‘Rajoy deed de deur dicht voor Catalonië en koning Felipe deed ze op slot’

‘Wie vandaag ontkent dat het democratisch proces in Catalonië, die ontkent het licht van de zon.’ Dat schrijft Peter Luyckx, federaal Volksvertegenwoordiger voor N-VA, die de Catalaanse situatie al jaren op de voet volgt.

Afgelopen weekend woonde ik het onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië bij als internationaal waarnemer. Ik was getuige van het brutale optreden door de Spaanse Guardia Civil, waarbij bijna 900 gewonden vielen. Dit waren onschuldige Catalaanse burgers, die gingen stemmen en die hun handen in de lucht staken als teken van hun weerloosheid. Het optreden van de Spaanse overheid is een Europese lidstaat onwaardig. Ik volg het Catalaanse verhaal al jarenlang van nabij, en dit referendum kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Het was het sluitstuk van een jarenlang vreedzaam en breed gedragen proces.

Vanuit mijn persoonlijke expertise, wil ik graag enkele aannames over de gebeurtenissen in Catalonië nuanceren.

Nuance 1: ‘Slechts 43% van de Catalanen ging zondag stemmen.’

Dat cijfer is geen correcte weergave. Van de 5.313.000 stemgerechtigden werden 2.262.424 stemmen geregistreerd en verwerkt. Men mag echter niet vergeten dat er nog eens 770.000 niet verwerkte stemmen zijn, omwille van de sabotage van de Spaanse overheid. Met andere woorden, in feite werden 3.032.424 stemmen uitgebracht, oftewel 57,1 procent.

Bovendien moet vermeld worden dat het referendum in beangstigende omstandigheden plaatsvond. De beelden van de Guardia Civil gingen razendsnel de wereld rond. Veel Catalanen bleven ongetwijfeld thuis uit angst en niet noodzakelijk omdat ze het oneens waren met de vraag naar onafhankelijkheid.

Nuance 2: ‘Catalonië zet éénzijdige stappen naar onafhankelijkheid.’

Opnieuw een verkeerde opvatting. De Catalanen zochten de voorbij jaren herhaaldelijk de dialoog op. Sedert het aantreden van Mariano Rajoy als Spaans premier in december 2011 ondernamen de Catalanen niet minder dan 19 officiële voorstellen om aan tafel te gaan zitten. Spanje heeft steeds geweigerd. De Generalitat de Catalunya, de Catalaanse regering en administratie, werd geen andere keuze gelaten.

Nuance 3: ‘Een Catalaans onafhankelijkheidsreferendum is illegaal en ongrondwettelijk.’

Ook deze aanname dient sterk genuanceerd te worden. Er is geen internationaal wettelijk verbod dat een sub-statelijke entiteit verbiedt haar politieke bestemming te bepalen door de wil van haar bevolking te beoordelen. Zowel de rechtspraak als de staatspraktijk ondersteunen deze stelling. Bovendien oordeelde de Europese Commissie voor Democratie door Recht, een adviesorgaan van de Raad van Europa, in juni nog dat een Catalaans referendum wel degelijk mogelijk is, mits overeenstemming met de Spaanse overheid. De bal lag met andere woorden in het politieke kamp van Rajoy, en niet in dat van de rechterlijke macht.

Ik was afgelopen zondag getuige van een waardige en vredelievende Catalaanse stembusgang, die in sterk contrast stond met het brutale optreden van de Spaanse Guardia Civil. Ondertussen blijft Madrid hardnekkig elke dialoog weigeren. Wie vandaag, na alle afgelopen gebeurtenissen, ontkent dat het democratisch proces in Catalonië onheus is en dat Madrid zich contraproductief en EU-onwaardig opstelt, die ontkent het licht van de zon. Rajoy deed zondag de deur dicht, en koning Felipe deed ze vervolgens op slot.