Sotsji wordt niet de kers op de taart die het voor Poetin moest worden

Ook als er geen bommen ontploffen, kan Sotsji niet meer het succes worden dat Poetin zich had gedroomd. Die kans is verkeken, nog voor de Olympische vlam brandt.

Veel mensen in het Westen zien het niet graag gebeuren, maar vrijdag worden in Sotsji aan de Zwarte Zee de Olympische Winterspelen geopend. Dat gevoel heeft weinig met dat stadje te maken, hoewel daar ook iets over te zeggen valt. Het heeft alles te maken met de manier waarop de Russische president Vladimir Poetin die organisatie wil gebruiken tot meerdere eer en glorie van zichzelf en van zijn land. Over vier jaar, in 2018, organiseert datzelfde Rusland met de eindronde van de wereldbeker voetbal trouwens een nog groter evenement. De kans is levensgroot aanwezig dat dezelfde Poetin dan nog steeds de plak zwaait in het Kremlin.

Deze Winterspelen worden de eerste sportmanifestatie van deze omvang in Rusland sinds de Olympische Spelen van 1980. Die werden toen door veel westerse landen geboycot, wegens de Sovjetinterventie in Afghanistan. Tot een sportieve boycot komt het dit keer niet. Veel politieke leiders melden wel af uit protest tegen de haatcampagne waarvan holebi’s in Rusland het slachtoffer zijn en de beperking van de vrije meningsuiting. Maar de sporters zullen er dit keer dus wel zijn – en voor één keer maken zelfs Belgen kans op een medaille in de sneeuw of op ijs.

Sotsji is eigenlijk een badstadje, dat in de Sovjettijd weleens de zomerhoofdstad van het land werd genoemd omdat Sovjetleiders er graag vakantie hielden. De Kaukasus is vlakbij, maar dan nog. Zo’n badstad ombouwen tot een geschikte plek om aan wintersport te doen, kost geld. Er is sprake van wel 50 miljard dollar en dat is vier keer zoveel als de Zomerspelen in Londen in 2012. Het viel daarbij op dat veel grote opdrachten naar ondernemers gingen die het goed met Poetin kunnen vinden. Sotsji, wordt gezegd, is het ultieme bewijs dat corruptie diepe wortels heeft in het regime, zoals dat door de president na de chaos van de liberalisering in de jaren negentig werd vormgegeven.

Toch wordt Sotsji niet de kers op de taart die het voor Poetin moest worden, na een jaar met veel diplomatiek succes. In Rusland zelf verdween het protest na zijn herverkiezing van de straat. Moskou kon een westerse militaire interventie tegen zijn bondgenoot Bashar al-Assad in Syrië voorkomen. Het ligt aan de basis van het akkoord om de Syrische chemische wapens te ontmantelen en van de gesprekken in Genève met de oppositie. Rusland zette en passant de Europese Unie een neus, door de buren uit Oekraïne er met geld en goedkope energie van te overtuigen om een associatieverdrag met Brussel niet te ondertekenen.

Maar schijn kan ook bedriegen. Rusland doet zich economisch sterker voor dan het is. Het land heeft de omslag niet gemaakt. Het blijft helemaal afhankelijk van de olie- en gasprijzen op de wereldmarkt en die staan onder grote druk, onder meer door de toenemende exploitatie van schaliegas. Het is voor Poetin ook een veeg teken dat zijn Oekraïense collega en bondgenoot Viktor Janoekovitsj het protest over de afgewezen deal met Europa maar niet onder controle krijgt. Oekraïne balanceert nu, mede door de Russische bemoeienis, op de rand van een heuse burgeroorlog. Het mag niet worden uitgesloten dat Rusland straks in de brokken deelt.

Daar komt de vrees bij dat het spektakel in Sotsji wordt overschaduwd door terroristische aanslagen. Moslimextremisten en nationalisten uit de noordelijke Kaukasus beloofden een ander soort vuurwerk dan wat normaal in de stadions te zien is. De Spelen moesten de Zwarte Zeekust ontsluiten voor het internationale toerisme. Maar Sotsji is uitgebouwd tot een grimmige, versterkte burcht. Ook als er geen bommen ontploffen, kan dit niet meer het succes worden dat Poetin zich had gedroomd. Die kans is verkeken, nog voor de Olympische vlam brandt.