Regering-Trump klaagt gewezen veiligheidsadviseur Bolton aan om publicatie van boek te blokkeren

De regering-Trump heeft gewezen nationaal veiligheidsadviseur John Bolton aangeklaagd, om te voorkomen dat hij een boek publiceert over zijn tijd in het Witte Huis.

Volgens het Witte Huis bevat het boek The Room Where It Happened, dat op 23 juni gepubliceerd zou worden, staatsgeheimen. Bolton ontkent dat. Van het boek is al een grote oplage gedrukt.

In de rechtszaak wordt Bolton beschuldigd van contractbreuk, omdat hij zijn geheimhoudingsplicht niet zou nakomen. De rechtbank wordt gevraagd om Bolton op te dragen om publicatie van het boek tegen te houden. De uitgever van het boek is niet aangeklaagd.

Het is onduidelijk hoe kansrijk de aanklacht is. Het is zeldzaam dat Amerikaanse rechtbanken een publicatie tegenhouden, maar voormalig medewerkers van inlichtingendiensten en militaire agentschappen moeten hun manuscript wel eerst voorleggen aan de Nationale Veiligheidsraad. Die checkt of er staatsgeheimen in het boek staan, of dat publicatie de nationale veiligheid zou aantasten. Ook het boek van Bolton ging door dit proces.

Daar ontstond eerder al ophef over. Chuck Cooper, de advocaat van Bolton, schreef een week geleden in de Wall Street Journal dat het boek het doelwit was geworden van ‘misschien wel de meest uitgebreide en intensieve beoordeling in de geschiedenis van de Nationale Veiligheidsraad’. In de afgelopen vier maanden zou het boek al door meerdere rondes van herzieningen zijn gegaan. Ellen Knight, de ambtenaar die het proces begeleidt, zei volgens Cooper begin mei dat er geen staatsgeheimen meer in het boek stonden. Maar ze zou ook hebben gemeld dat de zaak nog ‘gevoelig’ lag in het Witte Huis, en er kwam sindsdien geen mededeling dat het beoordelingsproces was afgerond.

De pogingen om publicatie nu nog te voorkomen zijn een ’transparante poging om de nationale veiligheid als excuus te gebruiken om meneer Bolton te censureren, in strijd met zijn grondwettelijke recht om zich uit te drukken over zaken die het grootst mogelijke maatschappelijke belang hebben’, aldus Cooper. Maar volgens sommige experts kan het Witte Huis zelf bepalen wanneer de beoordeling formeel afgerond is, en kan Bolton daar weinig tegen inbrengen.

‘Besluiten Trump altijd gericht op herverkiezing’

Over de inhoud van het boek van Bolton is nog niet veel bekend, maar verwacht wordt dat hij onder meer in zal gaan op het buitenlandbeleid van Trump, waaronder de onderhandelingen met Noord-Korea en de verhoudingen met Iran. Ook de gesprekken tussen president Donald Trump en zijn Oekraïense ambtsgenoot Volodymyr Zelensky, die uiteindelijk leidden tot impeachment van de president, komen vermoedelijk aan bod.

De toon lijkt in ieder geval negatief te zijn. Volgens de uitgever van Bolton vertelt hij in het boek over een ‘president verslaafd aan chaos, die onze vijanden omarmde en onze vrienden afwees, en zeer wantrouwend was tegenover zijn eigen overheid’. Bolton zou verder onder meer schrijven dat hij zich ‘geen enkel besluit van Trump kan herinneren dat niet werd ingegeven door inschattingen over zijn herverkiezing’.

Bolton was van april 2018 tot september 2019 de belangrijkste adviseur van Trump op het gebied van nationale veiligheid. De president schreef in september op Twitter dat hij Bolton had ontslagen, maar volgens de adviseur was hij zelf opgestapt vanwege fundamentele meningsverschillen over het buitenlandbeleid van Trump. Bolton was vooral fel tegenstander van een akkoord met de Taliban over terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Afghanistan.

‘Elk gesprek met mij is staatsgeheim’

Trump zei maandag nog dat Bolton ‘strafrechtelijke problemen’ kon verwachten als hij zijn boek publiceerde. ‘Elk gesprek met mij is staatsgeheim’, zei Trump ook, een claim die door experts als onzin werd afgedaan.

Bolton is een controversieel figuur in Amerika, zowel op links als rechts. Hij wordt gezien als de ultieme ‘havik’ op buitenlandgebied. Voor zijn aanstelling in het Witte Huis, in april 2018, had hij onder meer opgeroepen tot het bombarderen van Iran. Tijdens het impeachment-onderzoek naar de zaak-Oekraïne kwam Bolton in opspraak omdat hij lange tijd weigerde te getuigen voor het Congres. Pas toen het proces in de Senaat van start ging, zei Bolton dat hij zijn kennis over de zaak wilde delen. De Republikeinse meerderheid besloot echter om geen getuigen op te roepen.