Voor Theresa May nadert het uur van de waarheid: kan de tweede fase van de brexit-onderhandelingen beginnen of niet?
De Britse premier Theresa May was begin deze week in Brussel voor overleg met Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en Europees brexit-onderhandelaar Michel Barnier. Ze hoopt dat de gesprekken over de eerste fase van de uitstap volgens de Europese partners eindelijk voldoende zijn opgeschoten om na Nieuwjaar te beginnen praten over wat de Britten echt aan het hart gaat: hoe de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk na maart 2019 met elkaar zullen omgaan. Het woord daarover is aan de Europese leiders, die op 14 en 15 december bijeen zijn. Als de gesprekken over die tweede fase niet snel beginnen, neemt de kans toe dat het VK zonder akkoord uit de Unie stapt – een gedachte die vooral het Britse bedrijfsleven koude rillingen bezorgt.
De Britten dachten dat ze in het hele brexit-debat op Ierse steun zouden kunnen rekenen. Een zoveelste misrekening.
Sinds ze in juni haar meerderheid in het Lagerhuis heeft verloren, danst May op een slappe koord. Zowel de voor- als de tegenstanders van een harde brexit houden haar in een wurggreep. Haar omgeving dacht vorige week dat er een kans bestaat dat de Europese leiders het licht straks op groen zullen zetten. Zowel over de rechten van de Europese burgers in het VK als over het geld dat de Britten ook na de uitstap nog aan de EU moeten betalen, zou stilaan een acceptabele regeling op tafel liggen. Blijft de kwestie van de grens tussen de Republiek Ierland en Noord-Ierland. Dat is een deel van het VK, maar bij het brexit-referendum koos een meerderheid ervoor om bij Europa te blijven.
Dublin wil schriftelijke garanties van Londen dat er niet weer een harde grens komt tussen de republiek en de Noord-Ierse graafschappen. Dat wil zeggen dat er voor Noord-Ierland op een of andere manier een uitzondering wordt gemaakt op de afspraken die de Britten met Europa maken – of dat het hele Verenigd Koninkrijk in de douane-unie blijft. Dat willen de harde brexiteers niet, en van uitzonderingen willen de Noord-Ierse unionisten niet weten. Ze zien daarin een eerste stap naar een vereniging van Ierland, waar ze zich altijd tegen hebben verzet. Hun stem weegt door omdat May in het Lagerhuis afhankelijk is van de steun van hun Democratic Unionist Party (DUP).
Voorzitter Donald Tusk van de Europese Raad herhaalde vorige week dat de EU in deze zaak het standpunt van Ierland volgt. De Britten dachten dat ze in het hele brexit-debat op Ierse steun zouden kunnen rekenen. Een zoveelste misrekening. Voor het Ierse dilemma bestaat er bij een brexit eigenlijk geen oplossing. Een troost voor May is dat de Britten het zich, zoals de zaken nu staan, zelfs moeilijk kunnen permitteren om haar te laten vallen.
