Rellen breken uit in Bolivia na discussie over uitslag presidentsverkiezingen

Aanhangers van presidentskandidaat Carlos Mesa komen op straat in La Paz, 21 oktober 2019. © Reuters

De uittredende Boliviaanse president Evo Morales, die een vierde ambtstermijn nastreeft, zou dan toch genoeg hebben aan de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Dat zegt het kiestribunaal op basis van de meest recente voorlopige resultaten.

Een opmerkelijke wending, want eerder werd nog gesteld dat Morales niet aan voldoende stemmen zou geraken om een tweede ronde op 15 december te vermijden.

Telling

Maandagavond om 21 uur plaatselijke tijd stond op de website van het hof te lezen dat Evo Morales aan de leiding stond met 46,87 procent van de stemmen achter zijn naam en zo zijn voorsprong verder uitbouwde op zijn voornaamste rivaal, Carlos Mesa. Die zou stranden op 36,73 procent, luidde het na het tellen van 95,3 procent van de stemmen. Het verschil tussen beide bedraagt daarmee 10,14 procentpunten.

Om te volstaan met één ronde moeten kandidaten minstens 50 procent behalen, of 40 procent met ten minste 10 procentpunten voorsprong op de tweede kandidaat. Zoniet is een tweede ronde nodig.

Een eerste telling door de kiescommissie zondag gaf aan dat Morales 45,28 procent van de stemmen wist te behalen, tegenover 38,2 procent voor Mesa. Dat was voor Morales niet voldoende om een tweede ronde te vermijden.

De kiesautoriteiten stopten kort daarna echter, nog voor alle stemmen geteld waren, met het updaten van de resultaten. Daarop beschuldigde Mesa de regering ervan de verkiezingsresultaten te proberen manipuleren om een zo beslissende ronde tussen hem en Morales te voorkomen.

‘Tegen de late namiddag van 21 oktober werd de livestreaming van de resultaten opnieuw opgestart’, zegt David Verstockt, een Belg die al enkele jaren voor Belgische ngo FOS in Bolivia werkt, aan persagentschap Belga. ‘In die tussentijd was Morales plots uitgelopen en had hij de kloof met Mesa uitgediept tot net boven de 10 procent.’

Fraude?

Mesa heeft laten weten dat hij de meest recente voorlopige resultaten niet erkent en spreekt van ‘fraude’.

Volgens diverse Boliviaanse media zijn intussen in verschillende regio’s van het land gewelddadige incidenten uitgebroken. Daarbij kwam het onder meer tot plunderingen, gebouwbranden en rellen met de politie.

‘Mesa, die al maanden spreekt over fraude, riep mensen op een wake te houden aan elk kiesbureau en dit niet te laten passeren,’ aldus Verstockt. ‘Hij riep op tot burgerlijke ongehoorzaamheid, wat leidde tot massale rellen en brandstichting. Aanhangers van Morales en Mesa clashten in La Paz, de politie moest massaal tussenkomen. Er vielen meerdere gewonden en gebouwen werden geplunderd.’

Zijn de verkiezingen dan frauduleus verlopen? ‘Het is moeilijk om hier met een duidelijke ja of nee op te antwoorden’, aldus Verstockt, die met zijn vrouw en twee kinderen in La Paz woont.

”Meerdere internationale waarnemers spreken over eerlijke en transparante verkiezingen. De OAS (Organisatie van Amerikaanse Staten) vond het uitlopen van Morales dan weer verdacht. De resultaten van de verkiezingen volgen echter min of meer de trend van de peilingen; het is algemeen geweten dat Morales op een harde kern van 35-40 procent kan rekenen. Tegelijkertijd is de stopzetting van de livestreaming van de resultaten op 20 oktober op zijn minst vreemd te noemen.’

‘In Bolivia gaat het economisch voor de wind’, zegt Verstockt nog, ‘De armoede nam af en ongelijkheid daalde. Deze rellen hebben niet echt een economische of sociale oorzaak. Het is eerder een opgekropte woede tegen een ongrondwettelijke verkiezing (volgens de Boliviaanse grondwet uit 2009 mag een president maximaal drie termijnen dienen, nvdr) en tegen de staat, die in tegenstelling tot vroeger voor sommigen té aanwezig is. Vandaar ook dat het vooral de gewone en hogere middenklasse is die zich manifesteert.’

Verstockt weet niet meteen hoe het nu verder moet: ‘De aversie voor Morales bij bepaalde groepen, vooral (hogere) middenklasse, zit vrij diep. De polarisering wordt door beide kampen opgefokt. Bolivia is diep verdeeld en ik zie dit niet meteen goed komen. Geweld kan volgens mij toenemen, en het is duidelijk dat Mesa niet zal oproepen tot rust en kalmte.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content