‘Steden zijn geen broeihaarden van geweld, ze werken vrede in de hand’

‘Steden zijn niet per definitie broeihaarden van geweld, integendeel ze werken vrede in de hand.’ Volgens directeur Steve Killelea (IEP) is dat de verrassendste conclusie van de Global Peace Index 2015.

Meer dan 180.000 mensen kwamen het afgelopen jaar om het leven in een gewapend conflict, vijf jaar geleden bedroeg dit aantal ‘slechts’ 49.000. ‘Hoewel de wereld tegenover vorig jaar een beetje vredevoller is, liggen de geweldwaarden hoger dan acht jaar geleden’, concludeert het Instituut voor Economie en Vrede (IEP) in zijn jaarlijkse Global Peace Index.

‘Dat het dodental door terrorisme in landen als Syrië en Nigeria “de pan uit swingt” is jammer genoeg niet verrassend. Maar ook andere landen mogen niet uit het oog worden verloren’, vertelt de bevlogen IEP-oprichter Steve Killelea in Brussel. ‘Neem nu Kameroen. In 2013 vielen daar nul doden door terrorisme, in 2014 waren dat er 193.’

Urbanisatie

De regio MENA (Midden-Oosten en Noord-Afrika) krijgt voor het eerst in acht jaar (toen het instituut startte met zijn analyses) de titel van minst vredevolle regio. Tot vorig jaar stond Zuid-Azië, waartoe Afghanistan behoort, bovenaan. Syrië bengelt net zoals de vorige jaren onderaan, gevolgd door Irak, Afghanistan, Zuid-Soedan en de Centraal- Afrikaanse Republiek. Bovenaan staan IJsland, Denemarken, Oostenrijk, Nieuw-Zeeland en Zwitserland.

De voormalige surfer, zakenman en huidige filantroop Killelea was vooral verrast door de correlatie tussen verstedelijking en vrede. ‘Urbanisatie was iets dat ik altijd associeerde met criminaliteit, broeihaarden van geweld’, aldus Killelea. ‘Maar die visie heb ik moeten herzien. Uit onze resultaten blijkt dat urbanisatie hand in hand gaat met vrede.’ Volgens hem is dat een belangrijke conclusie waar beleidsmakers rekening mee moeten houden.

Economische kost

Los van het menselijke leed dat oorlog met zich meebrengt, mag de economische kost niet worden onderschat: in 2014 lag die wereldwijd op 14,3 triljoen dollar, wat gelijkstaat aan de optelsom van de economieën van Brazilië, Canada, Frankrijk, Duitsland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Het rapport leert dat in Syrië de kosten van het geweld ongeveer 42 procent van het totale bbp bedragen. In koploper IJsland is dat slechts 2 procent. België bevindt zich met 4,9 procent middenin.

‘Om maar een vergelijking te geven, het bedrag dat Verenigde Staten jaarlijks spenderen aan de geweldsector, is ongeveer evenveel als hun publieke schuld. Dat zijn toch zaken waar over nagedacht moet worden’, aldus het IEP.

Het IEP stelt dan ook nadrukkelijk dat haar cijfers en conclusies geen definitief antwoord bieden, ‘ze zijn een begin om mee aan de slag te gaan.’ Eerder zei Killelea tijdens een interview met Knack.be over terrorisme ‘dat we niet bang mogen zijn van kennis. Als we vrede niet kunnen meten, hoe kunnen we het dan ooit begrijpen en uiteindelijk bereiken?’

Europa

België scoort met zijn veertiende plaats behoorlijk hoog. Europa kende dan ook zijn meest vreedzame jaar sinds de metingen. Toch maakt het IEP een kanttekening in Brussel. ‘Verschillende Europese landen halen de top veertig niet.’ Zo eindigt Frankrijk op plaats 45, onder meer door de terroristische aanslag op de redactie van Charlie Hebdo. Ook Malta dat gebukt gaat onder een grote hoeveelheid vluchtelingen scoort slecht en Cyprus is de zesde meest gemilitariseerde staat ter wereld.

Ondanks de economische moeilijkheden maakt Griekenland toch een grote sprong voorwaarts. Hoewel een faillissement van het land nog steeds dreigt, is het risico op geweld en conflict afgenomen.