Zowel Frankrijk als Italië willen bij de volgende Europese parlementsverkiezingen internationale kieslijsten. Ook Guy Verhofstadt werkt aan een gelijkaardig voorstel. Daarmee willen ze Europese verkiezingen voor meer Europese politiek.
Het Europese Parlement moet Europeser, meent Frans president Emmanuel Macron. Met de brexit in het vooruitzicht komen er ten vroegste bij de volgende Europese verkiezingen in 2019 79 zetels vrij in het Europese halfrond. De Franse president wil dat moment aangrijpen om het kiessysteem in de Europese Unie grondig te hervormen. Net als andere Europese federalisten, mensen die pleiten voor meer en diepere Europese samenwerking, wilt Macron dat er pan-Europese kieslijsten komen.
Komaf met nationale belangen
Dat wil zeggen dat de u voor een of meerdere kandidaten kan stemmen die uit heel de Europese Unie komen. De 79 zetels die vrijkomen door de Brexit, zouden dan worden ingevuld door kandidaten die via een Europese lijst verkiesbaar zijn.
In Italïe gaan al langer stemmen op om het syteem in te voeren en ook fractievoorzitter van de Europese liberalen Guy Verhofstadt werkt momenteel aan een gelijkaardig voorstel. Volgende week wordt er op de Europese top in Straatsburg verder over gedebatteerd in de Commissie Constitutionele Zaken van het Europees Parlement (AFCO).
Volgens Macron zijn pan-Europese kieslijsten een geschikte manier om de opmars van nationalistische populisten in de EU een halt toe te roepen. Toeval of niet, het was Marine Le Pen (Front National) die bij de Europese verkiezingen in 2014 de meeste stemmen behaalde.
Vandaag vertegenwoordigen Europarlementsleden immers hun achterban in het land waar ze verkozen geraakten, waardoor er bijzonder vaak aan nationale politiek wordt gedaan. Denk maar aan de omstreden UKIP-voorzitter Nigel Farage, die in het Europese parlement niet alleen (soms terecht) fulmineerde over de werking van de Europese Unie, maar ook campagne voerde voor zijn brexit.
Europese verkiezingen voor Europese politiek
Een pan-Europees systeem moet er daarentegen voor zorgen dat er meer aandacht komt voor het Europese politieke toneel. Zo’n zeventig procent van de wetgeving die voor de Europese burger van toepassing is, is er rechtstreeks of onrechtstreeks door beïnvloed. Hoog tijd dan ook om het politieke debat op een Europees niveau te krikken, zeggen de voorstanders van het voorstel.
Het is niet de eerste keer dat het Parlement meer aandacht wil vestigen op de Europese politiek. In 2014 werd er voor het eerst geëxperimenteerd met het systeem van de Spitzenkandidaten. Aangezien het Europees Parlement rechtstreeks de voorzitter van de Europese Commissie kiezen, hadden de grote fracties hun kandidaat nog voor de verkiezingen bekendgemaakt. Door middel van debat en een politieke campagne moest het voorzitterschap van de Commissie beter gepersonaliseerd en gevisualiseerd worden. Dat moest onder meer de legitimiteit van de verkiezingen verhogen. Dat is ook ditmaal onderdeel van het opzet. De Europese burger verdient een Europese verkiezing opdat er in het Europese Parlement aan Europese politiek kan worden gedaan.
De vraag blijft wie er in staat zal zijn om te mobiliseren op zo’n grote schaal.
Volgens Peter Bursens, professor Europese Politiek aan de Universiteit van Antwerpen, zijn er aan het systeem inderdaad enkele voordelen verbonden. ‘Een dergelijke wijziging van het kiessysteem maakt dat er meer aandacht zal ontstaan voor politieke kwesties die zich louter op het Europese niveau afspelen. Er zou bovendien minder vanuit een nationale reflex geredeneerd worden, aangezien Europese Parlementsleden nu potentiële kiezers hebben in het ganse continent. Daar zullen ze zich dan ook naar gedragen’, aldus Bursens.
Dat zegt ook Guy Verhofstadt, wiens voorstel op het einde van dit jaar naar de Europese Raad zou moeten. ‘Zo’n systeem maakt komaf met makkelijke standpunten die het enkel goed doen in eigen land. Politici op die lijsten zullen met voorstellen moeten komen die Europa als geheel vooruit helpen, die alle Europeanen dienen’, zegt de fractieleider van de Europese liberalen.
Showbizz in het parlement?
Anderzijds zijn er ook wel enkele gevaren verbonden aan wat Macron onder meer voorstelt. Voor onbekende kandidaten uit Bulgarije wordt de drempel bijzonder hoog om naamsbekendheid te genereren aan de andere kant van het continent. ‘De vraag blijft wie er in staat zal zijn om te mobiliseren op zo’n grote schaal’, zegt Bursens.
‘De kleine Europese lidstaten zijn daar in het verleden nogal huiverachtig over geweest. Als je plots op een grotere Europese schaal gaat opereren, moet je de middelen en de bekendheid hebben om in het oog te springen. In België krijgen we nieuws uit Duitsland, Spanje en Frankrijk, maar de inwoners van deze landen krijgen niets binnen van wat er in Luxemburg of Cyprus gebeurt. Voor grotere landen is dat veel gemakkelijker, of je moet een politicus met internationale naamsbekendheid kunnen voordragen. Hetzelfde geldt voor kleinere partijen of stromingen’, aldus Bursens.
Ook Verhofstadt beseft dat er een eventuele valkuil schuilt voor kleinere landen, maar toch is hij ervan overtuigd dat net de competentie van de kandidaat zal primeren. ‘Een Duitser heeft inderdaad een zeker voordeel dat hij uit een grote lidstaat komt, maar die zal het toch niet halen van een Zweedse die goed campagne voert en ook Italianen, Polen en Belgen kan overtuigen van haar verhaal’, klinkt het.
We moeten dus geen scala aan celebrity’s uit de showbizz- en de sportwereld verwachten, zgt Verhofstadt. ‘Wie op een transnationale lijst gaat staan, moet klaar zijn voor debatten en interviews op erg hoog niveau. Wie er denkt goed aan te doen een zanger naar een debat met iemand als Martin Schulz of Angela Merkel te sturen, wens ik veel geluk.’
Een omschakeling naar Europese kieslijsten zou tevens grote implicaties hebben voor de manier waarop partijen zich momenteel voor de Europese politiek organiseren. ‘Momenteel trekken nationale partijen zich niet veel aan welke kandidaten er voor de Europese Parlementsverkiezingen in andere landen worden voorgedragen. De Duitse socialisten hebben geen zaken met wie de Franse socialisten op de proppen komen. Indien er een pan-Europees systeem komt, zullen de partijen niet alleen met elkaar moeten afstemmen wie er al dan niet een geschikte kandidaat is om eventueel een parlementszetel te verkrijgen, maar ook vanwaar die komt’, zegt Bursens.
Of het plan überhaupt realistisch is, moet nog blijken. Per uitzondering heeft het Europees Parlement het initiatiefrecht om haar eigen kiessysteem te hervormen. Vervolgens moet het nog wel goedgekeurd worden door de Europese Raad. Vraag blijft of het daar niet zal spaak lopen. Eurosceptische lidstaten zoals Polen en Hongarije staan momenteel niet te trappelen voor meer Europese Unie. Bovendien is het hoogst twijfelachtig of de kleinere landen hun onzekerheden zullen zien verdwijnen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
