Russische en Chinese staatsmedia verspreiden in Latijns-Amerika steeds meer propaganda verpakt als nieuws. Een Amerikaanse denktank tracht weerwerk te bieden door ze te factchecken. ‘Hoe meer Rusland eenheid, integratie en banden met de VS kan ondermijnen, hoe gelukkiger het zal zijn.’
Bij Global Americans, een denktank uit New York die zich buigt over democratie en mensenrechten in Latijns-Amerika, factcheckt onderzoeker William Naylor sinds enkele maanden wekelijks een aantal nieuwsberichten over de regio door vier Russische en Chinese staatsmedia.
Uit Rusland is dat Sputnik en RT en Español, beiden opgericht door het Kremlin. De eerste is een nieuwswebsite met edities in maar liefst 31 talen en kantoren in Washington, Caïro, Peking, Singapore, Londen en Edinburgh. RT en Español is dan weer de Spaanstalige poot van de internationale nieuwszender en -website Russia Today (nu RT), dat dertien jaar geleden opgericht werd om het imago van Rusland in het buitenland te verbeteren en inmiddels uitzendt op de kabel en via de satelliet in het Engels, Arabisch, Spaans, Duits en Frans.
De Chinese media die zich richten op het publiek in Latijns-Amerika zijn Xinhua en People’s Daily. Xinhua is het officiële nieuwsagentschap van de Chinese overheid, en tevens de grootste nieuwsorganisatie ter wereld wat het aantal correspondenten betreft. Naast het Mandarijns, publiceert ook Xinhua onder meer in het Engels, Spaans, Duits en Arabisch. People’s Daily is dan weer de grootste krantengroep in China, met edities in een tiental andere talen, waaronder het Spaans. Beide media zijn verlengstukken van de Chinese Communistische Partij.
De vier staatsmedia zijn de voorbije jaren steeds actiever geworden in Latijns-Amerika, zegt William Naylor. ‘Vooral Russische media hebben hun voetafdruk in de regio erorm kunnen uitbreiden. RT is nu één van de grootste en snelst groeiende tv-zenders in de regio, van Argentinië tot Venezuela. Op Twitter hebben ze een pak meer volgers dan de New York Times in het Spaans. Kijkers weten echter vaak niet dat het een Russische staatszender is. Dat is onrustwekkend: RT pusht voornamelijk de geostrategische belangen van Rusland, en die stroken niet altijd met democratische waarden en mensenrechten.’
Naylor merkt naar eigen zeggen een duidelijk verschil tussen Russische en Chinese media in hun berichtgeving in Latijns-Amerika. ‘Wanneer Chinese media desinformatie verspreiden, dan is dat er bijna zonder uitzondering op gericht de economische belangen van het land te bevorderen en het imago van China te verbeteren. Dat combineert de Chinese regering met tal van zogenaamde soft power-initiatieven in de regio, waaronder trainingen voor Latijns-Amerikaanse journalisten. President Xi heeft gezegd dat hij er tienduizend naar China wil halen in de komende drie jaar voor allerhande vormingen en workshops. Bedoeling is een positief beeld van China op te hangen.’
‘De berichtgeving van Russische staatsmedia daarentegen trekt alle registers open: van flagrante leugens over de situatie in Venezuela, over de migrantencrisis aan de grens met de Verenigde Staten tot onwaarheden over de politieke crisis in Nicaragua. Het doel daarvan lijkt niet altijd om concrete Russische belangen te promoten, dan wel chaos en tweedracht te zaaien in de regio en het ondermijnen van de Verenigde Staten en de democratie.’
Wat is het ultieme doel van de Russische en Chinese propagandamachines? ‘Het enthousiasme voor de democratie en politieke partijen staat op een historisch laag pitje in de regio’, zegt Naylor. ‘Dat heeft onder meer te maken met het enorme corruptieschandaal rond bouwreus Odebrecht dat golven maakte in meer dan tien landen. Veel traditionele politieke structuren beginnen te verschuiven, en dat gaat niet altijd de goede kant uit. De regio is rijp voor de antidemocratische boodschap van Rusland. Hoe meer Rusland eenheid, integratie en banden met de VS kan ondermijnen, hoe gelukkiger het zal zijn.’
De Amerikaanse president Donald Trump lijkt ondertussen een broertje dood te hebben aan diplomatie en multilaterale contacten, al helemaal in Latijns-Amerika. Staat China klaar om de fakkel over te nemen? ‘Zeker. China is nu al de belangrijkste handelspartner voor een zestal landen in de regio, waaronder Chili, Peru, Brazilië, Venezuela en Cuba. Volgens een Gallup-peiling van vorig jaar is het imago van China in regio nu beter dan dat van de VS, in zowat alle landen. Vijf jaar geleden was dat niet zo. Veel daarvan ligt aan Trumps uitlatingen over latino’s.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
