‘Terreur: Alleen kalmte kan ons redden’

Vrije Tribune
Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

De Europese Unie heeft aangekondigd stappen te ondernemen tegen de dreigende terreur op ons continent. Ze zal dit doen in alle kalmte, en dat is bemoedigend’, schrijft Harry De Paepe van Doorbraak.

De Europese Unie heeft aangekondigd stappen te ondernemen tegen de dreigende terreur op ons continent. Ze zal dit doen in alle kalmte, en dat is bemoedigend. Kalmte is immers een krachtiger wapen dan hysterie. En net dat laatste lijkt de laatste jaren het pleit te winnen.

In Nederland – en daarbuiten – is de portier van de NOS sinds einde januari een ware held. De man slaagde er samen met een NOS-technicus in om koelbloedig een – op het eerste gezicht – gewapende jongeman om de tuin te leiden. Het mocht dan achteraf een nepwapen blijken, de twee mannen keken quasi onverstoord de dood in ogen. Het wekt mijn oprechte bewondering op. Ik dacht dat de Nederlandse gereserveerdheid ergens eind jaren ’70 samen met de laatste Haagse dames stierf, maar de twee NOS’ers toonden het tegendeel. Geen polonaisende en ‘Pimmetje!’ schreeuwende Hollanders, neen. Ze etaleerden de nuchtere noorderbuur van weleer.

Gereserveerdheid

We zijn er ooit in Europa sterk in geweest in die gereserveerdheid. Noemt men de Britse Queen nu een ‘stijve madam’, ooit was haar stoïcijnse gedrag een uiting van beschaving. Niet voor niets frustreerden de nazi’s zich aan de stijfkoppigheid van de Londense bevolking tijdens de hevige bombardementen van de ‘Blitz’. Een anekdote van een ‘air warden’, die verantwoordelijk was voor het ontruimen van de huizen na het vallen van de bommen tekent de geesten van die generatie. Hij vond onder een hoop stenen een oude dominee in een kelderverdieping met een kop thee bij zich. ‘Gaat u eerst andere mensen helpen. Mijn kopje is nog niet leeg.’

Verhalen van dergelijk opmerkelijk koel gedrag gaan al ver terug. De Spartanen bleken meesters in de zelfbeheersing. Bij Thermopylae kregen ze te horen dat de Perzische pijlen de zon zouden verduisteren. De held Dieneces repliceerde: ‘Mooi, dan vechten we in de schaduw’. Toen een vluchtende Cicero in 43 v.C. werd ingehaald door zijn beulen sprak hij: ‘Er schuilt weinig fatsoen in wat je doet, maar zorg er in ieder geval voor dat je mijn hoofd er fatsoenlijk afhakt.’

Of wat te denken van Marie-Antoinette die in 1793, toen ze naar de guillotine stapte en per ongeluk op de voeten van de beul trapte. ‘Monsieur, je vous demande pardon. Je ne l’ai pas fait exprès.’ Beleefde laatste woorden, toch? Charles De Gaulle vloog op 17 juni 1940 in een kleine vliegtuigje met twee andere mannen het Kanaal over. Frankrijk had gecapituleerd, maar de brigadegeneraal die later een Franse mythe zou worden, besloot quasi op z’n eentje om de oorlog tegen de Duitsers verder te zetten. Die risicovolle stap beschreef ‘le général’ in zijn memoires laconiek: ‘Het vertrek vond plaats zonder romantiek en zonder problemen.’

Diep verdriet met waardigheid

In een niet zo ver verleden in oktober 1966 werd het Welshe dorp Aberfan het slachtoffer van een grote tragedie. Een van de nabijgelegen steenkoolheuvels stortte na verschillende dagen van hevige regenbuien in. De steenlawine beukte in op het plaatselijke schooltje en doodde 116 kinderen en 26 volwassenen. Meteen gingen de inwoners van Aberfan aan de slag om overlevenden van tussen het moordende steenkool te halen. De bevolking van het dorp hulde zich in een waardige stille rouw ons onbekend vandaag. De media van de jaren ’60 wisten er ook geen blijf mee. Toen al op zoek naar die traan, die emotionele close-up vroeg een verslaggever: ‘Heeft u iemand tussen het puin?’ ‘Ja, een jongetje van tien’, deelde een moeder met een uitgestreken gezicht in haar zangerige Welsh accent mee. Haar ogen toonden bezorgdheid, dat wel. Maar de mensen van Aberfan gunde het de media niet. Ze droegen hun diep verdriet met waardigheid. De publieke opinie was geschokt om het bemoeizieke gedrag van de journalisten. De – naar onze moderne standaarden voorzichtige – media ging hen te ver. Emoties zijn geen waren die je in de etalage van de samenleving uitstalt, vond men.

Vandaag maken we ons geen zorgen meer over het etaleren van die emoties. Integendeel, gereserveerdheid en zelfbeheersing worden als vreemd ervaren. De politicus die zich emotioneel gedraagt is ‘ne goeien’. De mediaster die verklapt welk een lijden dit of dat heeft veroorzaakt, doet de blaadjes verkopen. Nu vinden de terroristen ons land blijkbaar wel interessant, omdat we bang zijn voor van alles en nog wat en dat vooral openlijk tonen. Terughoudendheid? Niks voor ons, meneer. Totdat die zelfbeheersing een ideaal schild blijkt tegen gevaar en tegen terreur.

Het intussen commercieel uitgemolken ‘Keep calm and carry on’ is veel meer dan louter een leuk gimmick. Het is de meest gedecideerde en toch beheerste middelvinger die we kunnen opsteken naar diegenen die ons bedreigen en ons bang maken. Het frustreert de terreur en maakt het openlijk razend. Daarmee biedt het ons de morele overwinning. Alleen kalmte zal ons kunnen redden. En bij wijlen een kopje thee.

Harry De Paepe is eindredacteur voor Doorbraak.be en is leraar geschiedenis.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content