Spanningen Turks-Syrische grens: ‘Als Ankara ons aanvalt, zal heel het grensgebied een oorlogsfront worden’

In het grensgebied tussen Turkije en Syrië lopen de spanningen hoog op, in die mate zelfs dat de kans groot is dat de Syrische burgeroorlog in een nieuwe fase belandt. Knack sprak onlangs met Mazloum Ebdi, aanvoerder van de Syrisch Democratische Strijdkrachten (SDF).

De militaire aanwezigheid ter hoogte van Tal Abyad/Gîre Spi in het noordoosten van Syrië neemt sinds enkele weken toe langs beiden kanten van de grens.

Afgelopen zondag sprak de Turkse president Recep Tayyip Erdogan bij de opening van een nieuwe brug in Bursa de aanwezigen toe en zei hij dat Turkije Noordoost-Syrië zou binnentrekken om de regio’s die worden gecontroleerd door de Koerdisch-gedomineerde milities, gesteund door de Verenigde Staten, over te nemen. ‘Tot dusver zijn we geduldig geweest, maar ons geduld heeft grenzen’, zei Erdogan. ‘We hebben de Verenigde Staten en Rusland op de hoogte gebracht van onze plannen en staan klaar om het gebied te betreden.’

De betrekkingen tussen Turkije en de Verenigde Staten staan al enkele maanden onder hoge druk omdat Turkije de aanwezigheid van de Koerdische Volksbeschermingseenheden (YPG) ziet als een dreiging voor zijn nationale veiligheid en de militie beschouwt als een verlengstuk van de Koerdische PKK, die al ruim 40 jaar een guerrilla-oorlog uitvecht voor meer autonomie in het zuidoosten van Turkije.

Ankara heeft al meerdere malen aangedrongen dat Washington zijn steun voor de Koerdische milities in Syrië opzegt, iets wat de VS tot nu toe heeft geweigerd.

Syrische safe zone

Op 22 juli werden er gesprekken gehouden tussen de speciale vertegenwoordiger voor Syrië, James Jeffrey, en Turkse politici in Ankara voor de creatie van een ‘safe zone.’ Op hetzelfde moment ontmoette Kenneth McKenzie, aanvoerder van de US Central Command (CENTCOM) voor de internationale coalitie, generaal Mazloum Ebdi van de Koerdisch-gedomineerde Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) en vertegenwoordigers van de Autonome Administratie van Noordoost-Syrië in Ain Issa.

De Autonome Administratie stelt een vijf kilometer landinwaartse zone voor, exclusief de steden in het grensgebied, gecontroleerd door een neutrale macht. Deze zone zou vrij worden gemaakt van YPG-strijders en zware wapens en er zou gepatrouilleerd worden door leden van de internationale coalitie en de Verenigde Naties. Turkije, langs de andere kant, wil een zone die 30 tot 35 kilometer landinwaarts reikt en exclusief wordt gecontroleerd door het Turkse leger. Turkije is volgens de SDF en de Autonome Administratie geen neutrale macht in het gebied.

De tweede en waarschijnlijk laatste gesprekken tussen de VS en Turkije zijn gestart op 5 augustus in Ankara, maar de kans is groot dat deze opnieuw op niets zullen uitdraaien. Turkije wil geen toegevingen doen en de SDF is bereid en klaar om haar standpunt te verdedigen op het slagveld indien nodig.

Klaar voor oorlog

‘Als Turkije eender waar aanvalt, zal er een grote oorlog uitbreken’, liet generaal Mazloum Ebdi reeds verstaan op 19 juli. Mazloum is de aanvoerder van de Syrisch Democratische Krachten (SDF) en werkte sinds het begin van de oorlog tegen IS nauw samen met de Verenigde Staten en de internationale coalitie. ‘We hebben al onze partners, de Verenigde Staten en Frankrijk, laten weten dat we ons standpunt zullen verdedigen tot het einde.’

Mazloum sprak ook over de situatie aan de grens: ‘Turkije heeft een grote hoeveelheid troepen en wapens naar de grens gebracht. Maar ik voeg daaraan toe: wij ook. De spanningen zijn hoog. Dat laat ruimte voor provocaties. Eén vonk kan het kruitvat doen ontploffen.’

Wanneer hem gevraagd werd of hij een aanval verwacht, antwoordde Mazloum: ‘Als Turkije Gîre Spi (Tal Abyad) aanvalt, zal de frontlijn zich uitstrekken van Derik tot Manbij. Als er een aanval begint op eender welke plaats, zal de oorlog zich niet exclusief op één plek bevinden maar zullen wij ze laten uitstrekken over het hele 600 kilometer lange grensgebied. De keuze om ons eerder terug te trekken uit Afrin was strategisch, deze keer zullen we dat niet doen’.

Wanneer hem gevraagd werd wat er zou gebeuren als de Amerikanen de SDF in de steek laten, antwoordde Mazloum het volgende: ‘Rusland heeft ons een aanbod gedaan. Ze hebben ons gezegd dat als wij de Amerikanen uit Syrië zetten, zij ons zullen beschermen tegen de Turken. Maar hoe kunnen wij de Amerikanen buiten zetten als wij hen niet hebben binnengelaten in de eerste plaats?’

‘IS zal terugkeren’

Generaal Mazloum ging ook dieper in op de overeenkomst tussen de VS en het SDF: ‘We hebben een overeenkomst met de VS om tegen IS te vechten, een operatie die nog steeds aan de gang is in de regio’s Deir-Ez-Zor en Raqqa. Als Turkije ons aanvalt, zullen de YPG-strijders, die het grootste deel van het SDF uitmaken, zich terugtrekken. Dat geeft IS ruimte om zich opnieuw te organiseren en terug grondgebied in handen te nemen. Als we ons terugtrekken zal het Syrische regime het vacuüm opvullen en zal alles wat we samen met de VS en de internationale coalitie hebben bereikt voor niets zijn geweest.’

Niet enkel de gebieden in het zuiden zullen opnieuw vatbaar zijn voor IS, maar ook de veiligheid van Europa dreigt in het gedrang te komen als Turkije de Koerden in Syrië aanvalt. Op dit moment zitten er ongeveer 10.000 IS-strijders gevangen bij het SDF – 8000 daarvan zijn Irakezen en Syriërs, 2000 zijn buitenlandse strijders. Bovenop deze 10.000 strijders bevinden er zich nog eens 70.000 familieleden van IS-strijders in het vluchtelingenkamp Al-Hol in Hasaka.

Deze strijders en familieleden worden bewaakt door het SDF in detentiecentra, scholen en opslagplaatsen die werden omgebouwd tot tijdelijke gevangenissen. Als het tot een gewapend conflict komt tussen het Turkse leger en het SDF zal de focus van het SDF verschuiven naar het verdedigen van het grondgebied en is de kans groot dat deze strijders en familieleden een kans zien om te ontsnappen, zich te hergroeperen en opnieuw een bedreiging te vormen voor de regio en Europa.