Reality Winner, klokkenluider of pineut? ‘Mijn grootste angst is dat ze geen eerlijk proces krijgt’

Reality Winner. 'Mijn dochter zou nooit op deze manier geheime informatie aan de pers lekken, ze zou voorzichtiger zijn.' © .
Joanie De Rijke
Joanie De Rijke Medewerkster Knack

De Amerikaanse taalanaliste Reality Winner – vlot in Farsi, Dari en Pathaans – werd eind mei gearresteerd nadat ze volgens de NSA een supergeheim document had gelekt over Russische pogingen om Amerikaanse stemcomputers te hacken. Ze riskeert tien jaar celstraf voor spionage. ‘Veel mensen hebben mijn dochter al veroordeeld,’ zegt haar moeder tegen Knack, ‘maar voor zover ik weet is er nog niets bewezen.’

De manier waarop Reality Winner is opgespoord, leest als een spionageroman. De 25-jarige Winner werkte sinds begin 2017 bij Pluribus International uit Georgia, een onderaannemer van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA. Ze had toegang tot zeer geheime informatie. Het NSA-rapport dat Winner gelekt zou hebben, gaat over een Russische cyberaanval op Amerikaanse stemcomputers en dateert van 5 mei dit jaar. Het was door de NSA bestempeld als ’top secret’.

Enkele dagen later krijgt de nieuwssite The Intercept het document toegestuurd. Afzender onbekend. Het blijkt om een gedetailleerde uitleg te gaan over hoe de Russen het Amerikaanse verkiezingssysteem infiltreerden, een week voor de stembusgang op 8 november vorig jaar. De Russische militaire inlichtingendienst GROe zou het computersysteem hebben gehackt van VR Systems, een bedrijf in Florida dat verkiezingssoftware levert aan de Amerikaanse overheid. In het NSA-rapport staat overigens dat het niet bewezen is dat de infiltratiepoging ook maar enig effect heeft gehad op de verkiezingsuitslag.

De journalist van The Intercept stuurde het rapport op 30 mei door naar de NSA, zodat die kon reageren voor het gepubliceerd werd. Twee dagen later brengt de NSA de FBI op de hoogte. Die onderzoekt de zaak en op 3 juni wordt Reality Winner bij haar thuis in Georgia gearresteerd. Ze werd getraceerd via de printer die ze had gebruikt.

Hoe kan het dat iemand die zo betrouwbaar is gebleken nu plots als een gevaar voor de samenleving wordt gezien?

De journalist had namelijk een kopie doorgestuurd van het door Winner gescande rapport. Daar waren vouwsporen op te zien, waaruit de FBI concludeerde dat het document ook was geprint voor het was ontvreemd. Veel printers hebben een watermerk dat met het blote oog onzichtbaar is. Op de kopie van de scan bleek dat watermerk nog te achterhalen: er stonden piepkleine gele stipjes op het papier. Zo werd ontdekt dat het document werd afgedrukt om 6.20 uur ’s morgens op 9 mei 2017 en dat het om een printer ging met een bepaald serienummer. De NSA kwam tot de conclusie dat zes medewerkers de printer gebruikten, onder wie Winner. Toen bleek dat zij als enige in contact was geweest met The Intercept, werd ze gearresteerd.

The Intercept zegt niet te weten wie het document heeft gestuurd. De nieuwssite heeft het over ‘het meest gedetailleerde verslag tot nu toe rond de inmenging van Rusland in de Amerikaanse verkiezingen.’ In een verklaring stelde The Intercept dat de aanklacht van de overheid tegen Winner niet bewezen is, en dat de manier waarop de FBI te werk ging om haar te arresteren ook vragen oproept. Het onlinemagazine werd in 2014 opgericht door Glenn Greenwald, de man die van NSA-klokkenluider Edward Snowden het jaar voordien een enorme hoeveelheid geheime documenten doorgesluisd kreeg.

De beschuldigingen tegen de Russen gaan verder dan eerdere verdachtmakingen over cyberaanvallen op het computersysteem van de Democraten en gelekte e-mails met belastende inhoud. Dit keer zou de Russische geheime dienst rechtstreeks de verkiezingsuitslagen in een aantal staten hebben willen beïnvloeden. De Russische president Vladimir Poetin zei een paar dagen voor het NSA-rapport uitlekte nog dat het allemaal onzin was en dat hackers overal ter wereld hun ding kunnen doen terwijl ze laten uitschijnen dat ze in Rusland werken.

Piece of shit

Winner zal in hechtenis blijven tot oktober. Ze wordt beschuldigd van het lekken van vertrouwelijke documenten, wat neerkomt op spionage. Volgens het openbaar ministerie heeft ze toegegeven dat ze een geheim document over de Russische cyberaanval aan The Intercept heeft doorgesluisd. Zelf pleit ze onschuldig. Sympathisanten noemen haar een patriot, anderen vinden haar een verrader die de ondergang van Donald Trump wil. Op de sociale media stak ze haar afkeer van Trump alleszins niet onder stoelen of banken. Zo noemt ze hem een piece of shit en fulmineert ze als milieuactiviste tegen de door Trump geplande bouw van de Dakotapijplijn.

De 25-jarige Texaanse met de hippienaam – ze is veganist, geeft yogales en doet aan gewichtheffen – was tot eind 2016 in dienst van de Amerikaanse luchtmacht als taalanalist. Ze studeerde Farsi, Dari en Pashtun, talen die in Afghanistan worden gesproken, en ze werd ingezet om buitenlandse boodschappen te ontcijferen die door de Amerikaanse inlichtingendienst waren onderschept. Kennelijk deed ze dat zo goed dat de luchtmacht haar de Air Force Commendation Medal toekende, een award voor verdienstelijke prestaties.

Billie Winner: 'Op school was Reality de beste van de klas.'
Billie Winner: ‘Op school was Reality de beste van de klas.’

‘Hoe kan het dat iemand die zo betrouwbaar is gebleken nu plots als een gevaar voor de samenleving wordt gezien?’ vraagt Billie Winner, de moeder van Reality, zich af. Ze werkt bij de kinderbescherming en woont met haar man, de pleegvader van Reality, in Kingsville, Texas. Aan de telefoon vertelt ze dat ze totaal verrast was door de arrestatie van haar dochter.

‘Ik ben nog steeds niet helemaal bekomen van de schok. Mijn dochter zit plots in de gevangenis en we hebben geen idee hoe het af zal lopen. Ik maak me grote zorgen, het is tenslotte de overheid die tegenover haar staat. Mijn grootste angst is dat ze als voorbeeld zal worden gesteld en geen eerlijk proces krijgt. In het huidige politieke klimaat van de VS is er zo veel verdeeldheid, zo veel haat. Veel mensen hebben mijn dochter al veroordeeld. Ze noemen haar een verrader, wensen haar de zwaarste straf toe, hopen dat ze levenslang krijgt. Dat doet pijn als moeder. Voor zover ik weet, is er nog niets bewezen.’

Volgens het Openbaar Ministerie zou uw dochter hebben bekend dat ze een geheim document over de Russen heeft gelekt.

Billie Winner: Wij hebben niets concreets gehoord of gezien over een bekentenis. Ik weet niet of ze iets ondertekend heeft of dat haar bekentenis is opgenomen. Aan de telefoon hoorde ik van Reality dat tien zwaarbewapende FBI-agenten haar huis binnendrongen en haar hebben gearresteerd. Ze was bang en ik kan me voorstellen dat je onder dergelijke omstandigheden eerder toegeeft als je van iets wordt beschuldigd. En stel dat ze het wel heeft gedaan, dan heb ik daar toch twijfels bij. Ik denk dat het opgezet spel is. De manier waarop ze mijn dochter getraceerd hebben, is té makkelijk. Bovendien was Rusland niet haar werkveld, ze was gespecialiseerd in het Midden-Oosten. Van wat ik begrepen heb, zou ze ook geen toegang hebben gehad om het document te kunnen printen. Blijkbaar was er geen enkele controle over wie wat printte bij de NSA. Dat noem ik slordig.

Waarom zou iemand haar erin willen laten lopen?

Winner: Ik heb geen idee. Totaal niet. Misschien heeft iemand haar commentaren op de sociale media bekeken en geconcludeerd dat ze als doelwit kon dienen, omdat ze bepaald geen fan van Trump was en desondanks voor de NSA werkte. Maar dat zijn speculaties. Ik heb zo veel vragen die ik graag beantwoord zou zien. En mocht ze het wel gedaan hebben, dan zou ik echt niet kunnen bedenken waarom.

Sprak ze thuis over haar politieke ideeën?

Winner: We spraken samen over de verkiezingen en over de gevolgen ervan. We waren het allebei niet eens met Trumps ideeën. Zijn plannen voor de muur aan de Mexicaanse grens vonden we belachelijk. Zij was erg kwaad en bezorgd om het Syriëbeleid van de VS. Ze zei dat Amerika de Syriërs in de kou liet staan, ze vond het schandalig dat Trump Syrische vluchtelingen niet in de VS wilde toelaten. Ze was ook enorm bezig met de planning voor de oliepijplijn in Noord-Dakota, ze sprak met degenen die verantwoordelijk waren voor de bouw van de pijplijn over de schadelijke gevolgen. Ze deed onderzoek naar klimaatverandering, ze was begaan met het milieu, met mensen in oorlogslanden, dat soort dingen. Maar ze was geëngageerd op de goeie manier, zonder erg door te drijven. Zo heb ik het toch altijd ervaren.

Ik denk dat het opgezet spel is. De manier waarop ze mijn dochter getraceerd hebben, is té makkelijk

Ze twitterde onder andere: ‘Being white is terrorism.’ Wat vindt u daarvan?

Winner: Ik beschouw dat als een kwaaie reactie van een jongere, niet meer en niet minder. Ik wist niet eens dat ze een Twitteraccount had. Ik had wel een post op haar Facebook gezien die ik te grof vond. ‘Let op je taalgebruik want je moeder kijkt mee’, heb ik haar met een knipoog gewaarschuwd. Maar ik meende het wel. Daarna was ze minder grof.

Uw dochter was ook gefascineerd door landen als Syrië, Iran en Afghanistan. Dat wordt nu tegen haar gebruikt. Zo zou ze pro-taliban zijn.

Winner: Dat was ze niet. Ze vertaalde en decodeerde onderlinge boodschappen van terroristen, door haar toedoen ontvingen de VS nuttige informatie in de strijd tegen terreur. Waarom zou ze dan plots voor de taliban zijn? Maar ze was inderdaad gefascineerd door de landen daar. Toen 9/11 plaatsvond, was ze nog maar acht of negen jaar. Dat maakte enorme indruk op haar, al die verhalen over terreur en het Midden-Oosten. Als tiener raakte ze zo geïnteresseerd in het Midden-Oosten dat ze zelf Arabisch begon te studeren. Na haar middelbare school besloot ze naar het leger te gaan om als taalkundige te werken. Ze leerde niet alleen Farsi, Dari en Pathaans, ze bestudeerde ook de cultuur en de geschiedenis van het Midden-Oosten. Ze vertelde ons dat wij in de VS een eenzijdig beeld van Afghanistan voorgeschoteld kregen. Dat het niet alleen over de taliban ging, maar dat er gastvrije mensen woonden die niets met terreur te maken hadden. Ze was bekommerd om de burgers in het Midden-Oosten, om de slachtoffers van terreur en dictatuur. Ze is overigens nooit naar Afghanistan geweest, ze werkte vanuit de VS. Dat was een teleurstelling, ze had gehoopt ginder te kunnen werken. Nadat haar contract van zes jaar was afgelopen, ging ze op zoek naar jobs in het buitenland. Toen ze die niet direct vond, besloot ze bij Pluribus International aan de slag te gaan. Maar daar leek ze niet echt in geïnteresseerd, ze zag het als een tijdelijke baan.

Wat voor kind was ze?

Winner: Normaal, makkelijk. Op school was ze de beste van de klas. Ze hield van sport, was dol op voetbal. Het interesseerde haar niet om populair te zijn, ze had een of twee vriendinnen, dat was genoeg. Ze kon goed tekenen, ze las graag. Ik heb altijd een hechte band met haar gehad.

Heeft ze een pijnlijke fout gemaakt, of ziet u het als een moedige daad?

Winner: Geen van beide. Ik zei het al, ik denk dat het om een set-up gaat. Ik weet hoe slim ze is. Volgens mij zou ze nooit op deze manier geheime informatie aan de pers lekken, ze zou voorzichtiger zijn. Ze heeft haar land gediend in de luchtmacht, ze verdiende het om met vertrouwelijke informatie om te gaan. Maar ik vrees het ergste. Ik ben van plan om naar Georgia te verhuizen zodat ik dicht bij haar in de buurt kan zijn. Dat is het enige dat ik voor haar kan doen. Er zijn.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content