De Brits-Amerikaanse inval in Irak in 2003 kwam te snel. Dat oordeelt het Chilcot-rapport, waarin het onderzoek gevoerd werd naar de oorlog. Toenmalig premier Tony Blair betuigt spijt voor de ‘pijnlijkste beslissing’ van zijn premierschap, maar blijft erachter staan.
Voormalig Brits premier Tony Blair blijft achter zijn beslissing staan om in maart 2003 Irak binnen te vallen aan de zijde van de Amerikanen. “Ik nam de beslissing te goeder trouw”, zegt hij in een reactie op het kritische Chilcot-rapport. Het rapport bewijst volgens Blair dat hij niet heeft gelogen en dat inlichtingen niet werden vervalst.
Een commissie onder leiding van sir John Chilcot kreeg zeven jaar geleden de opdracht om de oorlog te onderzoeken. De conclusie is hard voor het Britse beleid van 2003: “Militaire actie Irak was op een bepaald moment misschien nodig geweest, maar in maart 2003 was er geen imminente bedreiging van Iraaks potentaat Saddam Hoessein. De indammingsstrategie kon nog enige tijd aangehouden blijven en een meerderheid in de VN-Veiligheidsraad steunde een voortzetting van VN-inspecties en monitoring”.
The Guardian publiceerde ook een pagina uit het rapport – dat 2,6miljoen woorden telt – waarin Tony Blair nog voor de oorlog zegt dat hij George W. Bush zal steunen ‘no matter what‘.
Het rapport, waaraan zeven jaar werd gewerkt, was kritisch voor Blair. Volgens de onderzoekers waren de mogelijkheden voor een vreedzame oplossing nog niet uitgeput op het moment van de inval. In zijn reactie zei Blair dat hij de optie van uitstel niet had. “Ik moest beslissen. Ik dacht aan Saddam, zijn achtergrond, onze alliantie met de Verenigde Staten, … en ik heb voorzichtig afgewogen. Er was geen tussenweg, geen extra tijd voor onderhandelingen”, dixit Blair. “Ik nam de beslissing, ik aanvaard volle verantwoordelijkheid en sta erachter.”
Blair noemde de beslissing ‘de meest pijnlijke in 10 jaar premierschap’. Hij zei spijt te hebben, onder meer voor ‘het lijden van zij die iemand verloren hebben. Ik weet dat sommige mensen mij nooit zullen vergeven.’ Ook over de impact van de oorlog, tot op vandaag, sprak hij in die termen.
Blair vindt wel dat de wereld ‘een betere plaats was en is, zonder Saddam Hoessein’. ‘Hoessein was een bedreiging voor vrede. Hadden we hem aan de macht gelaten, dan zou hij met dezelfde dodelijke gevolgen die we vandaag zien in Syrië, aan de macht gebleven zijn tijdens de Arabische revoluties.’
Ook de vroegere (Republikeinse) Amerikaanse president George Bush “blijft denken dat de wereld beter af is zonder (de toenmalige Iraakse president) Saddam Hoessein”, zo heeft zijn woordvoerder woensdag aan de Britse zender ITV gezegd.
De woordvoerder vertelde dat Bush jr nog niet de kans heeft gekregen het rapport te lezen. Maar “ondanks het falen bij het inlichtingen vergaren en andere misrekeningen die hij eerder heeft erkend, blijft president Bush denken dat de hele wereld beter af is als Saddam Hoessein niet aan de macht is”.
Nog volgens de woordvoerder vindt Bush jr dat “er geen sterkere bondgenoot was dan het Verenigd Koninkrijk onder leiding van eerste minister Tony Blair”.
‘Een 9/11 was ook in Groot-Brittannië mogelijk’
Nog in zijn reactie zei Blair dat zijn premierschap veranderde op 9/11. ‘Je moet minstens in overweging nemen dat een 9/11 ook in Groot-Brittannië mogelijk was. En het was mijn taak als premier om de veiligheid van het land te garanderen.’
Blair vraagt de Britten om te geloven dat hij de beslissing nam omdat hij geloofde dat ze – op basis van wat hij wist – de beste was voor het land. ‘De keerzijde van het priviliege om dit land te leiden, is dat je moet leiden, niet om weg te kijken.’
PM: We can’t turn back the clock. But we can ensure that lessons from the Chilcot report are learnt and acted on.
— UK Prime Minister (@Number10gov) 6 juli 2016
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Tekortkomingen
Opvallend harde woorden vallen er ook voor de stappen die werden gezet in de periode na de afzetting van Saddam. “De omvang van de Britse inspanning in het Irak van na het conflict zat nooit op hetzelfde niveau als de omvang van de uitdaging”, klinkt het. Het ministerie van Defensie was bijvoorbeeld traag in zijn antwoord op de bedreiging van zelfgemaakte bommen.
Maar ook op vlak van militair materieel waren er tekortkomingen, met name omdat de Britten in twee conflicten tegelijk betrokken waren.
“De vereisten voor de operatie in Afghanistan hadden een impact op beslissingen over middelen voor Irak. Zo had de inzet in Afghanistan een materiële impact op de beschikbaarheid van essentiële uitrusting in Irak, vooral helikopters en uitrusting voor bewaking en informatieverzameling.”
Chilcot illustreerde de tekortkomingen in zijn briefing met een pijnlijk voorbeeld. “Tegen 2007 leidde de dominantie van de milities in Basra, waar Britse militaire leiders geen oplossing voor vonden, ertoe dat het Verenigd Koninkrijk gevangenen losliet om niet meer bestookt te worden. Het was vernederend dat het Verenigd Koninkrijk in een positie was geraakt waarbij een overeenkomst met een militiegroep, die de Britse troepen actief had bestookt, als beste optie werd overwogen.”
Corbyn verontschuldigt zich namens Labour voor oorlog in Irak
De leider van de Britse Arbeidspartij, Jeremy Corbyn, heeft zich namens Labour verontschuldigd voor de oorlog in Irak. Hij deed dit in een korte verklaring na de publicatie van het kritische Chilcot-rapport.
“Ik wil mij vandaag verontschuldigen in naam van mijn partij voor de desastreuze beslissing om ten oorlog te trekken in Irak”, zei de overtuigde pacifist. Hij had indertijd tegen de beslissing gestemd van de toenmalige Labour-premier Tony Blair om in 2003 Irak binnen te vallen.
Corbyn kreeg het in het Lagerhuis aan de stok met de huidige premier David Cameron (Conservatief). Die zei dat de regering “lessen moet trekken” uit het rapport en beloofde voor volgende week een tweedaags debat. Hij voegde er niettemin aan toe dat volgens het rapport de Britten indertijd generlei bewust waren misleid.
De huidige Labour-voorman hamerde er echter op dat het parlement wel was “misleid” toen een meerderheid de invasie goedkeurde. De oorlog “was generlei een laatste toevluchtsmiddel”, maar een “daad van militaire agressie die de dood van honderdduizenden mensen heeft veroorzaakt”. Volgens Corbyn waren de invasie en de bezetting van Irak een “catastrofe”.(Belga/NSK/SD)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier