Pro-Russische online media strijden in Afrika om de hearts and minds van de bevolking. Ook de Belgische koloniale geschiedenis is daarbij geregeld een thema.
Sinds de Russische inval in Oekraïne zijn de Russische propagandakanalen die zich richten op een internationaal publiek, zoals Sputnik en RT, in Europa niet langer te bekijken. Russische beïnvloedingscampagnes concentreren zich in toenemende mate op een ander continent: Afrika. Die evolutie loopt parallel met een diplomatiek charmeoffensief en de militaire activiteiten van het Russische Wagner-huurlingenleger in Sudan, Mali en de Centraal-Afrikaanse Republiek. In die online informatieoorlog speelt de koloniale geschiedenis – ook die van België – geregeld een hoofdrol.
Pan-Afrikaans
Naast RT, Sputnik en de socialemediaprofielen van Russische ambassades duiken antiwesterse en pro-Russische sentimenten ook op in ‘lokale’ Afrikaanse media. Een van die recentere initiatieven is African Stream, een ‘pan-Afrikaans digitaal medium’ dat alleen op sociale media actief is, met verhalen die ‘niet verdraaid zijn door koloniale en westers georiënteerde narratieven’. Stichter en ceo is Ahmed Kaballo, die voordien jarenlang werkte als reporter voor Press TV, de internationale Engelstalige propagandazender van het Iraanse regime.
Opvallend vaak blikt African Stream terug op de geschiedenis van het continent, met onderliggende antiwesterse en pro-Russische standpunten. Zo is de gepinde tweet van African Stream een speech van een Zambiaanse oppositieleider die terugblikt op Amerikaanse inmenging in het continent en ‘AMERICA BACK OFF’ kopt.
Stalinist
Media met een pro-Russische inslag worden zelden rechtstreeks aangestuurd vanuit het Kremlin. Vaak gaat het om het financieren of boosten van lokale influencers die inspelen op bestaande antiwesterse sentimenten. Achter het netwerk Russosphère, dat pro-Russische boodschappen verspreidde in Franstalige Afrikaanse landen, bleek recent zelfs een Belg te zitten: Luc Michel. Die omschrijft zichzelf als een anti-Amerikaanse stalinist maar zegt geen fondsen van de Russische overheid te ontvangen.
Een aantal profielen met honderdduizenden volgelingen op sociale media en namen zoals African Hub en Africa Archives vermengen content over Afrikaanse geschiedenis met clickbait en actueel nieuws.
Antwerpse handjes
Niet alle historische onderwerpen komen daarbij even waarheidsgetrouw aan bod. Africa Archives bracht bijvoorbeeld al verschillende keren het broodje-aapverhaal dat het huidige streekproduct ‘Antwerpse handjes’ zou verwijzen naar afgehakte handen bij inwoners van Leopold II’s Kongo-Vrijstaat. Wanneer pro-Russische actoren via sociale media het koloniale verleden willen belichten, wordt de grens tussen informatie en propaganda vaak erg dun.
