‘Sinds Chávez de macht greep, wordt Amerika in zijn eigen invloedssfeer geconfronteerd met een hardnekkig socialistisch regime. Nu lijkt Trump te willen afrekenen met Chávez’ opvolger Maduro, op wiens hoofd hij een beloning heeft gezet’, schrijft Robbert de Witt (EW).
Het is in de geopolitiek een kip-of-ei-kwestie: proberen de Amerikanen zo vaak linkse regimes in Latijns-Amerika te verjagen omdat die een bedreiging vormen, of zijn er zo veel linkse regimes in Latijns-Amerika omdat de Amerikanen zo vaak rechtse coupplegers steunen?
Het is al zó lang hommeles op dit continent, dat de hoofdschuldige net zo lastig is vast te stellen als in het slepende conflict tussen de Joden en de Palestijnen.
Feit is dat rechtse en linkse staatsgrepen en regeerperiodes elkaar op het continent en in elk afzonderlijk land afwisselen als de seizoenen. En dat de Amerikanen betrokken waren bij staatsgrepen in Brazilië, Guatemala, Argentinië, Panama, Bolivia, El Salvador, Honduras, Chili, Colombia en Nicaragua – soms meerdere keren in één land, en ongetwijfeld ontbreken er ook nog landen in dit toch verbijsterende rijtje.
Venezuela: van vriend naar vijand van de Amerikanen
Neem Venezuela, dat tijdens de Koude Oorlog nog heel goede relaties had met Washington – het hielp natuurlijk dat Amerikaanse olieconcerns grote belangen hadden in het grondstofrijke land. De relatie veranderde in de jaren negentig.
De Amerikanen steunden aanvankelijk legerofficier Hugo Chávez, die rebellen, gesteund door communistisch Cuba, probeerde uit te schakelen in de jungle van Venezuela.
Venezuela onder Chávez felle tegenstander Amerika
Maar Chávez raakte juist geïnspireerd door Cuba en het anti-Amerikaanse nationalisme daar. Hij deed in 1992 een mislukte gooi naar de macht en werd uit het leger gezet. Het maakte hem wel populair en in 1998 won Chávez de presidentsverkiezingen.
Hugo Chávez ontpopte zich tot een van de felste tegenstanders van alles wat Amerikaanse is. Bont maakte Chávez het in 2006, tijdens een toespraak voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York(!).
Daar zei hij over president George W. Bush, die een dag eerder op hetzelfde podium had gestaan: ‘Gisteren was de duivel hier op deze plek en het ruikt nog steeds naar zwavel!’
De Venezolaanse knuffeldictator van de SP
Het maakte Chávez tot boegbeeld van het wereldwijde anti-Amerikanisme en knuffeldictator van links. Bij de SP in Nederland was jarenlang amper kritiek te horen op Chávez’ onderdrukking van het Venezolaanse volk. Oppositie was er niet mogelijk, verkiezingen waren doorgestoken kaart en het land verarmde, terwijl socialisten wereldwijd wegkeken.
Onder opvolger Nicolás Maduro werd dat nóg erger. Let wel, Venezuela had een van de rijkste landen op aarde kunnen zijn, als de linkse elite zich niet had verrijkt en de olieschatten niet had verkwanseld. Venezuela is het land met de grootste olievoorraad ter wereld: er zit meer olie in de bodem dan in Saudi-Arabië.
Terwijl de oliemiljarden over de rand van het Arabisch Schiereiland klotsen, verarmt Venezuela alleen maar. Tussen 2013, het jaar dat Maduro de overleden Chávez opvolgde, en 2023 kromp de economie met 61 procent, becijferden economen van website Economics Observatory.
De oliemiljarden gingen naar de vriendjes van de president, het volk werd tevreden gehouden met bijna-gratis brandstof. Dat leidde dan weer tot enorme benzinesmokkel naar het buitenland, waar het tegen een mooie prijs kon worden verkocht.
Veldkamp redde Venezolaanse oppositieleider
Maar de Venezolaanse variant van gratis bier eindigde toen de olieproductie instortte vanwege mismanagement en corruptie. De staatsschuld explodeerde, net als de inflatie.
Inmiddels zijn bijna 8 miljoen Venezolanen hun land ontvlucht – een aantal dat eerder past bij een land in oorlog. Maduro kan alleen aan de macht blijven dankzij grootschalige repressie en intimidatie.
Vorig jaar kreeg oppositiekandidaat Edmundo González twee keer zoveel stemmen. Hij kon mede dankzij toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp ternauwernood in veiligheid worden gebracht.
Rekent Trump af met Maduro’s regime?
Net als zijn voorgangers wil ook president Donald Trump de zaken in Latijns-Amerika naar zijn hand zetten. Hij liet de afgelopen weken drugsboten voor de kust van Venezuela bombarderen en belooft 50 miljoen dollar aan degene die hem helpt de Venezolaanse president – ‘een van de grootste drugshandelaren ter wereld’– te arresteren.
Het is vintage Trump: agressief en impulsief en vast en zeker illegaal volgens het internationaal recht. Opmerkelijk: María Corina Machado, de ondergedoken oppositieleider die de Nobelprijs voor de Vrede won, schaarde zich vierkant achter Trumps militaire intimidatie. De Venezolanen verdienen een beter bestuur, en dat mag wat kosten.
