn, zal May zich geduldig opstellen. ‘Het is mijn taak om dit soort leiderschap te tonen op dit cruciale moment. Ik ben er zeker van dat we de juiste oplossing zullen bereiken voor het Verenigd Koninkrijk en voor de Europese Unie. We weten wat we willen en het is een gemeenschappelijk belang om dit juist te doen, dus laten we doorgaan.’
Inhoudelijk zette May vijf speerpunten uiteen waar een uiteindelijk akkoord aan moet voldoen. In de eerste plaats moet het akkoord het referendum respecteren. Ten tweede moet het akkoord een betere toekomst garanderen voor zowel Britten als Europeanen. Ten derde wil ze dat de banen en veiligheid beschermd worden. ‘Dit is een nieuwe en andere relatie met de Europese Unie. De middelen veranderen, onze doelen niet.’ Voorts moet het akkoord consistent zijn met het soort land dat het VK wil zijn (een verdraagzame, tolerante democratie die haar geschiedenis en diversiteit viert). En tot slot wil May de unie tussen beide naties en volkeren versterken, en iedereen die begaan is met dit onderwerp samenbrengen.
Doorheen de toespraak bereidde ze de Britten voor op een moeilijke periode: ‘Nu we uit een organisatie stappen die invloed heeft op zoveel belangrijke aspecten in ons leven, staan we voor een cruciaal moment. Onze levens gaan veranderen.’ Op de vraag of de brexit dit allemaal waard is, antwoordde ontwijkend, maar ze ontkende steevast dat er geen nieuw referendum komt. ‘Het Britse volk heeft gestemd over een brexit, we gaan resultaten leveren op basis van hun beslissing. In tegenstelling tot andere politici, ben ik wél eerlijk tegen de mensen. We verzekeren dat we zullen presteren, maar tegelijk moeten we ook een akkoord bereiken dat juist is voor ons volk én voor de mensen in de Europese Unie.’
De Europese staatshoofden en regeringsleiders leggen later in maart hun richtlijnen voor de onderhandelingen over de toekomstige handelsrelaties vast. Intussen praten beide partijen over een overgangsperiode. May erkent dat deze overgangsperiode ‘in de tijd beperkt’ moet zijn en geen permanente oplossing kan worden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
