Sinds de economische crisis vergrijst Spanje in hoog tempo. De regering probeert het geboortecijfer de hoogte in te jagen, maar dat is niet evident. ‘Het krijgen van kinderen wordt je hier heel moeilijk gemaakt.’
De Madrileense Marta Marcia (37) was tweeëndertig jaar toen ze haar eerste kind kreeg en daarmee de jongste moeder in haar vriendenkring. ‘Ik ken maar één vrouw die eerder kinderen heeft gekregen dan ik en die is Frans’, vertelt ze, terwijl ze haar kinderen vanaf de rand van de speeltuin in de gaten houdt. Het valt op dat de moeders in de speeltuin in het centrum van Madrid niet meer van de jongsten zijn. De meeste lijken de vijfendertig al gepasseerd terwijl hun spelende kinderen niet ouder zijn dan vier.
De vrouwen in de speeltuin zijn geen uitzondering. Sinds de economische crisis in 2008 krijgen Spaanse vrouwen hun eerste kind steeds later. Bij maar liefst een derde van de geboortes in het land, is de moeder ouder dan vijfendertig jaar. Daarmee zijn Spaanse vrouwen samen met de Italiaanse de oudste moeders van Europa. Bovendien leidt het uitstellen van het moederschap ertoe dat veel vrouwen vaak maar één kind krijgen.
In 2015 bereikte het geboortecijfer met 420.290 geboortes een dieptepunt meldt het INE, het Nationaal Bureau voor de Statistiek. Sinds 2002 was het aantal geboortes niet meer zo laag geweest. Volgens het INE was het aantal geboortes de eerste zes maanden van 2016 al met 4,6 % gezakt ten opzichte van het jaar daarvoor.
Ik heb zelfs overwogen om zwanger te worden van een spermadonor. Maar ik kan de zorg voor een tweede kindje gewoon niet betalen.
Als deze trend doorzet, is veertig procent van de Spaanse bevolking over vijftig jaar ouder dan vijfenzestig. De Spaanse regering maakt zich dan ook zorgen. Met een krimpende werkende bevolking en een groeiende groep ouderen komt het pensioenstelsel in gevaar. De Spaanse pensioenen worden namelijk voor een groot deel betaald met belastinggeld. Met een almaar krimpende werkende bevolking is dit systeem op de lange termijn niet houdbaar. Bovendien zullen de kosten van de gezondheidszorg enorm toenemen.
Een mediacampagne moet de Spaanse vrouw nu tot het baren van meer baby’s gaan aanzetten. Nog voor het einde van het jaar zullen er op tv, radio en in de bioscoop spotjes worden uitgezonden die de Spanjaarden bewust moeten maken van het belang van voortplanting.
Ana Ramez (40), een alleenstaande moeder met een zoon van vijf, denkt niet dat de campagne zoden aan de dijk zal zetten. ‘Ik had niets liever gewild dan een tweede kind’, vertelt ze. ‘Ik heb zelfs overwogen om zwanger te worden van een spermadonor. Maar ik kan de zorg voor een tweede kindje gewoon niet betalen. De overheid geeft ouders nauwelijks financiële hulp. Kinderbijslag bestaat niet in Spanje en kinderopvang is heel erg duur hier.’
‘Daar komt bij dat werktijden in Spanje niet flexibel zijn. Ik werk in het onderwijs en ben vaak niet voor acht uur thuis. Als ik een dag thuis moet blijven omdat mijn zoon ziek is, wordt die dag direct van mijn salaris afgetrokken.’ Overigens hebben Ramez’ vriendinnen, die nog wel met hun partner samen zijn, ook maar één kind. Ramez: ‘Het is triest, maar geen van mijn vriendinnen heeft meer dan één kind. Sommigen konden niet meer zwanger worden en anderen konden het net als ik in financieel opzicht niet aan.’
Ook Leticia Mejorada (33) stelt zwanger worden om economische redenen uit. ‘Ik heb al vijftien jaar een relatie en mijn partner en ik willen allebei wel graag kinderen. Ik werk als psycholoog en heb een baan tot de zomer. Maar daarna zou ik zomaar weer op straat kunnen staan. Mijn vriend werkt in het familiebedrijf en heeft ook geen vast inkomen. Daar komt bij dat de crèche in Spanje minimaal vijfhonderd euro per maand kost.’
Als je in Spanje parttime wilt werken, word je door collega’s met de nek aangekeken.
Mejorada vindt de 1,5 miljoen euro die in de publiciteitscampagne wordt gestoken dan ook weggegooid geld. ‘Vrouwen hebben geen reclamespotjes nodig om te weten of ze wel of niet kinderen willen, moederinstinct heb je of heb je niet. De regering kan dit geld beter in hulp voor jonge ouders steken. Want nu wordt het krijgen van kinderen je hier heel moeilijk gemaakt.’
Antropologe Elena Corrochano die aan de UNED-Universiteit in Madrid onderzoek deed naar het uitstellen van het moederschap onder Spaanse vrouwen, denkt dat er een culturele omslag nodig is willen Spaanse vrouwen meer en eerder baby’s krijgen. ‘Het moederschap wordt in Spanje eigenlijk niet zo gewaardeerd’, legt ze uit. ‘Aan het hebben van een goede carrière voor een bepaalde leeftijd wordt hier veel meer waarde gehecht. Dus dan is het logisch dat je het krijgen van kinderen als vrouw maar voor je uit blijft schuiven. Bovendien kunnen Spaanse vrouwen werken en zorg voor de kinderen eigenlijk nauwelijks combineren. Een werkdag in Spanje duurt meestal tot acht uur ’s avonds. Maar wie zorgt er tot die tijd voor de kinderen? ‘
Marta Garcia, uit het begin van dit stuk, herkent wat Corrochano zegt. Als een van de weinige vrouwen in haar vrienden- en kennissenkring werkt ze parttime. ”s Ochtends werk ik tot een uur of twee en daarna haal ik mijn kinderen uit school’, vertelt ze. ‘Maar voor dit rooster heb ik hard moeten strijden. Als je in Spanje parttime wilt werken, word je door collega’s met de nek aangekeken. Zelfs mijn vrouwelijke collega’s dachten dat ik een slaatje sloeg uit het feit dat ik kinderen heb.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
